روده‌ی فراخ که آخرین روده‌ی مربوط به دستگاه گوارش است و فشرده‌ی غذای مصرف شده (ضایعات مازاد بر مصرف) از این روده به صورت مدفوع خارج می‌شود. انتهای روده، روده‌ی فراخ را که مانند دهانه‌ی کیسه‌ای است و دخالت در انقباض و انبساط (بسته شدن و باز شدن دهانه) دارد، (مقعد، نشست، عقب یا رکتال) می‌گویند. در این قسمت از عضو و این محل چندین بیماری ممکن است بروز کند، مانند: سوزش، خارش، ورم، کرمک، بواسیر دکمه‌ای، بواسیر خونی، اقسام خون‌ریزی، ترک، نواشیر، کندرم، عفونت، اُبنه و سرطان.

مقعد عضوی است حساس که با کوچک‌ترین تغییر مزاجی اثرش روی آن قسمت ظاهر می‌شود، مانند گرم شدن مزاج که اثرش سوزش یا خارش مقعد است، پیدایش اسهال که خروج مقعد در تعقیب آن است، مخصوصاً در اطفال و یبوست که ادامه‌ی آن باعث بواسیر نیز خواهد شد و…
شایع‌ترین بیماری این عضو، بواسیر یا فیستول (سوراخ عفونی و یا فرورفتگی) است که متأسفانه مزاحمت سختی برای بیماران ایجاد می‌کند و ترک خوردگی یا شقاق و بالاخره خیلی نادرتر سرطان این ناحیه است، خارج شدن مقعد نیز یکی از بیماری‌های شایع به خصوص در اطفال و اشخاص پیر و ضعیف است.
 

خارش مقعد

پوست اطراف مقعد بیشترین حساسیت را دارا می‌باشد که باعث خارش در اطراف آن می‌شود. علل بسیاری برای خارش مقعد وجود دارد که از این قرار است: بی‌دقتی در بهداشت مقعد و عدم رعایت آن، بواسیر، انگل‌ها، حساسیت‌ها، مصرف داروهای آنتی بیوتیکی و یا عفونت‌های قارچی که از همه شایع‌تر هستند. در اطفال، خارش مقعد اکثراً در اثر کرمک است که ممکن است با خوردن خوراکی‌های آلوده و دست آلوده مبتلا شوند. کرمک‌ها سفید و نازک هستند که در روده از تخم خارج می‌شوند و بالغ می‌گردند و دور مقعد تخم گذاری و جفت‌گیری می‌کنند، که باعث خارش می‌شوند، به خصوص هنگام شب.

از راه چسب نواری که به مقعد می‌چسبانند و گاهی با مشاهده‌ی مدفوع پس از دفع، نیز می‌توان به وجود کرمک‌ها پی برد و در صورت وجود آن، باید ناخن‌ها را کوتاه کرد و همه چیز را شسته و ضدعفونی کرده و دستشویی و توالت را دائم پاک و ضدعفونی کرده و نگه داری کرد. پس از دفع مدفوع نیز مقعد و دست‌ها را باید با صابون یا مواد ضدعفونی کننده پاک کرد که دیگران مبتلا نشوند و اگر علت خارش مقعد چیز دیگری است باید علت را یافت و آن را درمان کرد تا خارش برطرف شود.
 

درد مقعد

برای تسکین درد مقعد باید برگ و پوست درخت پسته را بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را در مقعد بچکانید.

 

ورم رگ‌های مقعد

بیرون زدگی مقعد کودکان:

کودکی که به این بیماری مبتلا شده است، ضمن پرهیز از خوردن: تره، ترب، پیاز، بادنجان، لوبیا و باقلا باید از آب پرتقال، آب سیب درختی، آب هویج، آب لیمو، گلابی، موز، خرمالو، کمپوت توت، مربای هویج، مربای بالنگ، مربای به، که درمان کننده هستند، بیشتر استفاده کند.

 

بیرون زدگی مقعد کودک از سردی و ضعف:

اگر علت خروج مقعد کودک در اثر شلی عضله‌ی تنگ کننده‌ی مقعد به علت سردی و ضعف و ناتوانی و غیره بوده باشد، علائمش این است که به آسانی جا رفته و باز به سادگی بیرون می‌آید.

در این حال برای درمان آن باید سفیدآب قلع، مازو، گلنار، تخم شبت، سرمه، پوست انار خشک، صدف سوخته و اقاقیا را به نسبت مساوی نرم بسایید و هر بار پس از چرب کردن موضع با روغن گل، مقداری از دارو را بر محل بپاشید.

* اقاقیا، میوه‌ی درخت کاج، بلوط و مازو را بجوشانید و او را در آب صاف کرده‌ی آن بنشانید.
در آب صاف کرده‌ی مورد و بارهنگ او را بنشانید.

* اول با روغن قسط موضع را چرب کنید. بعد سفیدآب قلع، مورد، تخم تره، اذخرمکی، مقل و کندر را نرم بسایید و بر موضع بپاشید.

50 گرم تخم ریحان را نرم بسایید و بعد با 100 گرم عسل مخلوط کرده و روزی سه مرتبه بر موضع بمالید و تا می‌توانید از رفتن به حمام و خوردن لبنیات او را پرهیز کنید.

بیرون زدگی مقعد در اثر ضعف یا اسهال:

اگر در اثر ضعف و بی‌بنیه‌گی یا اسهال مقعد بیرون آید، باید شب‌ها با پیه مرغ آب کرده نشست را چرب کنید.

* صبر زرد را با روغن کوهان شتر خمیر کرده و شب‌ها به صورت شیاف استعمال کنید.

* روزی سه مرتبه سنگ یا آجر را داغ کنید. بعد لای پارچه‌ای بپیچید و او را روی آن بنشانید.

* پوست انار خشک شده، جفت و بلوط را به میزان مساوی نرم بسایید و روزی دو سه مرتبه روی موضع بپاشید، یا با کمی آب خمیر کرده و روی آن ضماد گذارید.

* روغن کوهان شتر را روزی سه مرتبه کمی با غذا مخلوط کنید و بخورید و کمی از آن را هم بر کمر بمالید.

* روده‌ی گوسفند خشک شده را با جفت به طور مساوی، مانند غبار نرم بسایید و هرگاه مقعد بیرون زد مقداری از آن را روی موضع بپاشید.

* پوست خشک انار، بلوط، جفت، شاخ گوزن، برگ مورد، گل محمدی، کاغذ آبی رنگ سوخته شده، پشم بز سوخته شده، گلنار فارسی و جوهر لیمو را به نسبت مساوی نرم بسایید و بر نشست بپاشید.

* کهربا، گِل ارمنی، خون سیاوشان، جفت و بلوط را به نسبت مساوی نرم بسایید و بر نشست بپاشید.

