نام گذاری سال 1392 به عنوان سال حماسه سیاسی و اقتصادی، مبین اهمیت راهبردی انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری و چهارمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا در منظومه امنیت ملی است.در این راستا یکی از ملزومات امنیت نرم در اوضاع تصاعد تحریم ها و برنامه ریزی مخالفان نظام برای تداعی انسداد سیاسی در جمهوری اسلامی ایران،توجه نهادها ذی ربط به ارتقای بازدارندگی از طریق گسترش مشروعیت است.حضور پرشور رأی دهندگان در عرصه انتخابات و شکل گیری حماسه سیاسی از سازوکار هایی است که عمق راهبردی حمایت های مردمی و سطوح بازدارندگی نظام در عرصه داخلی و خارجی را افزایش می دهد.

فرصت های تحقق حماسه سیاسی

در انتخابات خردادماه 2931

مهم ترین فرصت های مشارکت حداکثری مردم در انتخابات خردادماه 1392 عبارتند از:

1- تقویت چسبندگی وحدت ملی

رصد بیانات مقام معظم رهبری مبین این واقعیت است که تحرکات مخالفان نظام برای تضعیف وحدت و انسجام ملی از طریق به کارگیری روش هایی همچون ایجاد ناسیونالیسم قومی، اختلاف افکنی میان شیعه و سنی، ایجاد تعارض میان مسئولان نظام، کم رنگ کردن حضور مردم در پای صندوق های رأی و حمایت های تقنینی ـ اطلاعاتی از فرقه های ضاله و عرفان های نوظهور دنبال می شود. به تعبیر دیگر، مهم ترین تدابیر و اقداماتی که چسبندگی وحدت ملی را افزایش می دهد، به شرح نمودار اول است.

2ـ گسترش قدرت مانور دیپلمات های هسته ای

مشارکت سیاسی روندی دو سویه است، زیرا از یک طرف دولتمردان از مزیت حمایت های مردمی برای پیشبرد تصمیم های کلیدی بهره می برند و از سوی دیگر، جامعه به صورت غیر مستقیم در اداره امور کشور مشارکت می کند.میزان و نوع مشارکت مردم در انتخابات، بر نوع، شدت و جهت سیاست های دفاعی کشورهای همسایه یا قدرت های فرامنطقه ای در قبال جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار است. از طرفی، تحقق مشارکت حداکثری به قوام بخشی سیاست های اصولی نظام منجر می شود. به همین دلیل برخورداری دولت یازدهم از پشتوانه بالای حمایت مردمی سبب ظرفیت سازی امنیتی و افزایش قدرت مانور نظام در حوزه های راهبردی مانند مذاکرات هسته ای می شود.

3ـ بازخورد منفی بر تداوم سیاست های تحریمی آمریکا و متحدانش

یکی از ویژگی های انتخابات ریاست جمهوری یازدهم که در ادوار گذشته سابقه نداشته، ترافیک تحریم های اتحادیه اروپا و ایالات متحده همزمان با سیماسازی مجازی از آسیب های اقتصادی و اجتماعی است. این قسمت از راهبرد واشنگتن در قالب «راهبرد فشار از بیرون ـ تغییر از درون» قابل تحلیل است و با هدف مأیوس کردن مردم برای حضور پای صندوق های رأی، کاهش سرمایه اجتماعی نهادهای حاکمیتی و بروز برخی اغتشاشات مسطح یا نقطه ای با ریشه های اقتصادی سازماندهی می شود. برای مثال «مایکل لدین» تحلیلگر ارشد موسسه نومحافظه کار «امریکن اینترپرایز» در مقاله مورخ 16 آوریل 2013در روزنامه وال استریت ژورنال از دولت آمریکا خواست با حمایت از ایجاد و گسترش ناآرامی در آستانه انتخابات، موجبات سقوط نظام جمهوری اسلامی ایران را فراهم کند. تصویب «قانون تغییرات دموکراتیک ایران» در 11 فوریه 2010 با ادعای حمایت از برگزاری انتخابات آزاد و برقراری دموکراسی در ایران، تصویب «قانون تحریم حقوق بشر ایران» در 23 فوریه 2010 با ویترین دفاع از حقوق بشر معترضان به نتایج انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری و اعمال تحریم های 2013 آمریکا و اتحادیه اروپا با ابزار دفاع از برگزاری انتخابات آزاد از مصادیقی هستند که ثابت می کنند بخشی از سناریوی هوشمندسازی تحریم ها با هدف شکل گیری حضور حداقلی مردم در انتخابات دنبال می شود. در مقابل، مشارکت مردمی پرشور در انتخابات علاوه بر ارتقای امنیت نرم کشور، این پیام سیاسی را به حامیان رویکرد مذاکره ـ فشار می دهد که ابزار تهدید نمی تواند خللی در حماسه سازی مردم برای حضور در انتخابات به وجود آورد.

