بی احترامی به پدر ومادر عوارض بسیار سختی دارد که بعضی از آن ممکن است مستجاب نشدن دعا هم باشد ، برای جبران گناه بی احترامی به ایشان ،لازم است که اکنون با هر روشی که ممکن است آنقدر به ایشان خدمت کنید که ایشان از ته دل ودر خلوت هم ، برای شما دعا کنند واز رفتارهای ناپسندی که با ایشان داشته اید صرف نظر کنند ، لازم است در دوموضوع باشما سخن بگوییم 1- لزوم احترام به پدر ومادر 2- دعا برای داشتن همسر خوب
الف ) راجع به احترام به ایشان به موارد زیر توجه کنید : از آنجا که خداوند حریم خاصی نسبت به والدین قرار داده لذا رفتار شما باید خیلی محتاطانه و با شیوه متفاوت با دیگران باشد. پس ابتدا باید از خود شروع کنید ! گفته شده حتی نگاه غضب آلود و بد، به والدین نداشته باشید به هر حال این خود امتحان بزرگی در زندگی شما برای رسیدن به مدارج کمال است ،شما هر اندازه در تقویت اراده خود و گسترش صفات حسنه و خلق و خوى پسندیده و افزون سازى آگاهى ها ودانش هاى خویش به ویژه در زمینه مسائل دینى، فرهنگى و اجتماعى تلاش کنید، به تدریج توان تاثیرگذارى بیشترى بر پدر تان خواهید داشت.
با رعایت اصول و نکات زیر، مى توانید میزان تأثیرگذارى خود را با والدین افزایش دهید:
1. صمیمیت و ابراز آن
پدر و مادر خود را صمیمانه دوست داشته باشید و محبت قلبى خود را به آنان اظهار دارید. پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) فرموده است: «اذا احبّ احدکم اخاه فلیعلمه فانّه اصلح لذات البین؛…؛ هرگاه یکى از شما به دوست [دینى ] خود علاقه مند شد، محبت خود را به او ابراز کند. این کار افراد را بیشتر به هم پیوند مى دهد» (رى شهرى، محمد، دوستى در قرآن و حدیث، ترجمه سید حسن اسلامى، قم: دارالحدیث، چاپ اول، 1379)، ح 507، ص 162 علاقه قلبى و ابراز آن، مهم ترین گشاینده راه ارتباط مفید و مؤثر است.
2. برخورد با نشاط
اولین فنّ مؤثر ارتباطى به منظور جلب نظر دیگران و تأثیرگذارى بر آنها، داشتن برخورد شاد و با نشاط است. سعی کنید در برخورد با والدین همیشه تبسم بر لب داشته باشید؛ این روش در صورتی که همراه با احترام باشد، پذیرش و راه نفوذ در قلب آنها را فراهم می کند. در فرهنگ اسلامى نیز نسبت به امورى از قبیل سلام کردن، مصافحه، تبسم، احترام، ابراز محبت و علاقه قلبى به دیگران سفارش و اهتمام زیادى وجود دارد.
3. آغاز مثبت
یک یا چند نکته مثبت و ارزشمند را در آنها شناسایى و برجسته سازید و با تحسین صادقانه به جهت وجود آن امر مثبت، ارتباط خود را با پدر و مادر، محکم سازید و هیچ گاه رابطه خود را با نکته اى منفى خراب نکنید.
4. عدم سرزنش مستقیم
در صورتى که اشتباه و لغزشى در والدین مشاهده کردید، به طور مستقیم از آنها گلایه نکنید و مورد انتقاد مستقیم و سرزنش قرار ندهید. وقتى تذکر اخلاقى با کنایه و اشاره گفته شود، زودتر اثر مى بخشد تا اینکه با صراحت از گناه یا اشتباه نام برده و انتقاد گردد. لذا ابتدا خودتان را به اخلاق نیک بیارایید تا آنها از عمل شما متأثر گردند نه از حرف شما که این بهترین شیوه اصلاح بزرگترها است. در ادامه از افرادی که در والدینتان نفوذ دارند و می توانند تأثیر بگذارند(مانند اقوام و خویشان دلسوز که والدینتان از آنها حرف شنوی دارند) استفاده نمایید؛ چرا که بعضی از والدین بر خلاف اخلاق تندی که در خانه دارند در بیرون از خانه، به خصوص نزد بعضی افراد نرم و حرف شنو هستند؛ پس از طریق آنها می توانید به اهداف خود در زمینه اصلاح اخلاق پدر و مادرتان، برسید.
5. ارج گذاری
به پدر و مادر خود اعتبار بدهید؛ شخصیتشان را ارج بنهید و کارى کنید که احساس اهمیت و شخصیت کنند.