* صبر زرد، جفت و شیره‌ی کوکنار را به نسبت مساوی نرم بسایید، سپس با پیه آب کرده‌ی مرغ و پیه آب کرده‌ی گوسفند خمیر کرده و به صورت شیاف شبی یک عدد از آن را استعمال کنید.
 

بواسیر

بواسیر یا وجع، جزء امراض نشست است که اقسام مختلف دارد.
 

1- بواسیر خونی یا چرکی (عفونی):

که علت تولید بواسیر و بروز آن کثیفی خون است.

 

2-بواسیر بادی:

افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، خود را نمی‌توانند نگه دارند و اگر چند دقیقه خود را کنترل بکنند و خود را حفظ کنند، به قدری ناراحت می‌شوند که به خود می‌پیچند و مجبورند باد را رها کنند تا راحت شوند.
 

3- بواسیر تکمه‌ای:

این بیماری بیشتر در اثر خشکی مزاج و یبوست ایجاد می‌شود.
به طور کلی این نوع بواسیر به عناوین مختلف و شکل‌های گوناگون خودنمایی می‌کند، مانند: دکمه‌ای، زگیلی شکل، توپلی، آویزان مانند ریشه و یا به شکل کلاف واریسی، شکل عروق و غیره.

در صورت بروز این بیماری باید از خوردن تخم مرغ، گوشت، ماهی، شیر، پنیر، شیرینی‌های قنادی و کلم پرهیز کنید و از کارهای سخت و سنگین، هل دادن اتومبیل و غیره، سرپا نشستن حتی در توالت، زور زدن، پریدن و بالا رفتن از پله و کوه و شیب‌ها نیز دوری گزینید: و در عوض از خوراکی‌هایی که درمان کننده هستند بیشتر استفاده کنید، مانند: رژیم انگور، آب انگور، آب پرتقال، آب هویج، خرمای خرک، سنجد، انجیر، تره‌ی خام، اسفناج، خرفه، فلفل سبز، آش با تره‌ی خالص، کوکو با تره‌ی خالص، خربزه قبل از غذا، مربای به، شربت زرشک، برنج، نخود داغ، سیاه دانه با مغز گردو، آب غوره با سرکه، آب دم کرده‌ی گل بومادران و آب جوشانده‌ی ریوند چینی.

* به عنوان درمان باید ریشه‌ی انجبار، ریشه‌ی اریسا، سنامکی، گل محمدی، بسبایج، پر سیاوش، بادرنجبویه، گل بنفشه، گل نیلوفر، گل پنیرک، مغز ناخنک، پودر شیرین بیان، ریوند چینی، تاج ریزی و انیسون از هرکدام 20 گرم، همه را نیم کوب کرده، سپس به 20 قسمت مساوی تقسیم کنید و هر قسمت را یک روز صبح بجوشانید و آب آن را صاف و شیرین کرده بنوشید و تفاله‌ی آن را نیز بخیسانید و شب باز در همان آب جوشانده و آبش را مصرف کنید.
 

بواسیر در افراد چاق و پرخون

در صورتی که چاق و پرخون هستید و دچار مشکل فشارخون می‌باشید و به این بیماری مبتلا شده‌اید، باید از غذاهای شور و سوداوی مانند: گوشت گاو، گوشت آهو، گوشت شتر، گوشت سایر حیوانات وحشی و شکاری، ماهی‌های شور، بادنجان، کلم، عدس، خرما، پنیر و آب سرد پرهیز کنید و بایستی مدام طبع نرم و لینت مزاج برقرار باشد، که بسیار مهم است. هم چنین واجب و لازم است که فصد کرده و خون کم کنید و تنقیه کنید و اگر توأم با درد است برای تسکین درد، برگ کلم و پوست خشخاش را بپزید بعد با روغن گل و سفیده‌ی تخم مرغ مخلوط کنید و بمالید.

برای درمان آن بلوط، مازو، تخم مورد، مرمکی، گل محمدی، کندر و مسطکی از هرکدام 5 گرم، گِل ارمنی، ریشه‌ی انجبار، میوه‌ی کاج و گلنار فارسی از هرکدام 10 گرم، همه را نرم بسایید و کمی از آن را با کمی مومِ آب کرده به صورت شیاف درآورید و شبی یک عدد استعمال کنید و مقداری از آن را هم با روغن زیتون مخلوط کنید و روزی سه مرتبه بمالید.

* اسیدبوریک و اسید دوزنگ از هرکدام 5 گرم، سفیدآب قلع 10 گرم، همه را نرم بکوبید، بعد با یک عدد پیاز رنده شده و 25 گرم روغن وازلین یا روغن کوهان شتر مخلوط کرده، سپس گرم کنید تا خوب ترکیب شود و روزی سه بار بمالید.

* گل خطمی، گل بنفشه، گل پنیرک، مغز ناخنک و تخم شوید، همه را به نسبت مساوی مخلوط بسایید، بعد با روغن گل یا روغن بنفشه مخلوط کرده و ضماد کنید.

* گل خطمی، مغز ناخنک و کوکنار از هرکدام 5 گرم و تخم کتان 10 گرم، همه را نرم بسایید و هر بار کمی از آن را با سفیده‌ی تخم مرغ به صورت شیاف درآورید و شبی یک عدد از آن را استعمال کنید.

 

درد بواسیر

برای تسکین درد بواسیر، مقل ارزق و معیه سایله از هرکدام 10 گرم را نرم بسایید و با 25 گرم پیه آب کرده‌ی مرغ و مقداری مغز ساق گاو، درهم کوبیده و حل کنید و بر مقعد ضماد گذارید. و تخم تره، خیار دشتی، سیاه دانه، اسفند و کندر را روی آتش بریزید و دود آن را بر موضع بدهید.

* تفاله‌ی چای دم کرده که چای آن مصرف شده است را بر آن ضماد کنید.

* گل خطمی، عدس و مغز ناخنک را به نسبت مساوی نرم بسایید و با زرده‌ی تخم مرغ و کمی گلاب مخلوط کرده و ضماد کنید.

* روزی سه مرتبه موضع را با عرق کامفره بشویید، بعد جعفری پخته شده را تا گرم است روی آن ضماد کنید.

* زفت را در روغن به دست آمده از پیه مرغ، روغن زرده‌ی تخم مرغ و روغن گل سرخ حل کنید و روزی سه مرتبه بمالید.

* روزی سه مرتبه روی آن خیار بمالید و تره هم زیاد بخورید.
 

خشک کردن بواسیر

برای خشک کردن بواسیر؛ هر روز صبح، ظهر و شب پس از مصرف چای تفاله‌های آن را بر موضع ضماد کنید.
 

خشک کردن خون بواسیر

برای خشک کردن خون بواسیر، ریشه‌ی کبر، خیار دشتی، تخم حنظل، میوه‌ی کاج، مورد، اقماع بادنجان، مقل ازرق، مرمکی، پوست انار، کندر، عفض، زردچوبه، تخم پیاز و دانه‌های اسفند را نرم بسایید بعد با آب تره خمیر کرده و ضماد کنید، هم چنین بهتر است چندتایی از اقماع بادنجان را هم در آتش بریزید و دود آن را به موضع بدهید و مرتباً با روغن زیتون کهنه محل را ماساژ دهید.