4ـ ایجاد امنیت اقناعی

مشارکت حداکثری به مفهوم وجود بستر لازم برای تأثیرگذاری صلح آمیز و غیر مستقیم جامعه در روند تصمیم گیری است و این پیام را به ناظران خارجی می دهد که با وجود ادعاهای رسانه ای آمریکا و متحدانش، مردم بر این باورند که می توانند مطالبات خود را در ساختار سیاسی موجود دنبال کنند. اهمیت این امر در دورانی که نظام توانسته با موفقیت از بحران های ناشی از فتنه سال 1388 عبور کند، بیشتر می شود.تحقق حماسه حضور پرشور مردم در انتخابات با گسترش امنیت اقناعی، برد قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران را افزایش داده و از انباشت مطالبات سیاسی نهفته که ممکن است در اثر یک واقعه یا حادثه به صورت دفعی و خشونت آمیز بروز نماید، جلوگیری می کند. از طرفی، برخورداری دولت منتخب از پشتوانه بالای حمایت های مردمی، نقش مهمی را در پیشبرد سیاست های راهبردی دولت یازدهم ایفا می کند.

ملاحظات امنیتی ـ دفاعی جمهوری اسلامی ایران

برخی ملاحظات امنیتی ـ دفاعی جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری انتخابات خردادماه 1392 عبارتند از:

1ـ همسویی تحرکات مغرضانه سیاسی ـ رسانه ای

طراحان کاهش سرمایه اجتماعی جمهوری اسلامی ایران از طریق تصاعد تحریم ها و امواج عملیات روانی، کاهش قدرت نرم حاکمیت در سطوح راهبردی و عملیاتی را هدف گرفته اند. کاهش عمق راهبردی حمایت های مردمی از سیاست های حاکمیتی و شکل گیری تعارض میان مسئولان نظام در سطوح راهبردی دنبال می شود. در سطوح تاکتیکی نیز از طریق پایین آوردن ارزش پول ملی، تحدید ورود ارزهای قوی به کشور و تصاعد قیمت کالا و خدمات تلاش می شود زمینه بروز و ظهور نارضایتی عمومی در آستانه برگزاری انتخابات فراهم می شود.

2ـ افزایش اهمیت جمعیت خاموش

آرایش سیاسی جامعه در زمان انتخابات به چهار گروه زیر قابل تفکیک است:

الف) جمعیت فعال

بخشی از جامعه که حضور در انتخابات را در راستای وظایف شرعی و تکلیف محوری قلمداد کرده و بدون تأثیرپذیری از امواج جنگ تبلیغاتی در انتخابات حضور می یابند.