6. پذیرش مثبت بدون شرط
کارى کنید که والدین تان احساس کنند آنها را به دلیل ارزش ذاتى شان پذیرفته اید و به آنها اهمیت مى دهید و بدون توجه به نکات ضعف و عیوبى که دارند مورد پذیرش شما هستند. این توجه و پذیرش مثبت، به طرف مقابل احساس ارزشمندى مى بخشد و تأثیر پذیرى اش را نسبت به شما افزایش مى دهد. بنابراین باید طرف مقابل را بدون قید و شرط و صرفاً به خاطر ارزش ذاتى و ماهیت انسانى اش، پذیرفت و به او احترام صادقانه گذاشت.
7. هدیه دادن
گاهى لازم است از اهرم «هدیه دادن» استفاده شود. گفته شده است: «الانسان عبید الاحسان». تأثیرپذیرى دیگران در پرتو نیکى و احسان، چندین برابر است. بنابراین پدر و مادر خود را براى کارى که مى خواهید انجام دهند، خشنود کنید. در روایتى از پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) آمده است: «تهادوا، فانّ الهدیة تضعّف الحبّ و تذهب بغوائل الصدر»همو، دوستى در قرآن و حدیث، ص 98، ح 278. ؛ «به یکدیگر هدیه بدهید، زیرا هدیه دوستى را دو برابر مى کند و کینه هاى درون سینه ها را مى زداید». در پرتو محبت به وجود آمده، مى توان به جلب اعتماد طرف مقابل پرداخت و تأثیرگذارى خود را افزایش داد.
8. گفتار زیبا
سخن نیکو را به نوعى سحر تشبیه کرده اند که در جان و اعماق وجود افراد تأثیرگذار است. بنابراین در استفاده از کلمات و جملات براى ایجاد ارتباط و تأثیرگذارى، باید به اندازه کافى دقت و بهترین کلام در کوتاه ترین و زیباترین جملات و الفاظ بیان شود. خواندن کتابهای ادبی و مورد علاقه، دایره لغات بیشتر و قالبهای جدیدی را در اختیارتان قرار می‌دهد.
9. توجه به تفاوت ها
نسبت به تفاوت هاى فردى موجود در بین افراد، هشیار بوده و هیچ گاه والدین خود را با دیگر والدین، مقایسه نکنید. به جهت وجود نقطه مثبتى در پدر و مادر دیگران، والدین خود را به دلیل نداشتن آن نقطه قوت و مثبت، – حتی در ذهن – مورد سرزنش و توبیخ قرار ندهید.
10. همگامى
استفاده از روش «همگام شدن»، یکى از دیرپاترین شیوه هاى ایجاد ارتباط مؤثر است. براى همگام شدن با والدین، باید خود را در وضع و موقعیت آنها قرار دهید. به عبارت دیگر سعى کنید دنیا را از منظر آنها بنگرید.
11. انعطاف پذیرى
نباید انتظار داشته باشید تغییر و اصلاح در اندیشه و رفتار طرف مقابل ناگهانى، بلافاصله و یک مرتبه انجام گیرد؛ زیرا این مسئله نیازمند زمان و تدریج است. بنابراین باید به طرف مقابل، زمان و فرصت کافى داد تا به تدریج و تحت تأثیر سخن شما تغییر و تحول لازم را در خود ایجاد کند.
خداوند متعال نیز پیامبر اکرم ( صلى الله علیه وآله وسلم) را به خاطر داشتن چنین ویژگى مى ستاید و آن را یکى از علل موفقیت آن حضرت معرفى مى کند: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ» آل عمران (3)، آیه 159. «به واسطه رحمت خدا با مردم، خوش خوى و مهربان شدى و اگر تندخوى سخت دل بودى، مردم از گرد تو پراکنده مى شدند…». بنابراین اگر کسى بخواهد پیامبرگونه تأثیرگذارى مثبت داشته باشد، باید از انعطاف و بردبارى کافى در برابر ناآگاهى ها، نقص ها و ضعف هاى دیگران برخوردار باشد.
12. در بعضى از امور با آنها مشورت کنید و به نظراتشان اهمیت بدهید.
13. برای سلامتی و موفقیتهای والدین، دعا کنید تا رفتارتان، جوششی عمیق از دلتان باشد
و به طور کلی در مورد رفتار با پدر و مادر یک سرى اصول وجود دارد که حتماً باید مراعات گردد.