* خون سیاوشان و کندر را نرم بسایید و روزی سه مرتبه بر موضع بپاشید.

* بلوط و کندر از هرکدام 10 گرم، پوست انار خشک شده و میوه‌ی کاج از هرکدام 20 گرم، همه را نرم بکوبید، بعد در آب انگور بپزید و صبح و شب ضماد کنید.

اگر همراه با درد و پرخونی است و خون‌ها خارج نمی‌شود، باید در آب گرم بنشینید و بعد با روغن زیتون یا روغن کرچک یا مغز ساق گاو محل را چرب کنید.
ضمناً باید مزاج را ملین نگه دارید.
 

شستشوی بواسیر

جهت شستشوی بواسیر؛ روزی دو مرتبه گل بنفشه، گل پنیرک، گل نیلوفر، گل خطمی، تاج ریزی، صبر زرد، سه پستان، انیسون، پوست خشخاش، رازیانه و تخم گشنیز را به نسبت مساوی نیم کوب کرده و بجوشانید و در آب صاف کرده‌ی آن بنشینید و نیز می‌توانید هر بار با آب جوشانده‌ی داروها خود را بشویید.
 

شیاف برای بواسیر

شیاف‌هایی که در اقسام بواسیر نافع است و در طب جدید مصرف می‌شوند، عبارتند از:
 

شیاف مسکن:

شیاف یدفرم، شیاف اپیوم، شیاف ارگوتین، شیاف بلادن، شیاف بیسموت، شیاف ژوسکیام، که هرکدام طبق فرمول‌های زیر ساخته می شوند.
 

شیاف مسکن:

عصاره‌ی بلادن 2%سانتی، آنتی پیرین 30%سانتی، محلول آدرنالین 10قطره، کره‌ی کاکائو 2 گرم؛ روزی 2 عدد شیاف، صبح و شب و هر بار 1 عدد استعمال شود.
 

شیاف یدفرم:

یدفرم 10%سانتی، آنتی پیرین 20% سانتی، عصاره‌ی بلادن 2% سانتی، کره‌ی کاکائو 20 گرم برای یک شیاف شبی؛ یک شیاف هنگام خواب استعمال شود.
 

شیاف اپیوم:

اسید تانیک 30% سانتی، عصاره‌ی بلادن 1% سانتی، عصاره‌ی اپیوم 1% سانتی، کره‌ی کاکائو 3 گرم، برای یک شیاف؛ هرچند عدد که لازم است، از این قرار تهیه کرده و هر شب هنگام خواب یک عدد استعمال کنید.
 

شیاف ارگوتین:

ارگوتین 10% سانتی، پودریدفرم 10%سانتی، مرفین 1% سانتی، اسید تانیک 50% سانتی، محلول آدرنالین 10% سانتی، کره‌ی کاکائو 3 گرم، برای یک شیاف؛ صبح و شب و هر مرتبه یک عدد استعمال شود.
 

شیاف بلادن:

عصاره‌ی بلادن 1%سانتی، عصاره‌ی ژوسکیام 2%، آنتی پیرین 20%سانتی، کره‌ی کاکائو 2 گرم؛ صبح و شب و هر مرتبه یک عدد استعمال شود.
 

شیاف بیسموت:

پروتارگل 5% سانتی، تانالبین 20%سانتی، سونیسرات دو بیسموت 1 گرم، کره‌ی کاکائو 2 گرم؛ شبی یک عدد استعمال شود.
 

شیاف ژوسکیام:

ایکتیول 10% سانتی، عصاره‌ی بلادن 4% سانتی، عصاره‌ی اپیوم 2%سانتی، عصاره‌ی ژوسکیام 2% سانتی، کره‌ی کاکائو 2گرم، برای یک شیاف.

هم چنین شیاف‌هایی با داروهای گیاهی ساخته می‌شود، که انواع آن بدین شرح است:
حب القار، مسطکی، کندر، ریوند چینی، سورنجان مصری، هلیله‌ی سیاه، نبات لاهوری، پوست هلیله‌ی زرد، تخم خواجه باشی، شهم حنظل شامی، مرمکی، مقل ازرق، سنامکی، عصاره‌ی شیرین بیان، رب ریوند، زنجبیل، صبر زرد و صمغ عربی را به نسبت مساوی نرم بسایید و با کمی آب تره‌ی خام، کمی آب پیاز و کمی عسل مخلوط کرده و به صورت خمیر سفتی درآورده، شیاف‌هایی درست کنید و صبح و شب پس از تخلیه‌ی معده و شستشو با آب گرم، یکی از آن‌ها را استعمال کرده و تا 40 روز ادامه دهید.

* شب‌ها کوهان شتر را به شکل شیاف استعمال کنید.

* هندوانه‌ی ابوجهل را نرم بکوبید و با کمی پیه الاغ و کمی پیه بز مخلوط کرده و شب‌ها پس از تخلیه‌ی مزاج، به صورت شیاف استعمال کنید.

* انجیر کال را خشک کنید بعد نرم بسایید سپس با پی مخلوط کرده و به صورت شیاف، شب‌ها پس از تخلیه‌ی معده یک عدد استعمال کنید.

* صبر زرد و گل بنفشه از هرکدام 10 گرم را نرم بسایید و با زرده‌ی تخم مرغ و روغن کوهان شتر مخلوط کرده و شیاف بسازید و شبی یک عدد پس از تخلیه‌ی معده استعمال کنید.

* گز علفی، گز خونساری، شکر سرخ، نبات لاهور، نبات مصری، عسل و روغن کوهان شتر را با هم مخلوط کرده و شیاف بسازید و هر شب پس از اجابت مزاج استعمال کنید.

* انجیر کال خشک شده را نرم بسایید بعد با آب جوشانده‌ی پوست سبز گردو خمیر کرده و شیاف‌هایی بسازید، شب‌ها پس از تخلیه‌ی مزاج یک عدد استعمال کنید.

 

جا زدن بواسیر

برای جا زدن دانه‌ی بواسیر که بیرون زده باشد، باید پوست سفت پسته را نیم کوب کرده و خوب بجوشانید، بعد آب آن را صاف کنید و در آن بنشینید و ملایم با دست زدن آن را تحریک کرده تا به جای خود باز گردد.
 

بواسیر توأم با اسهال

برای درمان بواسیری که در اثر اسهال شدید باشد، یا همراه با اسهالِ فشاردار باشد و یا مزاج بی‌اختیار اجابت می‌شود، باید شبی یک عدد شیاف بیسموت استعمال کنید که بدین طریق ساخته می‌شود: بیسموت سونیسرات 1 گرم، تانالبین 20 سانتی، پرتارگل 5 سانتی و کره‌ی کاکائو 2 گرم، برای هر یک عدد شیاف.

