دوست گرامی. بحث علیت و تاثیر وتاثر از مباحث عمده فلسفه الهی است. خدا، مبدا تاثیر و عالم، اثر خدا است و این تاثیر دائمی است. در عالم خلقی نیز، همه چیز بر همه چیز تاثیر می گذارد. یکی از این تاثیرات که بسیار قوی هم هست اثر محیط بر انسان است. به طور کلی محیط و جامعه ای که ما در آن زندگی می کنیم، اگر خوب و مثبت باشد، خودش به خودی خود انسان ساز است.

اینجا می خواهیم بگوییم: علاوه بر تلاشی که خود شما برای خودسازی انجام می دهید، محیطی که در آن زیست می کنید، هم روی شما تاثیرات شگرفی دارد و تاثیراتی که یک انسان از محیط اطراف خود می گیرد غیر از فعالیت هایی است که خودش برای خودسازی انجام می دهد.

اتمسفر و فضای خانواده و جامعه و مدرسه و دانشگاه و حوزه خودش سازنده است. یعنی انسان ناخواسته وقتی در این فضا قرار می گیرد، تاثیر می پذیرد و لذا انتخاب مدرسه و کلاس و استاد اینجا اهمیت پیدا می کند.

تاثیرات اتمسفریک یا جوی و محیطی، یک مثال اش جبهه است. کسانی که به جبهه می رفتند یا می روند، در آنجا خودسازی نمی کنند، ولی ساخته می شوند، زیرا فضای آنجا سازنده است.

ما بزرگترها آن محیط را دیده ایم، وقتی کسی به جبهه می رفت به طور طبیعی و حتی ناخواسته به رنگ بندگان خدا در می آمد. اخلاق و رفتارش خوب و اهل معنویت و دعا می شد. ایمان اش ناخواسته تقویت می شد و ویژگی های یک مجاهد در راه خدا را به خود می گرفت.

راهپیمایی اربعین هم دارای اتمسفر است، یعنی فضای سازنده ای دارد و کسانی که رفته اند این موضوع را درک می کنند. شما وقتی در آن فضا قرار می گیرید روحتان تازه می شود و به وحدت می رسید و عشق را تجربه می کنید تا جایی که خستگی و درد پاهایتان را حس نمی کنید.

اما بعضی فضاها غیر سازنده یا تخریب کننده انسانیت است، فضاهای بشری گاهی به گونه ای منحط می شود که اثر تخریبی دارد.

به طور مثال فضای عالم هنرپیشگی به خصوص در غرب فضای خوبی نیست، زیرا هویت انسانی را تخریب می کند و فضای خوبی برای ساخته شدن و انسان شدن نیست متاسفانه.

همچنین فضای دانشگاه ما رضایت بخش نیست، یک طلبه در فضای معنوی زندگی می کند اما وقتی وارد فضای دانشگاه می شود احساس سنگینی خاصی به او دست می دهد، چون احساس می کند که اندیشه سکولار در آن نفوذ دارد، بسیاری اساتید تفکر سکولاریسم را ترویج می کنند، علوم انسانی سکولار تدریس می شود و کتاب ها بومی نشده است، این فضا روی تفکر و سبک زندگی دانشجویان تاثیرات بدی دارد.

در تربیت کودکان نیز فضا و محیط خیلی تاثیر گذار است. باید دقت شود در چه محیطی قرار می گیرند و با چه کسانی دوست می شوند.

محیط مسجد سازنده است، محیط مجالس اهل بیت (ع) سازنده است، یکی از دستورالعمل های خودسازی این است که خود را در این محیط های معنوی و سازنده قرار دهید.

محیط حوزه و مدرسه علمیه اگر خوب باشد، سازنده انسان است. عالم طلبگی خودش تاثیر مثبت می گذارد و بعد از چندین سال که طلبه در این عالم قرار می گیرد، اگر دل بدهد و با این عالم انس بگیرد و اعتماد کند، حتما ساخته می شود و به رنگ خدا در می آید.

اما باید توجه کنیم که این اتمسفر و فضا را خود ما می سازیم. ما انسان ها روی محیط اطراف خود اثر می گذاریم و متقابلا محیط اطراف و جو حاکم بر شخصیت ما تاثیر گذار است.

اینجا یک تعامل وجود دارد، ما فضای حوزه و مدرسه را می سازیم و به علمیت و تقدس و معنویت آن می افزاییم و متقابلا عالم طلبگی و فضای مدرسه روی ما اثر سازنده دارد .

استاد، هم مباحث، کلاس، محیط مدرسه، مدیر مدرسه، دوستان طلبه و عالم طلبگی همه روی هم تاثیر دارند و با هم این محیط را می سازند.

بنابراین تاثیرات محیطی بازخورد کار خود ما است، لذا باید سعی کنیم این فضا آلوده نکنیم و کاری که خلاف شان طلبگی است انجام ندهیم، بلکه وظیفه داریم کمک کنیم تا هر چه نورانی تر شود تا بیشتر از آن بهره مند شویم.

حتما باید در مدرسه درس اخلاق باشد مجالس اهل بیت برگذار بشود. منبر موعظه مجالس دعا و توسل و تلاوت قرآن باشد اینها فضای مدرسه را نورانی و سازنده می کند.
آنچه گفته شد تنها درباره فضای حوزه بر تربیت انسان بود. خود تحصیل علم و عمل به آن تاثیرات فراوانی تربیتی دارد که به جهت اختصار به همین مقدار بسنده می کنیم.