یکى از آنها اصل احترام به پدر و مادر و آزار نرساندن به آنان است. این یک اصل الهى و قرآنى نیز حکم فطرى هر انسان است. پدر و مادرى که رنج فرزند داشتن را تحمل نموده و ناملایمات آن را به دوش کشیده اند، این استحقاق را دارند که فرزندان به آنان احترام کنند و موجبات آزارشان را فراهم ننمایند و به ویژه اگر آنان به سن پیرى رسیده باشند. قرآن مجید مى فرماید: خداوند حکم فرموده که جز او را نپرستید و درباره پدر و مادر نیکویى کنید و اگر هر دو یا یکى از آنها پیر و سالخورده شدند، مبادا کلمه اى که رنجیده خاطر شوند بر زبان برانید و کمترین آزار به آنان نرسانید و با ایشان به اکرام و احترام سخن گوئید (اسراء ، آیه 23)
این واجب ترین وظیفه اى است که فرد در قبال پدر و مادر خود دارد. بنابراین نبایستى هیجانات جوانى و خطاهاى احتمالى پدر و مادر موجب بى احترامى فرزند نسبت به آنان گرد..البته در هر صورت شما را به حسن برخورد و عطوفت با پدر و مادر توصیه مى کنیم. زیرا بد رفتارى باپدرَ و مادر و آزار آنان عواقب ناگوارى براى فرزند در پى خواهد داشت.
– در برخورد با والدین باید خیلی زیرکانه و مدبرانه عمل کنیم و رفتار ما بگونه ای نباشد که مخالفت آشکار با والدین داشته باشد بلکه در مواردی که می شود عمل خود را در میدان دید آنها انجا ندهیم و اگر شرایط به گونه ای بود که مجبور بودیم در معرض دید آنها رفتاری را انجام دهیم جوری عمل کنیم که والدین را نرنجانیم و با لطایف الحیل لبه های تیز مخالفت رفتار خودمان را نشان ندهیم و این گونه رفتار کردن یک نوع کیاست و زرنگی و هوشمندی می خواهد «المؤمن کیس» مؤمن باید کیاست و زیرکی داشته باشد که هم کارش را انجام دهد و باعث رنجش دیگران به ویژه والدین نشود.
– هر جا و در هر موقعیتی که نیازمند کمک شما هستند سریعا و با کمال احترام به خصوص در حضور دیگران به کمک آنها بشتابید. بهترین وسیله برای سالم سازی زمینه تأثیر بر روی رفتار پدرتان محبت نمودن به او, تحویل گرفتن و احترام گذاردن به او است آن هم احترام بدون قید و شرط و به عنوان پدر و بزرگ خانواده.
– برخورد شما با وی باید ارزانی کننده محبت , در بردارنده عشق و گوش بفرمان بودن و خدمت کردن و دلدادن و حریم قائل شدن باشد و از هر برخورد مستقیمی که نتیجه ای غیر از این داشته باشد اجتناب کنید و هرگز مرتکب رفتاری که پیامی غیر از موارد بالا را دارد, نشوید.
ب ) بدان که هیچ دعایی خالی از نوعی اجابت نیست؛ زیرا دعا نوعی عبادت و پرستش است و در هر عبادتی که با قصد قربت انجام می‌شود، یعنی عبادت کننده تصمیم دارد به خدای خود نزدیک شود و به کمالات ذات اقدس اله آراسته گردد، خالی از اثر قربی نیست.
بنابراین، همین که دعا و عبادت با خلوص نیت و شرایط لازم انجام می‌شود، در همان لحظه به اجابت می رسد و اثر معنوی خود را بر روح و جان انسان می گذارد و با استمرار این حالت است که آدمی به تدریج مظهر نورانیت و اسماء و صفات کمالیه حق تعالی شده، به کمال و سعادت شایسته خود می‌رسد. امام صادق (علیه السلام) فرمود: «شما را به دعا سفارش مى‌کنم؛ زیرا با هیچ عمل دیگرى همچون دعا، به خدا نزدیک نمى‌شوید».
«دلیل اصلی عدم اجابت»:
گاهی شما از پدر خود چیزی می‌خواهید و او به دلیل اینکه مقدور نیست و یا مصلحت نیست، برایتان فراهم نمی‌کند؛ ولی در عین حال پاسخ مهربانانه او را دارید و می‌دانید که به شما توجه دارد و این خودش خیلی مغتنم است. وقتی ما از خدای متعال هم چیزی می‌خواهیم باید بدانیم که سوال ما را می‌شنود و پاسخ مهربانانه او کمتر از پدرمان نیست و اگر احیانا دعا و درخواستی را اجابت نمی‌کند، حکمت و مصلحتی در کار است؛ یعنی زمان و امکانات دیگری که باید برای رسیدن به آن مقصد فراهم شود، فراهم نشده است. و یا ممکن است موانع دیگری بر سر راه اجابت دعا باشد که به ذکر برخی از آنها می‌پردازیم.
توضیح بیشتر درباره شرایط و موانع اجابت دعا:
زمینه به ثمر نشستن درخت دعا و نیایش چند چیز است که بدون فراهم آمدن آن ها, اجابتی که مد نظر نیایشگر است، محقق نخواهد گشت که عبارتند از:
الف-) رفع موانع.