* شبی یک عدد شیاف پرتاگل را هنگام خواب استعمال کنید که بدین طریق ساخته می‌شود: پرتاگل 5 سانتی، اسیدتانیک 5 سانتی، تانالبین 30 سانتی و بردوکاکائو 3 گرم.
 

بواسیر دکمه‌ای

مزاج باید همیشه در بواسیر دکمه‌ای لینت‌دار و نرم باشد، که هنگام اجابت شخص را ناراحت نکند و با خوردن روغن زیتون و پارافین مایع باید معده را نرم نگه داشت که عمل اجابت به سهولت و آسانی انجام شود و همیشه بعد از غذا پرتقال میل شود. شب‌ها هنگام خواب خوردن 3 مثقال هلیله‌ی سیاه همیشه معده را نرم نگه می‌دارد و نور چشم را زیاد می‌کند.

ناگفته نماند که در موقع اجابت و عمل معده، هرچند سخت عمل نماید، مبادا با انگشت به خود دست بزنید که ایجاد خراش و ناراحتی می‌شود. بهتر است قبل از اجابت مزاج شیلنگ آب نیم گرم را به خود بگیرید تا دفع مدفوع آسان‌تر انجام گیرد.

پاک کردن مزاج از کثافات و تصفیه‌ی خون و خوردن مبردات، آش تمر، آب غوره، سماق و عناب که خون را تصفیه می‌کند مفید می‌باشد، جراحی و عمل کردن از هر دارو و درمانی بهتر و نافع‌تر و مفیدتر می‌باشد. مخصوصاً در ایران که جراحان زبردست و چابک و با اطلاع زیاد هستند، مخصوصاً متخصصین در عمل جراحی بواسیر زیاد و همیشه آماده به کار می‌باشند که در هر سال چندین هزار نفر را در سراسر کشور از ناراحتی و زجر و صدمه‌ی بواسیر نجات می‌دهند.

ولی اگر دسترسی به وسایل عمل کردن ندارید یا خوف از عمل جراحی داشته باشید، می‌توانید به دستور زیر عمل کنید:
* عناب، انجیرخشک، مقل ارزق، صبر زرد از هرکدام به مقدار مساوی، نرم ساییده و با کوهان شتر خمیر کرده و شیاف بسازید و هر شب یک شیاف استعمال کنید.

* ریشه‌ی انجبار 3 مثقال را در 3 استکان آب بجوشانید که یک استکان از آب آن باقی بماند، باقیمانده را با 3 سیر شکر قرمز مخلوط کرده و 3 روز میل کنید.

* صبرزرد، صبر سیاه، مقل ارزق، مرمکی، مرک باد، مسطکی دانه، هلیله‌ی زرد، هلیله‌ی سیاه و تخم خواجه باشی، داروها را به مقدار مساوی نرم بسایید و با کره‌ی کاکائو خمیر کرده، مقدار 2 نخود گنه گنه تلخ را نیز با آن مخلوط کنید، سپس شیاف درست کرده و شب‌ها موقع خواب یک شیاف را استعمال کنید.

* روغن گلیسیرین را به صورت حنا استفاده کنید و یا روغن کوهان شتر را به صورت شیاف استفاده نمایید، گل بابونه و گل خطمی را بجوشانید و در آب آن بنشینید و نیز از دود دادن کاکل بادنجان استفاده کنید. هم چنین روزی 5 گرم تخم خواجه باشی را دم کرده و میل کنید.

* پوست سبز گردو را بجوشانید و بعد از سرد شدن صاف کنید، جداگانه انجیر کال خشک را نرم بسایید سپس پودرها را با آب پوست گردوها خمیر کرده و شیاف‌هایی بسازید و هر شب هنگام خواب یک عدد را استعمال کنید.

* گل بابونه، گل اروانه، سورنجان مصری، هندوانه‌ی ابوجهل، هلیله‌ی سیاه، مغز قرص کمر، جوزبویا، کلپوره، قولنجان، مریم نخودی و ریوند چینی را به نسبت مساوی نرم بسایید، بعد با روغن زیتون خمیر کرده و حب‌هایی به اندازه‌ی یک عدد نخود بسازید و صبح،‌ ظهر و شب هر مرتبه یک عدد از آن را بخورید.

* مقل ازرق، صبر زرد، عناب خشک و انجیر خشک را به میزان مساوی نرم بسایید، بعد با روغن کوهان شتر به صورت خمیر درآورده و شیاف‌هایی بسازید و هر شب هنگام خواب یک عدد از آن‌ها را استعمال کنید.

ضمناً داروهایی که کمک به بهبودی می‌کند و باید بیشتر مصرف کنید عبارتند از:
خوردن پرتقال یا آب پرتقال بعد از هر غذا، آش تمرهندی، آب غوره یا آش آب غوره، سماق یا آش سماق، عناب، روغن پارافین خوراکی و روغن زیتون.

از بین بردن تُکمه‌ی بواسیر

برای از بین بردن تکمه‌های بواسیر باید سورنجان را بسیار نرم بسایید، بعد با کمی پیه آب کرده شیاف‌هایی بسازید و پس از اجابت مزاج استعمال کنید.

* پوست ریشه‌ی کبر، کندر، مقل ارزق، جوزالسرو، تخم تره، شهم حنظل، بلوط و مازو را به نسبت مساوی مخلوط کرده و نرم بسایید و شب‌ها هنگام خوابیدن مقداری از آن را در ظرف کوچکی بپزید و به صورت خمیر ضماد کنید.
 

بیماری‌هایی که باعث خونریزی مقعد می‌شوند

بیماری‌هایی که باعث خون‌ریزی مقعد می‌شوند به چند قسم است:
خون‌ریزی در اثر سرطان معده، خون‌ریزی در اثر زخم معده، خون‌ریزی در اثر بواسیر، خون‌ریزی در اثر اسهال خونی و خون‌ریزی در اثر کندرم.
 

خون‌ریزی در اثر سرطان معده:

در سرطان معده، اغلب خون‌ریزی وجود دارد و این نوع خون‌ریزی زیاد نیست ولی به طوری اتفاق می‌افتد که ممکن است گاهی مقدارش کم باشد که از راه معاینه و میکروسکوبیک می‌توان آن را تشخیص داد. سرطان روده و روده‌ی بزرگ از بیماری‌هایی است که ممکن است با خون‌ریزی همراه باشد. البته در اینجا سایر علائم سرطان با این مرض یعنی خون‌ریزی همراه نمی‌باشد.
 

خون‌ریزی در اثر زخم معده یا اثنی عشر:

زخم که در معده و روده‌ی اثنی عشری پیدا می‌شود، اغلب با خون‌ریزی توأم است و این مسئله باعث می‌شود که گاهی شخص به همان مرض خود که زخم معده باشد، پی ببرد. چون معمولاً تمام وقت این خون از دهان بیرون نمی‌آید و مقداری از آن از طریق روده خارج می‌شود که در این موقع بیمار ملاحظه می‌کند که مزاجش قهوه‌ای رنگ کار کرده. از علایم زخم معده و روده‌ی اثنی عشر آن است که با سایر ناراحتی‌های قبلی‌‌ِ بیمار، خون‌ریزی همراه است. 
 

خون‌ریزی در اثر اسهال خونی:

خون‌ریزی همراه با زخم‌های کوچکی در جدار روده وجود دارد، ولی معمولاً آن خون‌ریزی زیاد نیست، علاوه بر خون‌ریزی، زورپیچ و عمل کردن به شکل بلغمی از مشخصات اسهال خونی است. اسهال خونی ممکن است به وسیله‌ی پارازیت مخصوصی به نام آمیب دیسانتری یا میکروب‌های مشخص ایجاد شود که البته درمان این‌ها با هم فرق دارند.
 

خون‌ریزی در اثر بواسیر:

این مرض گاهی با خون‌ریزی از راه روده توأم است، لیکن این خون‌ریزی شکل مخصوصی دارد، بدین معنی که همیشه قبل از اجابت مزاج ابتدا مقداری خون از روده خارج می‌شود. معمولاً خون، تازه، قرمز رنگ و منعقد (سفت) نشده است و گاهی ممکن است مقدار آن زیاد و یا کم باشد.
 

خون‌ریزی در اثر کندرم (رکتوم):

نوعی از بیماری‌هایی است که با خون‌ریزی توأم است. بدین معنی که همیشه پس از اجابت مزاج مقداری خون از مدفوع خارج می‌شود یا آن که این خون همراه با مدفوع است. بدین ترتیب خوب می‌توان تشخیص داد که این شکل خون‌ریزی، با خون‌ریزی بواسیر فرق کلی دارد. به طور کلی هرگاه در معده خونریزی شود، این خون در محیط روده تقریباً نیم هضم شده و به رنگ قهوه‌ای یا کاکائویی درمی‌آید و حالت قرمزی خود را از دست می‌دهد. این خون‌ریزی ممکن است در اثر بیماری‌های فوق باشد علائم هریک جداگانه شرح داده شد.
 

درمان خون‌ریزی‌ها

برای درمان خون‌ریزی‌ها قبل از شروع به درمان نخست باید علت خون‌ریزی را کشف کرد و تا هنگامی که علت مشخص نشده است، می‌توان به درمان موقت آن مداومت کرد و از بعضی داروهای ضد خون‌ریزی، مانند:‌ آردنوکسیل استفاده کرد. این دارو به سرعت باعث بند آمدن و جمع شدن عروق پاره شده می‌شود و خون‌ریزی را بند می‌آورد و در کنار آن نیز می‌توان از داروهای دیگر، مانند: ویتامین K، ویتامین C و کلسیم و امثال این‌ها استفاده کرد.

ولی اگر غفلتاً مقدار زیادی خون از بدن خارج شد، باید فوری خون به بدن تزریق شده و این عمل باید زیر نظر مستقیم پزشک و به دستور او انجام شود. یکی از داروهای ساده‌ی بند آورنده‌ی خون‌ریزی (در صورت نداشتن یبوست) سنجد است که می‌توان هر روز مقداری از آن را همراه داشت و به مرور مصرف کرد و یا پودر سنجد را بعد از هر غذای روزانه یک یا دو قاشق میل کرده و یا روی غذاهای روزانه ریخته و مصرف کرد.
 

بواسیر خونی

بواسیر خونی که علت تولید و بروز آن مشاهده‌ی خون کثیف می‌باشد، اگر خواستید درصدد معالجه و رفع و دفع آن برآیید، باید اول بدن را از کثافات پاک کرده و اخلاط اربعه را منظم کنید.

با خوردن آب غوره، گل قند، سناء و گل سرخ، معده را پاک و سردل را سبک سازید و بعد با خوردن عناب، زرشک، تمرهندی، آش تمرهندی، آب نارنج، آش آب غوره، پاچه‌ی گوسفند، انار، تمشک، پرتقال و امثال این‌ها خون را صاف کنید. سپس چند دانه زالو در حدود 3 تا 7 عدد در اطراف نشیمن گاه بیاندازید که خون‌های کثیف جمع شده را بمکد که بسیار نافع است، هم چنین از خوراکی‌هایی که بواسیر خونی را درمان می‌کند بیشتر استفاده کنید، مانند: آش آب غوره، آش تمرهندی، آب نارنج، ‌آب انار، زرشک، آب عناب، تمرهندی.

به عنوان درمان باید پوست سبز و تازه‌ی روی گردو را تهیه کرده، بجوشانید و صاف کنید، بعد مقداری انجیر کال نرسیده را خشک کرده و نرم بسایید و در آب پوست گردو خمیر کرده، شیاف‌هایی بسازید و از آن شیاف‌ها شبی یک دانه به خود استعمال کنید، بسیار مؤثر است.

 

جلوگیری از خون بواسیر

گاهی خون‌ریزی در اثر بواسیر بوده و گاهی خون‌ریزی ممکن است با خون‌ریزی روده‌ای همراه باشد، لیکن این خون‌ریزی شکل مخصوصی دارد. بدین معنی که همیشه قبل از اجابت مزاج ابتدا مقداری خون از روده خارج می‌شود و معمولاً خون تازه‌ی قرمز رنگ منعقد (سفت) نشده است و گاهی ممکن است مقدار آن زیاد یا کم باشد.

خوردن تره‌ی خام یا سیر یا لیمو و نیز تزریق آمپول آرگوتین برای جلوگیری از خون بواسیر مؤثر است. هم چنین می‌توانید ریشه‌ی کبر، خیار دشتی، اقماع بادنجان، شحم حنظل، میوه‌ی کاج، دانه‌های اسفند، مرمکی، مقل ازرق، کندر، عفض، پوست انار، زردچوبه و تخم پیاز را به صورت بخور مصرف کنید و یا همه را نرم بسایید و بر مقعد ضماد کنید و مرتباً‌ با روغن زیتون تصفیه نشده و کهنه محل را ماساژ دهید.

* کندر و خون سیاوشان را نرم بکوبید و به صورت پودر به موضع بواسیر بپاشید.

* بلوط و کندر از هرکدام 10 گرم، پوست خشک انار و میوه‌ی کاج از هرکدام 20 گرم، همه را مخلوط کرده و نرم بکوبید و با آب انگور بجوشانید و به حالت خمیری درآورید و ضماد کنید. اگر خونی خارج نشود و ورم آن زیاد باشد باید در آب گرم بنشینید.

* با روغن زیتون، روغن کرچک، روغن مغز ساق گاو و روغن کوهان شتر، روزی سه مرتبه چرب کنید و هر روز آب جوشانده‌ی هلیله یا پودر هلیله را میل فرمایید.

