بیماری گواتر چیست؟ علل، علائم و تشخیص درمان آن

هر کسی ممکن است به گواتر مبتلا شود، اما این بیماری در زنان شایع تر است. گواتر گاهی اوقات، نحوه عملکرد تیروئید را تحت تاثیر قرار میدهد.
 

چه عواملی سبب بیماری گواتر می شوند؟

تیروئید شما غده ای است که در گردن درست زیر سیب آدم قرار دارد. این غده هورمون هایی را ترشح می کند که به تنظیم عملکردهای بدن، از جمله متابولیسم، یعنی فرایندی که مواد غذایی را به انرژی تبدیل می کند، کمک میکند.

همچنین میزان ضربان قلب، تنفس، هضم و خلق و خو را تنظیم می کند. نوعی بیماری که اندازه غده تیروئید شما را افزایش می دهد گواتر نامیده میشود.
 

انواع گواتر

انواع بیماری گواتر علل مختلفی دارد. در نتیجه، انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد. انواع گواتر عبارتند از:
 

گواتر کلوئیدی (اندمیک)

گواتر کلوئیدی از کمبود ید، که یک ماده معدنی ضروری برای تولید هورمون های تیروئید است، ایجاد میشود. افرادی که به این نوع گواتر مبتلا هستند، معمولا در مناطقی زندگی می کنند که ید کمیاب است.
 

گواتر غیر سمی (Sporadic)

علت گواتر غیر سمی معمولا ناشناخته است، گرچه ممکن است ناشی از داروهایی مانند لیتیوم باشد. لیتیوم برای درمان اختلالات خلقی مانند اختلال دوقطبی استفاده می شود. گواترهای غیر سمی بر تولید هورمون تیروئید تاثیر نمیگذارند و عملکرد تیروئید سالم است. این نوع گواتر بی خطر است.
 

گواتر سمی گره دار ( ندولر یا مولتی ندولر)

این نوع از گواتر هنگامی که بزرگ میشود، یک یا چند گره کوچک را تشکیل می دهد. گره ها خود هورمون تیروئید تولید می کنند و باعث پرکاری تیروئید می شوند. این نوع به طور کلی مانند گواتر ساده پیشرفت میکند.
 

چه عواملی باعث ایجاد گواتر می شوند؟

کمبود ید عامل اصلی گواتر است

ید برای کمک به تیروئید برای تولید هورمون های تیروئیدی شما ضروری است هنگامی که ید کافی نداشته باشید، تیروئید به سختی کار می کند تا هورمون تیروئید تولید شود و همین امر سبب میشود غده تیروئید بزرگتر شود.

علل دیگر بیماری گواتر، عبارتند از:
 

بیماری گریوز

بیماری گریوز زمانی اتفاق می افتد که تیروئید شما هورمون تیروئیدی بیشتر از حد طبیعی تولید می کند که به عنوان پرکاری تیروئید شناخته می شود. تولید بیش از حد این هورمون ها باعث افزایش اندازه غده تیروئید می شود.
 

بیماری هاشیموتو

 هنگامی که به بیماری هاشیموتو مبتلا هستید، تیروئید هورمون تیروئیدی کافی تولید نمی کند و باعث کم کاری تیروئید می شود. میزان پایین هورمون های تیروئید سبب میشود غده هیپوفیز هورمون محرک تیروئیدی (TSH) بیشتری تولید کند که موجب تورم تیروئید می شود.
 

التهاب

 بعضی افراد مبتلا به تیروئیدیت می شوند، التهاب تیروئید که سبب ایجاد گواتر، می شود.
 

نودل ها

کیست های حاوی مواد جامد یا مایع ممکن است روی تیروئید ظاهر شوند و موجب تورم آن شوند. این گره ها اغلب غیرقابل تشخیص هستند.
 

سرطان تیروئید

 سرطان ممکن است تیروئید را تحت تاثیر قرار دهد که در این صورت موجب تورم در یک طرف این غده می شود. سرطان تیروئید مانند تشکیل گره های خوش خیم، شایع نیست.

بارداری

 باردار شدن بعضی اوقات باعث می شود که تیروئید بزرگتر شود.
 

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به گواتر قرار دارند؟

اگر موارد زیر را داشته باشید، ممکن است در معرض خطر ابتلا به گواتر، قرار بگیرید:

داشتن سابقه خانوادگی سرطان تیروئید، نودل ها و سایر مشکلات مربوط به تیروئید.