ب-) ایجاد شرایط برای دعا
ج-) شرایط خواسته
واما«موانع اجابت دعا»:
1. گناه : یکى از عوامل مهمى که رابطه انسان با خدای متعال را ضعیف نموده و مانع اجابت دعا می شود, نافرمانى از دستورهاى خداست. قال الحسین(ع): من حاول امراً بمعصیه الله کان افوت لما یرجو واسرع لما یحذر.
امام حسین(ع) فرمود: هرکس بخواهد از راه معصیت و نافرمانی خدا، به مقصود و هدفی برسد، به آن چه امید دارد، زودتر از دست می دهد، و از آن چه بیم دارد زودتر سر می رسد و به خطر می افتد و گرفتار آن می شود. (بحارالانوار، ج57، ص120)
– حضرت صادق علیه السلام فرمود ،عابدی از بنی‌اسرائیل مدت سه سال پیوسته دعا می‌کرد تا خداوند به او پسری عنایت کند، ولی دعایش مستجاب نمی‌شد. روزی در ضمن مناجات عرض کرد: «یا رب أ بعید انا منک فلا تسمعنی، ام قریب فلا تجیبنی» خدایا من از تو دورم که سخنم را نمی‌شنوی یا تو در نزدیکی ولی جوابم را نمی‌دهی. در خواب به او گفته شد مدت سه سال است خدای را با زبانی که به فحش و ناسزا عادت کرده و قلبی آلوده به ستم و نیت دروغین می‌خوانی، اگر می‌خواهی دعایت مستجاب شود فحش و ناسزا را رها کن. از خدا بترس ، قلبت را از آلودگی پاک‌نما، نیت خود را نیز نیکو بگردان. امام صادق علیه السلام فرمود به دستورات عمل کرد آنگاه دعا نموده خداوند اجابت نمود و پسر به او داد. (اصول کافی، ج 2، ص 325)
2. لقمه حرام: استفاده از درآمد حلال و پاکیزه از دیگر شرایط اجابت دعا است که امروزه بیش از هرزمان دیگر لازم است به آن توجه شود. لقمه ى حرام تا 40 روز مانع استجابت دعا مى شود. (بحار الانوار،ج93،ص358)
3. قساوت قلب: همچنین گناهان زیاد که منجر به قساوت و سنگدلى مى شدند از عوامل دیگر عدم استجابت دعا مى باشد. امام صادق (ع) مى فرماید: خداوند دعایى که از قلب قسى برخاسته باشد اجابت نمى کند. (میزان الحکمه،ج3،ص875)
4. شتاب و عجله: امام صادق (ع) فرمود: همیشه مؤمن در خیر و آسایش است تا هنگامى که عجله نکند. در غیر این صورت ناامید مى شود و دعا را ترک مى کند. به درستى که بنده هنگامى که دعا مى کند خداوند متعال در صدد برآورده ساختن حاجت اوست تا زمانى که او عجله نکند. (اصول کافی،ج2،ص474).
«آداب دعا کردن»:
1.بسم الله گفتن
پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) فرمودند:« دعایی که با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز گردد رد نمی‌شود.» (میزان الحکمة, ح 5620)
2.تمجید خداوند
«امام صادق (علیه السلام): در کتاب امیر المومنین (علیه السلام) آمده است که پیش از درخواست چیزی از خدا, باید او را ستود. پس هرگاه خدای عز و جل را خواندی (ابتدا) او را تمجید کن. (راوی می گوید:) عرض کردم: چگونه تمجیدش کنم؟ حضرت فرمود: می‌گویی: یا من هو اقرب من حبل الورید, یا من یحول بین المرء و قلبه, یا من هو بالمنظر الاعلی, یا من لیس کمثله شیء؛ای کسی که از رگ گردن به من نزدیکتر است, ای کسی که میان انسان و دلش حائل می شود, ای کسی که در بالاترین چشم انداز است, ای کسی که مانند ندارد». (همان, ح5622)
3. صلوات فرستادن بر پیامبر و خاندانش (صلوات الله علیهم اجمعین)
امام علی (علیه السلام): «هر گاه از خدای سبحان درخواستی داری ابتدا بر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و اله) درود فرست, سپس حاجت خود را بخواه؛ زیرا خدا بزرگوارتر از آنست که از دو حاجت درخواست شده, یکی را برآورد و دیگری را باز دارد». (نهج البلاغه, حکمت 361)
4. نام بردن حاجت در دعا
امام صادق (علیه السلام): «راستی خدای تبارک و تعالی می داند که بنده هر گاه به درگاهش دعا کند چه می‌خواهد ولی او دوست دارد که حوائج به درگاه او شرح داده شود؛ پس چون به درگاه او دعا کردی حاجتت را نام ببر». (اصول کافی, ج6, ص 43)
5.اصرار در دعا
امام صادق (علیه السلام): «خداوند بد دارد که بنده‌ها بر یکدیگر در انجام حاجت اصرار ورزند و اصرار را نسبت به خودش دوست دارد؛ خداوند عزوجل دوست می‌دارد که از او درخواست و آنچه نزد اوست خواهش شود». (همان, ص 41)
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و اله) مى فرماید: خدا رحمت کند بنده اى را که از خداوند متعال حاجتى را درخواست کند و بر آن اصرار بورزد؛ چه حاجتش برآورده شود و چه برآورده نگردد. (میزان‌الحکمه،ج2،ص880) به اجابت نرسیدن دعا هرگز نباید باعث ناامیدى از رحمت پروردگار شود; زیرا گاهى ممکن است دعاى شخص تا 20 سال به تإخیر بیافتد. (کافی،ج2،ص355) در برخى از موارد خداوند دعاى بنده را مستجاب نمى کند, چون دوست دارد صداى بنده خود را بشنود و همواره او را بردرخانه اش ببیند. (کافی،ج2، ص479)
لازم به ذکر است که بهتر است در عین اصرار بر دعا, صلاح کار خود را به خداوند واگذار کرد؛ یعنی از طرفی در دعا اصرار کنیم چون خود خدا دستور داده است و از طرف دیگر برآورده شدن یا نشدن آن را به خداوند واگذار کنیم چون او صلاح بندگان را از هر کسی بهتر می‌داند و ما به صلاح کار خود آگاه نیستیم.
6.اعتراف به گناه
امام صادق (علیه السلام): «(در دعا) ابتدا باید خدا را ستود, سپس به گناه اعتراف نمود و آن گاه حاجت را خواست». (میزان الحکمة, ح 5630)
7. یقین و اعتماد به استجابت دعا
امام صادق (علیه السلام): «دعا پایگاه اجابت است چنانچه ابر پایگاه باران است». (اصول کافی,ج6, ص29)
8. خواندن خداوند با دلی پاک
امام صادق (علیه السلام): «راستی خدای عز و جل اجابت نکند دعا را از روی دل سخت و قساوت».
9.اخلاص در دعا
امام علی (علیه السلام): «اخلص فی المسالة لربک, فان بیده العطاء و الحرمان و اکثر الاستخارة؛ در دعا با اخلاص پروردگارت را بخوان که بخشیدن و محروم کردن بدست اوست و فراوان از خدا درخواست خیر و نیکی داشته باش». (نامه‌ی31 نهج البلاغه, بند 17 و 18)
10. دعا کردن در زمان‌هایی که امید اجابت است.
در آیات صحیفه آسمانى و روایات توصیه شده است که هرگاه نسیم رحمت الهى وزیدن گرفت و انسان احساس کرد دلش میل به سخن گفتن با خدا دارد, نیایش کند. علاوه برآن, زمان هایى نیز در آیات و روایات به عنوان وقت هاى مناسب براى نیایش سفارش شده است; از جمله موارد زیر که در این لحظات امید به استجابت بیشتر است:
– هنگام نزول باران
– هنگام ظهر
– بعد از ادای فریضه
– قنوت نماز وتر
– وقت سحر
– پس از مغرب
– زمان قرائت قرآن
– هنگام اذان
– زمان شکستن دل
– دعای بیمار در حق عیادت کننده
11. دعا در هنگام آسایش و راحتی
امام صادق (علیه السلام): «دعا در حال آسایش و عافیت, نیازمندیهای حال بلا را برمی‌آورد (یعنی مانع نزول بلا می‌شود). حضرت در حدیثی دیگر فرمود: هر که را خوش آید که در حال سختی دعایش به اجابت رسد, در حال راحتی بسیار دعا کند». (اصول کافی,ج6, ص 33)
12.دعا همراه با تضرع
خداوند در قرآن کریمش فرمود: «ادعوا ربکم تضرعاً و خفیة؛ بخوانید پروردگارتان را در حال تضرع و ترس». (سوره‌ی اعراف, 155)
امام حسین (علیه السلام): «رسول خدا (صلی الله علیه و اله) در هنگام ابتهال و دعا مانند بینوایی که غذا می‌طلبد, دستانش را بالا می‌برد». (میزان الحکمة, ح 5633)
13.رعایت ادب در دعا
بعنوان مثال: دعا با صدای بلند و طلبکارانه نباشد؛ در هنگام دعا رو به قبله و با وضو و بهتر است از زبان معصومین باشد؛ چرا که آنها ادب در گفتار, نحوه‌ی در خواست و نیازها را به بهترین شکل بیان نموده‌اند.
برخی دیگر از عوامل اجابت دعا عبارتند از:
1. معرفت به خدا؛ گروهى خدمت پیشواى ششم امام صادق (علیه السلام) شرفیاب شدند و پرسیدند: ما دعا و نیایش مى‌کنیم ولى به اجابت نمى‌رسد؟ آن حضرت فرمود: بدین جهت است که آن کسى را که مى‌خوانید, نمى‌شناسید. (بحارالانوار،ج93،ص368)
رسول گرامى اسلام (صلی الله علیه و اله) در مورد نقش شناخت پروردگار در اجابت دعا مى‌فرماید: اگر خداوند را به شایستگى معرفتش مى‌شناختید, با دعایتان مى‌توانستید کوه را از جاى بکنید. (المیزان،ج2،ص43)
2. حضور قلب؛ دعا یعنى درخواست از خداى متعال براى برآورده ساختن حاجتى و طبیعى است که این ارتباط در صورتى مؤثر واقع مى شود که باطن انسان متوجه خدای متعال باشد و تضرع به پیشگاه او شکل بگیرد و انسان فقط خدا را مؤثر در امور بداند. رسول اکرم (صلی الله علیه و اله) مى فرماید، بدانید که خداوند دعائى که از قلب غافل برخاسته باشد قبول نمى کند. (میزان الحکمه، حدیث5606)
3. پیوستگی یاد خدا؛ شکى نیست که انسان ها همواره نیازمند لطف هاى پروردگار هستند و زمانى نیست که از ذات اقدس خداوندى بى نیاز باشند. به همین جهت مى‌بایست انسان درتمامى حالات، خوشى و ناخوشى, سلامت وکسالت, همواره به یادخدا باشد. امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرکسى که در همه حال به دعا مشغول باشد, دعاى او در هنگام گرفتارى به استجابت نزدیک‌تر است; چون فرشتگان در هنگام بلا مى‌گویند: این صداى آشنایى است و دعاى او در آسمان در پرده و حجاب نخواهد بود; در حالى که اگر انسان تنها در گرفتاری‌ها پروردگار را بخواند, دعا و نیایش از اجابت دورتر است; چون فرشتگان مى‌گویند: این صداى ناآشنایى است.
4. توسل به اولیای الهی: وسیله قرار دادن کسانی که می‌توانند میان ما و خداوند واسطه شوند، باب وسیعی دارد. هر کسی به هر مقداری که نزد خدای تعالی عزیز و آبرومند است، می‌تواند وسیله انسان به درگاه الهی برای رسیدن به حاجت ها و نیازها باشد و در امر استجابت دعا وساطت نماید. برترین کسانی که از وجاهت و آبرومندی کامل نزد خداوند برخوردارند، معصومین (علیهم السلام) هستند.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) فرموده است: «خداوند عزوجل مى فرماید: اى بندگان من! گرامى ترین خلق و پرفضیلت ترین آنان نزد من، محمد و برادرش على و امامان بعد از وى هستند. اینان «وسیله»ها به سوى من مى باشند. هر کس حاجتى دارد و نفعى را طالب است و یا دچار حادثه اى سخت و زیان بار گشته و برطرف شدن آن را مى خواهد، مرا به محمد و آل طاهرینش بخواند تا به نیکوترین وجه حاجت او را برآورم» (بحارالانوار، ج 94، ص 22)
«شرایط خواسته و حاجت»:
1. با حکمت الهى مغایرت نداشته باشد: خداى متعال بر اساس حکمت خود این عالم را طبق قوانین خاص اداره مى کند و هیچگاه، این قوانین را نقض نمى کند بنابراین استجابت دعا باید از کانال قوانین و سنن الهى جریان یابد و اگر دعایى نقض کننده این مطلب باشد مستجاب نمى شود. زیرا خداى متعال فقط کریم نیست بلکه حکیم نیز هست و هیچ صفتى از صفات او صفت دیگرش را نقض نمى کند.
امام على (علیه السلام) مى فرماید خداوند سبحان حکمت خویش را نقض نمى کند بنابراین هر دعایى را مستجاب نمى سازد. (میزان الحکمه،ج2،ص876).
2. مطابق مصلحت باشد: در ضمن شمارش علل گوناگونى که باعث مى شود حاجات انسان سریعاً اجابت نشود، یکى از مهمترین آن علّتها این است که گاهى اوقات انسان از خداوند چیزهایى را درخواست مى نماید و فکر مى کند اجابت آن به نفع او مى باشد حال آن که در واقع اجابت آن درخواست به ضرر اوست. درسوره بقره آمده است: «چه بسا چیزى را خوش نداشته باشید حال آنکه خیر شما در آن است و یا چیزى را دوست داشته باشید، حال آنکه شرّ شما در آن است». (بقره, آیه 216).