* هر روز 20 گرم تخم مورد، 15 گرم مازو، 25 گرم تخم گل محمدی یا تکمه‌های گل محمدی، 200 گرم پوست خشک انار، همه را نیم کوب کنید و بجوشانید، بعد در آب صاف کرده‌ی آن بنشینید.

* هر روز سفیدآب قلع را در آب بارهنگ حل کنید و بمالید.

* گل بابونه، گل بنفشه، گل محمدی و برگ گل خطمی از هرکدام 5 گرم، تخم کتان و مغز ناخنک از هر کدام 10 گرم و تخم شنبلیله 20 گرم، همه را نرم بکوبید و هر بار کمی از آن را کنار ظرف کوچکی بپزید تا به صورت خمیر درآید و گرم‌گرم ضماد کنید.

* کندر، گِل ارمنی، صبر زرد، خون سیاوشان و مسطکی را به نسبت مساوی نرم بسایید و هر صبح و شب، هر بار مقداری از آن را با سفیده‌ی تخم مرغ و یا آب بارهنگ خمیر کرده ضماد کنید.

* صبر زرد، برگ مورد، کندر، مسطکی، گل محمدی و مرزنجوش را به نسبت مساوی مخلوط کرده و هر صبح و شب مقداری از آن را به صورت بخور بر موضع استفاده کنید.

* بلوط و مازو از هرکدام 20 گرم، گِل ارمنی و پوست انار خشک از هرکدام 50 گرم، همه را نرم بسایید و صبح و شب، هر بار کمی از آن را خمیر کرده و ضماد کنید.

* جو مقشر، شبت، شنبلیله، گل بنفشه، گل پنیرک، برگ خطمی، سبوس گندم، برگ ریحان کوهی و گل بومادران را به نسبت مساوی مخلوط کرده و روزی یک تا سه مرتبه مقداری از آن را بجوشانید و در آب صاف کرده‌ی آن بنشینید.

* روزی سه مرتبه، روی آن روغن خیار بمالید.

* روزی سه مرتبه هر بار نیم فنجان آب ترب بنوشید.

* پوست انار خشک، گِل ارمنی، کندر، اقماع بادنجان، مازو، بلوط، گلنار و رُناس از هرکدام 10گرم، همه را مخلوط کرده و نرم بسایید و هر شب کمی از آن را کنار ظرفی بپزید و بعد کمی روغن نباتی به آن اضافه کنید، سپس پنبه‌ای را به آن آغشته کرده و هنگام خواب به خود برگیرید و این کار را تا بهبودی کامل ادامه دهید.
* گل مامیثا، گلنار فارسی، کندر و خون سیاوشان را به نسبت مساوی نرم بسایید و هر شب کمی از آن را با سفیده‌ی تخم مرغ خام خمیر کرده و به صورت شیاف استعمال کنید.

* پوست انار خشک، گل مامیثا، گلنار فارسی، خون سیاوشان، صبر زرد و مازو را به نسبت مساوی نرم بسایید و هر شب کمی از آن را بپزید تا به صورت خمیر درآید و ضماد کنید.

* بلوط، مورد، گلنار فارسی، پوست انار خشک و مازو را به نسبت مساوی نرم بکوبید و هر شب کمی از آن را بپزید بعد با کمی روغن نباتی مخلوط کرده و به وسیله‌ی پنبه‌ی آغشته شده استعمال کنید.

باز کردن خون بسته‌ی بواسیر:

برای باز کردن خون بسته‌ی بواسیر، خوردن پسته‌ی وحشی مؤثر خواهد بود.
 

زردآب بواسیر

برای جلوگیری از زردآب بواسیر، آن را خوب فشار دهید تا همه‌ی زردآب آن خارج شود، بعد پوست انار خشک شده و کندر را نرم بسایید و بر آن بپاشید و اگر دهانه‌ی فساد داخل بود، آن مواد را با لعاب کتیرا مخلوط کرده و پنبه‌ای را خوب به آن آغشته سازید و به صورت شیاف استعمال کنید.
 

بواسیر چرکی از کثیفی خون

بواسیر چرکی که علت تولید و بروز آن از خون کثیف می‌باشد، اگر خواستید درصدد معالجه و رفع و دفع آن برآیید، باید اول بدن را از کثافات پاک کرده و اخلاط اربعه را منظم کنید.

و با خوردن آب غوره، گل قند، سنامکی و گل محمدی معده را پاک کرده و سر دل را سبک کنید. بعد با خوردن عناب، زرشک، تمرهندی، آش تمر، آب نارنج، آش آب غوره، انار، تمشک، پرتقال و امثال این‌ها خون را صاف کرده، سپس چند دانه زالو، حدود 3 تا 7 عدد در اطراف نشیمن‌گاه بیندازید که خون‌های کثیف جمع شده را بمکد که بسیار نافع است.

برای درمان آن پوست سبز روی گردوی تازه را تهیه و بجوشانید و صاف کنید بعد مقداری انجیر کال نرسیده را خشک کرده و نرم بسایید، پودرها را در آب پوست گردو خمیر کرده و شیاف سازید و از آن شیاف‌ها شبی یک دانه به خود استعمال کنید. بسیار مؤثر است.

* شب‌ها موقع خواب با کوهان شتر شیاف درست کرده و به خود استعمال کنید و قدری از کوهان شتر را نیز در چهاربند و مهره‌ی کمر خود بمالید.

* انجیر کال خشک شده را نرم بسایید، بعد روی پنبه ریخته و به خود گیرید.

* گل بنفشه، جفت و گلنار فارسی، از هرکدام 1 مثقال را نرم بسایید و با زرده‌ی تخم مرغ خمیر کنید و با انگشت داخل مجرا بمالید.

* پیه الاغ، پیه بز و کوهان شتر را مخلوط کرده و شیاف سازید و شبی یک شیاف استعمال کنید.

* بر دو کاکائو، پیه بز، کوهان شتر، صبر زرد و مازو؛ را به مقدار مساوی تهیه کرده و مازو را نرم بسایید و بعد با آن‌ها مخلوط کنید و شیاف بسازید و شب‌ها موقع خواب استعمال کنید.

* کره‌ی کاکائو را با آنتی پیرین مخلوط کرده، به شکل شیاف درست کنید و به خود برگیرید.

* در طب جدید از شیاف میدی ساخت کارخانه‌ی بایر آلمان استفاده می‌کنند که نافع است، هم چنین شیاف کلارگل مفید می‌باشد.

* آب جوشانده‌ی پوست گردوی تازه را به پنبه آغشته کرده و به خود برگیرید و از خوردن روغن زیتون غفلت نورزید، مخصوصاً شب‌ها موقع خواب یک قاشق غذاخوری میل شود.

ضمناً در این مورد خوردن پاچه‌ی گوسفند پخته نیز مؤثر است.