مصرف ناکافی ید در رژیم غذایی.

داشتن بیماری هایی که موجب کاهش ید در بدن میشوند.

زن بودن. زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا به گواتر هستند.

سن بالاتر از ۴۰ سال. سالخوردگی می تواند سلامتی تیروئید شما را تحت تاثیر قرار دهد.

در دوران بارداری و یا یائسگی باشید. این عوامل خطر به راحتی قابل درک نیستند، اما بارداری و یائسگی ممکن است بروز مشکلات در تیروئید را تحریک کنند.

انجام پرتودرمانی در ناحیه گردن یا قفسه سینه. رادیو تراپی میتواند عملکرد تیروئید شما را تغییر دهد.
 

علائم گواتر چه هستند؟

نشانه اولیه گواتر تورم قابل توجه در گردن است. اگر دچار ندول در تیروئید باشید، میزان تورم از بسیار کوچک تا بسیار بزرگ متغیر است. وجود ندول ها ممکن است ظاهر تورم را افزایش دهد.

سایر علائم عبارتند از:

بلع یا تنفس دشوار

سرفه

دورگه شدن صدا

داشتن سرگیجه هنگام بالا بردن دستان بالای سر
 

این بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک تورم گردن شما را بررسی خواهد کرد. همچنین آزمایشات تشخیصی که شامل موارد زیر می شوند، را سفارش می دهد:
 

آزمایش خون

 آزمایشات خون می توانند تغییرات سطوح هورمون و افزایش تولید آنتی بادی ها را که در پاسخ به عفونت یا آسیب تولید می شوند، مشخص کنند.
 

اسکن تیروئید

پزشک شما ممکن است انجام اسکن های تیروئید را سفارش دهد. این اسکن ها اندازه و وضعیت گواتر شما را نشان میدهند.
 

سونوگرافی

 سونوگرافی تصاویری از گردن، اندازه گواتر و اینکه آیا گره وجود دارد یا نه، فراهم می آورد. با گذشت زمان، سونوگرافی می تواند بروز تغییرات در گره ها و گواتر را نشان دهد.
 

بیوپسی

 بیوپسی روشی است که شامل گرفتن نمونه های کوچک از بافت تیروئید می باشد. نمونه ها برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شوند.
 

این بیماری چگونه درمان می شود؟

پزشک شما بر اساس اندازه و شرایط گواتر شما و علائم مرتبط با آن تصمیم خواهد گرفت چه درمانی صورت گیرد. درمان همچنین مبتنی بر مشکلات سلامتی است که در ایجاد گواتر نقش داشته اند.
 

داروها

اگر کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید داشته باشید، داروهایی برای درمان این بیماری ها میتوانند برای کوچک شدن گواتر کافی باشند. اگر تیروئیدیت داشته باشید، ممکن است داروهایی (کورتیکواستروئیدها) برای کاهش التهاب تجویز شوند.
 

جراحی

 جراحی برداشتن تیروئید، موسوم به تیروئیدکتومی، گزینه ای است اگر غده تیروئید شما بیش از حد بزرگ شده باشد و یا به درمان دارویی پاسخ ندهد، انجام میشود.
 

ید رادیواکتیو

 در افراد مبتلا به گواتر چند گره (مولتی ندولر)، RAI ممکن است لازم باشد. RAI به صورت خوراکی مصرف می شود و سپس به خون شما انتقال می یابد، در آنجا بافت اضافی را از بین می برد.
 

مراقبت در منزل

 بسته به نوع گواتر، ممکن است نیاز به افزایش یا کاهش میزان مصرف ید در منزل داشته باشید. اگر گواتر کوچک باشد و هیچ مشکلی ایجاد نکند، ممکن است اصلا نیاز به هیچ درمانی نداشته باشید.
 

در ابتلا به این بیماری در طولانی مدت چه چیزی انتظار میرود؟

بسیاری از موارد گواتر، با درمان از بین میروند، در حالی که در برخی موارد ممکن است اندازه گواتر افزایش یابد. اگر علائم شما افزایش یافتند یا بدتر شدند با پزشک خود صحبت کنید.

اگر تیروئید شما همچنان به تولید هورمون های بیشتر از نیاز، ادامه دهد، می تواند منجر به پرکاری تیروئید شود. و تولید ناکافی هورمون های تیروئید میتواند به کم کاری تیروئید منتهی شوند.

منبع: سایت راستینه