ب) جمعیت خاکستری یا خاموش

رمزگشایی ابعاد تهاجم تبلیغاتی مخالفان نظام بیانگر برنامه ریزی آنان برای غیر فعال کردن جمعیت خاکستری یا خاموش است. این طیف از جامعه پس از بررسی آرایش کاندیداها، شعارهای انتخاباتی، میزان امیدواری به رفع دغدغه های شان در صورت پیروزی کاندیدایی خاص، تحلیل شرایط موجود و ارزیابی موقعیت آینده در انتخابات حضور می یابند و اکثراً کسانی هستند که در ساعات پایانی در پای صندوق های رأی حضور می یابند. این گروه حد وسط گروه های بی تفاوت و رأی دهندگان فعال قرار دارند، به همین دلیل به جمعیت خاکستری یا خاموش معروفند.

ج) جمعیت بی تفاوت

این گروه از واجدان شرایط با نظام جمهوری اسلامی ایران تعارض ندارند، با این وجود در انتخابات نیز مشارکت نمی کنند.

د) جمعیت مخالف

درصد بسیار کمی از واجدان شرایط رأی دادن، با اصل نظام مشکل ساختاری و ماهوی دارند و انتخابات را تحریم می کنند. این گروه ضمن مطرح کردن برگزاری انتخابات آزاد، معتقدند با قانون اساسی کنونی هیچ گونه اصلاح یا تغییری در وضع موجود ایجاد نمی شود و راهبرد خود را در راستای تحریم انتخابات متمرکز کرده اند.بررسی آرایش سیاسی جامعه از رویکرد امنیت ملی بیانگر این است که اتخاذ تدابیر لازم برای فعال سازی جمعیت خاموش، نقش محوری را در تحقق مشارکت حداکثری ایفا می کند و در صورت اتخاذ سیاستی اصولی و منسجم می توان مقدمه حضور پرشور آنان در انتخابات خردادماه 1392 را فراهم کرد. به عبارتی، حوزه تعارض کارگزاران جمهوری اسلامی ایران و مخالفان نظام بر جذب حداکثری جمعیت خاموش متمرکز است و هر بازیگری که بتواند از شیوه، ابزار و روش های اقناعی مناسب تری استفاده کند، در نتیجه مطلوبیت بیشتری را نیز به دست می آورد. به همین دلیل ضرورت دارد کاندیداها و احزاب همسو در چارچوب قانون اساسی، مولفه هایی که قابلیت جذب آرای جمعیت خاموش را دارد، شناسایی و برای هر کدام راهبرد لازم اتخاذ کنند.

3ـ پیشگیری از بالا بردن سطح انتظارات

کاندیداها شایسته است علاوه بر ملاحظات تاکتیکی برای پیروزی در انتخابات، مصالح عالیه نظام را نیز در تبلیغات خود مورد توجه قرار داده و منافع حزبی را در قالب امنیت ملی تعریف کنند. شعارها و محورها تبلیغاتی کاندیداها باید با واقعیت های جامعه و قوانین بالادستی کشور همپوشانی داشته باشد. وعده های انتخاباتی غیر قابل اجرا به دلیل افزایش حبابی سطح انتظارات، پتانسیل بروز نارضایتی را نیز افزایش می دهد.

4ـ اجتناب کاندیداها و احزاب برای هزینه انتخاباتی از جایگاه مقام معظم رهبری

جایگاه مقام معظم رهبری در نظام جمهوری اسلامی ایران به عنوان جایگاهی فراجناحی است، به طوری که رهنمودها و ریل گذاری معظم له در مقاطع زمانی مختلف نقش مهمی را در پیشگیری یا مهار بحران های فراروی نظام ایفا کرده است و هزینه نامزدها از جایگاه ایشان برای جمع آوری آرای حزبی به مصلحت نیست.