* مغز گردو، سیاه تخمه، زنیان و بادیان از هرکدام مقداری را نرم بسایید و هر روز میل کنید و اگر داخل غذا هم بریزید و بخورید نافع است.

* دانه‌های انار و گل‌های داخل کلاهک انار را بجوشانید و آب آن را میل کنید، بسیار مؤثر است.

* تره‌ی تازه را بکوبید، آب آن را گرفته و با پودر عصاره‌ی شیرین بیان و کوهان شتر خمیر کرده و شیاف کنید.

* تخم لاک پشت را با شیره‌ی کوکنار ممزوج کرده و درب نشست بمالید.

* هسته‌ی هلو را بسوزانید و مغز آن را که بو داده شده با پیه الاغ خمیر کرده و شیاف کنید.

* اسید تانیک 30 سانتی، عصاره‌ی بلادن 1 سانتی، عصاره‌ی شیره‌ی کوکنار 1 سانتی، کره‌ی کاکائو 2 گرم، برای 1 شیاف که شیاف بلادن نام دارد، استعمال آن بسیار نافع است.

* پوست ریشه‌ی درخت گردو را بکوبید و بجوشانید، پس از پخته شدن، ریشه‌ها را بکوبید و بعد در آب خودش ریخته و مقداری روغن زیتون به آن اضافه کرده و ملایم بجوشانید و مرتب به هم بزنید تا آب آن تمام شود و به صورت خمیر درآید، بعد به صورت ضماد مصرف کنید.
 

خون‌ریزی مقعد

برای جلوگیری از خون‌ریزی مقعد باید مقداری سماق کوبیده شده را در آب سرد مخلوط کنید و در طول روز جرعه جرعه میل فرمایید.
 

خون‌ریزی مقعد بر اثر اسهال:

در اسهال خونی به خاطر این که زخم‌های کوچکی در جداره‌ی روده ایجاد شده است، خون‌ریزی وجود دارد، ولی معمولاً این خون‌ریزی زیاد نیست اما علاوه بر خون‌ریزی، زور پیچ و عمل کردن به شکل بلغمی از مشخصات اسهال خونی است. اسهال خونی ممکن است به وسیله‌ی پارازیت مخصوصی به نام (آمیب دیسانتری) یا میکروب‌های مشخص ایجاد شود که البته درمان آن‌ها با هم تفاوت دارند.
 

خون‌ریزی مقعد در اثر زخم معده:

هنگامی که زخم معده و روده‌ی اثنی عشر پدید می‌آید، اغلب با خون‌ریزی توأم است، این مسئله باعث می‌شود که گاهی شخص به بیماری خود که همان زخم معده یا اثنی عشر می‌باشد، پی ببرد، چون معمولاً تمام وقت این خون از دهان بیرون نمی‌آید و مقداری از آن از روده خارج می‌شود که در این موقع بیمار ملاحظه می‌کند که مزاجش قهوه‌ای رنگ است. وقتی مزاج بدین گونه کار کند و همراه با ناراحتی‌های معده و روده باشد، تشخیص زخم معده یا روده را خواهند داد.
 

خون‌ریزی مقعد در اثر سرطان:

در سرطان معده، اغلب خون‌ریزی وجود دارد و این نوع خون‌ریزی زیاد نیست و طوری اتفاق می‌افتد که ممکن است گاهی مقدارش بسیار کم باشد که از راه معاینه و میکروسکوبیک می‌توان آن را تشخیص داد. سرطان روده و روده‌ی بزرگ از بیماری‌هایی است که ممکن است با خون‌ریزی همراه باشد. البته سایر علائم سرطان با این بیماری یعنی خون‌ریزی همراه نمی‌باشد.
 

کندرم (رکتوم)

کندرم یا رکتوم نوعی از بیماری‌هایی است که با خون‌ریزی توأم است. بدین معنی که همیشه پس از اجابت مزاج مقداری خون از مقعد خارج می‌شود، یا این که این خون همراه با مدفوع خارج می‌گردد، بدین ترتیب به خوبی می‌توان تشخیص داد که این شکل از خون‌ریزی با خون‌ریزی بواسیر تفاوت دارد. این بیماری دور نشست و لای چروک‌های کندرم بروز می‌کند که قسمتی از داخل و قسمتی از خارج را فرا می‌گیرد. این بیماری بیشتر در اثر خوردن گوشت زیاد یا گوشت فاسد، مانده و خراب بی‌مبالاتی در مصرف غذا به وجود می‌آید که خون کثیف می‌شود و در بعضی مزاج‌ها ماده مستعد است و فشار و یبوست حاد هم ایجاد می‌کند که در اطراف نشیمن ابتدا خارش‌های شدید ایجاد می‌شود و در اثر خاراندن ساییده شده و به موقع اجابت، فشار زیاد به اطراف نشیمن وارد می‌شود و در نتیجه زخم می‌گردد و چون این محل نزدیک‌ترین مکان به میکروب است، فوری زخم رو به شدت گذارده و زخم کندرم زیاد می‌شود، علت دیگری هم سبب مرض کندرم رکتال خواهد شد، که خدای ناخواسته ممکن است در اثر مقاربت اشخاص سفلیسی باشد که از نفس آن اثر کرده و شخص را مبتلا سازد.

در این مورد به عنوان درمان باید عناب، گل بنفشه، ریشه‌ی کاسنی و برگ کاسنی را به مقدار مساوی، همه روزه طبخ کرده میل کنید و همراه با غذاهای شبانه روزی، غذای تشکیل شده از عدس، برگ چغندر، زرشک، آب غوره، قرقروت، آلو و هندوانه و امثال این‌ها را استفاده کنید. ولی عمل جراحی کردن و خارج کردن زخم بر هر چیزی مقدم است که ریشه‌ی آن را بیرون بیاورند تا شخص مبتلا از شر این بیماری راحت شود.

و اما می‌توانید صبر زرد، تخم گشنیز، پیه بز، کافور و گوگرد از هرکدام 1 مثقال را نرم بسایید، با پیه بز مخلوط کرده و شیاف سازید و روزی دو شیاف، صبح و شب موقع خواب استعمال کنید و اگر در اثر مقاربت با سفلیسی باشد، یک آمپول نئو 15 تزریق شود.

* محلول نیترات دارژان (سنگ جهنم) را 1 گرم در 4 لیتر آب مقطر مخلوط کرده و روزی سه بار شستشو دهید.

* اسید بوریک را با مرکوروژ و سفیدآب روی (اکسید دوزنگ: سینکا) از هرکدام به مقدار مساوی و با روغن وازلین یا بردو کاکائو مخلوط کرده و بر نشست بگذارید و بخوابید، بسیار نافع است.

زخم مقعد

زخم‌های مقعد را بایستی هرچه سریع‌تر درمان کرد، زیرا در مکان کثیفی قرار دارد و در اثر تماس با میکروب‌های سمی روده آلوده شده و عفونی می‌گردد. لذا بایستی به درمان صحیح و مؤثری اقدام کرد.

* برای درمان آن مریم گلی، آویشن شیرازی، گل خطمی، گل بومادران، گل بنفشه، ریشه‌ی اریسا، مغز ناخنک، شنبلیله‌ی خشک و خارخاسک را به نسبت مساوی مخلوط کرده و هر روز یک مشت از آن را بجوشانید و با آب صاف کرده‌ی آن مرتب شستشو دهید یا روزی سه مرتبه پس از شستشوی مقعد در آب جوشانده‌ آن بنشینید.

* مرمکی، چوب درخت سماق، چوب درخت مورد، سفیدآب قلع، اسید بوریک و اکسید دوزنگ را از لحاظ وزن به نسبت مساوی مخلوط کرده و نرم بسایید و بر محل زخم بپاشید.

ضمناً بدانید هر دارویی که در خشکانیدن زخم مؤثر است در این مورد نیز مفید خواهد بود.
 

شقاق مقعد

در صورتی که دچار ترک خوردگی یا شقاق مقعد شده‌اید باید نظافت را به طور کامل رعایت فرمایید، لباس زیر را هر روز عوض کنید، هر بار خود را با محلول پرمنگنات یا بتادین رقیق یا سابلون رقیق یا موادهای ضدعفونی دیگر شستشو دهید، به طور مرتب از داروهای لینت دهنده‌ی مزاج استفاده کنید و نیز از پمادها یا داروهای خشک کننده‌ی زخم استفاده نمایید.
 

شقاق مقعد از گرمی و حرارت

در این مورد باید از خوراکی‌هایی که حرارت را کم می‌کنند و برای شقاق نیز مفید می‌باشند بیشتر استفاده کنید، مانند: آب لیموشیرین، مغز خیار، آب کدو با شکر، لعاب به دانه با شیرخشت و شکر، لعاب اسپرزه با شکر.

برای درمان آن نیز موم کافوری و سفیدآب قلع از هرکدام 20 گرم، روغن گل سرخ یا روغن بادام شیرین 6 مثقال تهیه کنید و موم کافوری و روغن را روی آتش گذاشته بعد سفیدآب قلع را بسایید و بر آن بپاشید و هم بزنید. پس از آماده شدن به صورت مالیدنی از آن استفاده کنید و اگر خون‌ریزی زیاد است از بازو یا از زیر زانو خون کم کنید و به تهیگاه، یا به کفل‌ها و یا به زانوها بادکش بیندازید.

زخم مقعد همراه با خون و عفونت

اگر زخم مقعد با عفونت و خون همراه باشد، باید زاج سبز و زاج سفید را به نسبت مساوی نرم بسایید و بر آن بپاشید تا هم از خون‌ریزی و هم از عفونت جلوگیری کند و هم این که زخم را التیام بخشد.
 

فیستول یا نواسیر

نواسیر که آن را در طب جدید فیستول می‌نامند، در اثر کثافات خون و نامنظم بودن اخلاط اربعه، در وسط ران‌ها، نزدیک به نشست و دور مقعد به وجود می‌آید، ابتدا پس از چندین روز خارش و ناراحتی دور نشیمن دانه‌های ریز عدس مانند، کوچکی پیدا می‌شود که روز به روز بزرگ‌تر خواهد شد. پس از مدتی دمل سرباز کرده و عفونت از آن خارج می‌شود. به علت این که دمل در جایی قرار گرفته که نزدیک به محل میکروب بوده و در مجاورت چروک‌های اطراف مقعد می‌باشد، لذا عفونت قطع نخواهد شد و کم کم ریشه‌ی عفونت قوی شده و پس از سر باز کردن و خارج شدن عفونت‌ها دهانه‌ای پدیدار می‌شود که آن را نواسیر یا فیستول می‌نامند. این عوارض در اثر عفونت حفره‌های کوچکی که در پشت دریچه‌های آنال قرار دارند حاصل می‌شوند. این عفونت‌ها ممکن است از خارج یا داخل یا از ضخامت اسفنکتر آنال به خارج سرباز کنند.

یک نوع دیگری از فیستول وجود دارد که آن را فیستول نعل اسبی می‌نامند. فیستول‌هایی که به مقعد رسیده باشند، چون مرتباً ترشحات مقعد بر آن‌ها وارد می‌شود، معالجه و مداوای آن بسیار سخت است، زیرا میکروب‌های روده باعث ایجاد عفونت مجدد فیستول شده و به درمان جواب مثبت نمی‌دهد، از این رو بهترین معالجه عمل جراحی می‌باشد.

* اگر تصمیم به درمان با داروهای گیاهی گرفتید، باید آویشن شیرازی، بومادران، مغز ناخنک و گل خطمی را هر روز بجوشانید و با آب آن شستشو دهید و نیز روزی سه مرتبه هم در آب جوشانده‌ی آن بنشینید و پس از آن یک قطعه پنبه را به جاوشیر آغشته کرده و شیاف کنید.

* گِل ارمنی و تخم گشنیز را نرم بسایید، بعد پنبه‌ای را بر آن آغشته کرده و در دهانه‌ی زخم بگذارید.

* تخم گشنیز و گِل ارمنی را نرم بسایید و با کمی آب غوره خمیر کرده و روی دهانه‌ی زخم بگذارید.

* جفت و پوست انار شیرین خشک شده را نرم بسایید، بعد پنبه‌ای را با آن آغشته ساخته و در دهان زخم بگذارید.

* محلول بلودومتیل 20% را به پنبه‌ای آغشته کرده و بر دهانه‌ی زخم بمالید.

* پودر اکسید دوزنگ، اسید بوریک و مرکوروژ را به نسبت 10% با روغن وازلین مخلوط کرده و بر روی دهانه‌ی زخم ضماد کنید.

* جفت، قمبلیله و پوست انار شیرین خشک شده را نرم بسایید، بعد با روغن وازلین خمیر کرده و بر روی زخم ضماد کنید.

* زاج سیاه را نرم بسایید و روزی سه مرتبه بر دهانه‌ی زخم بپاشید.

ضمناً باید بدانید که پس از بهبودی باز هم ممکن است چند سال بعد مجدداً فیستول عود کند، لذا باید چند سالی مواظبت کرده و بهداشت کامل را در این موضع رعایت کرد و همیشه خود را با موادهای ضدعفونی کننده شستشو داد و لباس زیر را نیز هر روز عوض کرد. ضمناً از لحاظ درمان اگر داروها و درمان‌های فوق مؤثر واقع نشود، آخرین علاج فیستول همانا عمل جراحی است که به وسیله‌ی جراحان قابل و مجرب ریشه‌ی فیستول که مانند ریشه‌ی ترب نازک و مویی می‌باشد، خارج می‌شود و بیمار از رنج نجات می‌یابد.

نویسنده: احمد حاجی شریفی

منبع مقاله:
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.