هرچه خواسته وهدف بالاتر باشد ارزش دعا بیشتر است .از نظرقرآن ،ویژگی های هدفهای دنیایی :- تمام شدنی و پایان پذیرند .- احتمال نرسیدن به هدفهای زودگذر وجود دارد . – اگر به عنوان هدف اصلی انتخاب گردند مانع رسیدن به مقاصد دیگر می شوند .
و ویژگی های هدف های آخرتی :- نامحدود و بی پایان اند- سعی برای هدفهای آخرتی نتیجه بخش است – توجه به آن ها مانع نیل به مقاصد دیگر نیست .
– راه درست در زندگی آن است که هدف های آخرتی را اصل قرار بدهیم و هدف های دنیایی را وسیله و نردبان برای رسیدن به هدف های آخرتی در نظر بگیریم .
– داشتن معیار در انتخاب هدف ها چه ثمراتی دارد ؟
– به وسیله معیار ، ارزش هدف ها را مشخص می کنیم . – متناسب با ارزشی که هدف ها دارند به آن ها رتبه می دهیم . – به وسیله ی معیار ، هدف های زندگی را به درستی برخواهیم گزید تا عمر ما ثمر دهد و به رستگاری برسیم .
– داشتن بینش درست چه نقشی در زندگی انسان دارد ؟ اگر خود و استعدادهای خود را درست بشناسیم به انتخاب درستی هم دست خواهیم زد و در غیر این صورت به بیراهه خواهیم رفت .رفتار هر کس تجلی انتخاب های او و انتخاب هایش، آیینۀ بینش ها و نگرش های اوست .
دوست گرامی!
انسان همواره خیال مى کند که اگر دقیقا همان چیزی را که طلب مى کند، در همان زمان و با همان شرایطى که مى خواهد عمل شود، دعایش به اجابت رسیده است؛ در حالى که ممکن است اجابت دعا به صلاح بنده نباشد.
نکته‌ی مهم این است که ما باید به هنگام دعا یقین داشته باشیم که حق تعالى قادر است- اگر این دعا و خواسته به مصلحت ما باشد و منافات با حکمت الهى و نظام آفرینش و ربوبیت نداشته باشد- حاجت ما را برآورده نماید و اگر مصلحت نباشد به بهترین شکلى آنچه که خیر و صلاح ما را در آن مى بیند عنایت فرماید و تشخیص اینکه دعای ما به چه علتی در حال حاضر اجابت نشده است، به عهده‌ی ما نیست. بلکه آن چیزى که بر عهده ما و کار و وظیفه ما است دعا نمودن و میل و نیت و قصد و یقین به اجابت آن است؛ مصلحت سنجى ومحاسبه خیر و شر آن بر عهده رب العالمین است.
سائل محترم!
باتوجه به مطالب بالا ؛ بهتر است که اصرار در این که حتما فلانی ، همسر من شود نکنید ؛ بلکه هدفتان را چنین قرار دهید : خدایا برای من همسری مناسب که بتوانم درکناراو آرامش بیابم وبندگی تورا بکنم واز گناه وانحراف دوری بجویم وزندگی پر نشاطی داشته باشم و… فراهم کن ! واگر فلانی(همان که درنظر دارید) دارای چنین خصوصیاتی است ، اسباب پیوند مارا فراهم کن واگر چنین نیست ، (ومن از اسرار وغیب ، چیزی نمی دانم ، ) اسباب پیوند مارا فراهم نکن وبه من چنان ایمانی عنایت کن تا به آنچه می خواهم ولی به صلاحم نیست ، اصرار نداشته باشم بلکه به دنبال رضای توباشم. پس ،از خدا همسر مناسب بخواهید وانشاالله اگر صلاح باشد اجابت خواهد شد .
سخن پایانی: بهترین دعاها در مفاتیح الجنان و صحیفه‌ی امام سجاد (علیه السلام) آمده است که به شما توصیه می‌کنیم به آن‌ها مراجعه فرمایید. به دو دعای سریع الاجابه توجه کنید :
1- دعای سریع الاجابه از حضرت کاظم –ع- از کتاب مصباح کفعمی ( در مفاتیح الجنان ذکر شده است :
اَللّـهُمَّ اِنّی اَطَعْتُکَ فِی اَحَبِّ الاَشْیاءِ إلیْکَ وَهُوَ التَّوْحیدُ وَلَمْ اَعْصِکَ فِی اَبْغَضِ الاَشْیاءِ اِلَیْکَ وَهُوَ الْکُفْرُ فَاغْفِرْ لی ما بَیْنَهُما یا مَنْ اِلَیْهِ مَفَرّی آمِنّی مِمّا فَزِعْتُ مِنْه اِلَیْکَ، اَللّـهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الْکَثیرَ مِنْ مَعاصیکَ واقْبَلْ مِنِّی الْیَسیرَ مِنْ طاعَتِکَ یا عُدَّتی دُونَ الْعُدَدِ، وَیا رَجائی وَالْمُعْتَمَدَ، وَیا کَهْفی وَالسَّنَدَ، وَیا واحِدُ یا اَحَدُ، یا قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ اَللهُ الصَّمَدُ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ، اَسْاَلُکَ بِحَقِّ مَنِ اصْطَفَیْتَهُمْ مِنْ خَلْقِکَ وَلَمْ تَجْعَلْ خَلْقِکَ مِثْلَهُمْ اَحَداً اَنْ تُصَلِّیَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ وَتَفْعَلَ بی ما اَنْتَ اَهْلُهُ، اَللّـهُمَّ اِنّی اَسْاَلُکَ بِالْوَحْدانِیَّةِ الْکُبْرى وَالُمحَمَّدَیَّةِ الْبَیْضاءِ وَالْعَلَوِیَّةِ الْعُلْیا وَبِجَمیعِ مَا احْتَجَجْتَ بِهِ عَلى عِبادِکَ وَبِالاِسْمِ الَّذِی حَجَبْتَهُ عَنْ خَلْقِکَ فَلَمْ یَخْرُجْ مِنْکَ اِلاّ اِلَیْکَ، صَلِّ عَلى مُحَمِّد وَآلِهِ وَاجْعَلْ لی مِنْ اَمْری فَرَجاً ومَخرَجاً وَارْزُقْنی مِنْ حَیْثُ اَحْتَسِبُ وَمِنْ حَیْثُ لا اَحْتَسِبُ، اِنَّکَ تَرْزُقُ مَنْ تَشاءُ بِغَیْرِ حِساب. ثمّ سل حاجتک.
2- روایت شده که مردى خدمت حضرت امیرالمومنین علیه السلام شکایت کرد از دیر شدن جواب دعایش فرمود چرا نمى خواهى دعا سریع الاجابه را پرسید که آن کدام دعا است فرمود بگو: اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِاسْمِکَ الْعَظیمِ الاَعْظَمِ الاَجَلِّ الاَکْرَمِ الْمَخْزوُنِ الْمَکْنُونِ النُّورِ الْحَقِّ الْبُرْهانِ الْمُبینَ الَّذى هُوَ نُورٌ مَعَ نُورٍ وَ نُورٌ مِنْ نُورٍ وَ نُورٌ فى نُورٍ وَ نُورٌ عَلى کُلِّ نُورٍ وَ نُورٌ فَوْقَ کُلِّ نُورٍ وَ نُورٌ تُضیئُ بِهِ کُلُّ ظُلْمَةٍ وَ یُکْسَرُ بِهِ کُلُّ شِدَّةٍ وَ کُلُّ شَیْطانٍ مَریدٍ وَ کُلُّ جَبارٍ عَنیدٍ لا تَقِرُّبِهِ
اَرْضٌ وَلایَقُومُ بِهِ سَمآءٌ وَ یَاْمَنُ بِهِ کُلُّ خآئِفٍ وَ یَبْطُلُ بِهِ سِحْرُ کُلِّ ساحِرٍ وَ بَغْىُ کُلِّ باغٍ وَ حَسَدُ کُلِّ حاسِدٍ وَ یَتَصَدَّعُ لِعَظَمَتِهِ الْبَرُّ وَالْبَحْرُ وَ یَسْتَقِلُّ بِهِ الْفُلْکُ حینَ یَتَکَلَّمُ بِهِ الْمَلَکُ فَلا یَکُونُ لِلْمَوْجِ عَلَیْهِ سَبیلٌ وَ هُوَ اسْمُکَ الاَعْظَمُ الاَعْظَمُ الاَجَلُّ الاَجَلُّ النُّورُ الاَکْبَرُ الَّذى سَمَّیْتَ بِهِ نَفْسَکَ وَاسْتَوَیْتَ بِهِ عَلى عَرْشِکَ وَ اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیْتِهِ وَاَسْئَلُکَ بِکَ وَ بِهِمْ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَفْعَلَ بى …حاجت خود را ذکر کنید
تذکر: سریع الاجابه بودن به معنای این است که این دعاها اقتضای اجابت سریع را دارد. تاثیر عوامل اقتضایی مشروط به جمع بودن سایر شرایط و نبودن موانع اجابت است، بنابراین نباید گمان شود که صرف دعا کردن و ذکر گفتن علت اجابت حتمی است بلکه باید در مسیر اجابت انسان اهل عمل هم باشد و خودش هم عملا حرکت کند و تلاش نماید و موانع اجابت مانند گناه را نیز برطرف کند.