5ـ پیشگیری از ملتهب کردن امنیت روانی شهروندان

یکی از مولفه هایی که می تواند هزینه هایی را به نظام در کوتاه مدت تحمیل کند، بهره گیری ابزاری نامردها، احزاب و تشکل های سیاسی از حوزه های ملی با هدف تخریب جناح رقیب است. اهمیت این امر به ویژه در اوضاعی که نظام بیش از هر زمانی به تحکیم وحدت فکری ـ رویه ای پیرامون خطوط قرمز نظام ـ نیازمند می باشد، افزایش یافته است. این احتمال وجود دارد با نزدیک شدن به رقابت های انتخاباتی، گروه ها، تشکل ها و احزاب رقیب به منظور اثرگذاری بر آرای طرف مقابل، موضوعات راهبردی قانون هدفمند کردن یارانه ها را در حد یک ابزار گروکشی یا مچ گیری تنزل دهند که احتمال ملتهب شدن فضای سیاسی ـ امنیتی حاکم را افزایش می دهد. به عنوان مصداق دیگر می توان به زیرسوال بردن عملکرد تیم مذاکره کنندگان هسته ای در آستانه انتخابات اشاره کرد که می تواند فضای تنفسی جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات احتمالی را کاهش دهد. به عبارتی، ضرورت دارد نامزدها در جریان رقابت های انتخاباتی، به خطوط قرمز و پیشگیری از خروج اطلاعات طبقه بندی شده توجه کنند.

6ـ توجه به گفتمان های رهبر معظم انقلاب در آستانه انتخابات

در انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری، گفتمان رهبر معظم انقلاب مبتنی بر بصیرت و حماسه سازی است که چهار ضلع آن را عقلانیت، مشارکت پرشور، گزینش نامزد اصلح و مقاومت تشکیل می دهد. رهبر فرزانه انقلاب با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات و ارائه صفات کلی نامزد مطلوب، همواره نقش مهمی را در شناخت مردم پیرامون گزینه اصلح ایفا کرده اند.

7ـ تقویت رادارهای نظارتی بر تحرکات رسانه ای مخالفان نظام

با نزدیک شدن به برگزاری انتخابات خردادماه 1392 نوعی همسویی میان شبکه های رسانه ای وابسته به مخالفان نظام برای تحریم انتخابات شکل گرفته است، به طوری که رهبر انقلاب نیز در دیدار مسئولان برگزاری انتخابات خردادماه 1392 فرمودند: «ما اطلاع داریم که این دفعه هم رسانه های رسمی و شناخته شده دشمن ـ که هر وقت توانستند، علیه جمهوری اسلامی کار کردند ـ از مدتی پیش دارند طراحی می کنند، برنامه ریزی می کنند، برنامه سازی می کنند، برای اینکه دل مردم را نسبت به انتخابات سرد کنند، شروع هم کرده اند، منتها برنامه ریزی شان خیلی وسیع تر از این حرف هاست، می خواهند مردم پای صندوق نیایند، می خواهند مردم در اداره کشور و مدیریت کشور سهیم نشوند، می خواهند مردم در صحنه نباشند، لذا تلاش می کنند.»

جمع بندی و نتیجه گیری

یکی از ملزومات حماسه سازی در انتخابات خردادماه 1392، اتخاذ تمهیدات لازم برای مشارکت حداکثری است. اولین گام برای تحقق این هدف، رصد دقیق تحرکات دشمن و پیاده سازی پاداستراتژی مناسب است. راهبرد مخالفان نظام برای حضور حداقلی مردم در پای صندوق های رأی، در چهار بخش تحرکات امنیتی، سیاسی، اقتصادی و رسانه ای دنبال می شود که می توان آن را به نمودار دوم تفکیک کرد:متولیان امر باید براساس رهنمودهای مقام معظم رهبری تحقق حماسه سیاسی در انتخابات را به عنوان یک هدف راهبردی مورد توجه قرار دهند. ضرورت دارد رادارهای نظارتی جمهوری اسلامی ایران نیز به دقت تحرکات دشمن را رصد و خنثی کنند تا مقدمات برگزاری انتخابات پرشور در سایه امنیت پایدار فراهم شود.

منبع : مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی