در هم اندیشی “مساله شناسی آینده پژوهی دینی” صورت گرفت؛

تبیین جایگاه آینده پژوهی دینی در آموزه مهدویت

خبرگزاری شبستان: دبیر علمی هم اندیشی “مساله شناسی آینده پژوهی دینی” گفت: این هم اندیشی می تواند اولویت های پژوهشی و علمی آینده پژوهی را تبیین و جایگاه آن را در حوزه های علمیه و ارتباط آن با آموزه مهدویت را تبیین و نهادینه سازد.

به گزارش خبرنگار حوزه مهدویت خبرگزاری شبستان، هم اندیشی علمی “مسأله شناسی آینده پژوهی دینی” باحضور حجج اسلام محسن الویری، غلامرضا بهروزی لک، دکتر جعفر رحمانی، حبیب الله بابایی، رحیم کارگر، محمدتقی ربانی و … در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.

در این هم اندیشی اساتید به بحث های اساسی در باب امکان پذیری آینده پژوهی دینی پرداختند، همچنین موضوعات و مسائل قابل طرح در آینده پژوهی اسلامی و مهدوی نیز از دیگر مباحث مورد طرح در این هم اندیشی بود.

در ابتدای این نشست حجت الاسلام دکتر رحیم کارگر، دبیر علمی این هم اندیشی، بر اهمیت و ارزش آینده پژوهی در عرصه های دینی تاکید ورزید و این هم اندیشی را از این لحاظ حائز اهمیت دانست که می تواند مسائل و اولویت های پژوهشی و علمی آینده پژوهی را تبیین کند و جایگاه آن را در حوزه های علمیه و ارتباط آن با آموزه مهدویت را تبیین و نهادینه سازد.

وی خاطرنشان کرد: ما باید بتوانیم در همه حوزه های آینده پژوهی فکر کنیم و مسائل آن را در عرصه های مختلفی چون پیش بینی ها، چشم اندازها، آینده نگاری ها، جهت گیری های استراتژیک، ایده های نو، نظریه های نو، راه حل های نو، روش ها و تکنیک های کشف آینده و …استخراج کرده و در خدمت دین قرار دهیم.

حجت الاسلام کارگر ادامه داد: بر این اساس لازم است در زمینه مبانی و مبادی آینده پژوهی دینی، ترابط بین رشته ای (رابطه آینده پژوهی با سایر رشته ها و دانش ها) ، آینده پژوهی مهدوی و روش ها و ابزار فنون آینده پژوهی و کاربرد آن در عرصه های دینی، گفت و گو کنیم و به یک دیگاه مشترک برسیم؛ چراکه امروز نه تنها نباید از آینده پژوهی غافل بشویم، بلکه باید بتوانیم آن را وارد مراکز و نهادهای علمی و پژوهشی و تبلیغی بکنیم و بکوشیم تاثیر جدی در ایجاد گفتمان دینی آینده پژوهی داشته باشیم.

دبیر علمی این هم اندیشی با بیان اینکه مساله شناسی آینده پژوهی دینی ناظر به همه مباحث یادشده است، گفت: آینده پژوهی دینی می خواهد ما را با دغدغه ها و اولویت های پژوهشی و علمی آینده پژوهی دینی آشنا سازد، البته در این نگاه مهدویت جایگاه خاصی دارد و بیانگر آینده نگری جامع و کامل دین اسلام و سمت و سو دهنده برنامه ها و چشم اندازهای ماست !!

در ادامه حجت الاسلام دکتر الویری با اشاره به دو سطح کلان برای بحث های آینده پژوهی اظهارداشت: ساحت نظری و ساحت کاربردی در بحث های آینده پژوهی بسیار مورد نظر هستند، در ساحت نظری مباحثی چون چیستی، مفاهیم و مبانی روش شناسی آینده پژوهی و در ساحت کاربردی، نحوه کاربست اینها و نحوه حل مسأله بررسی می شود.

وی با بیان اینکه در سطح نظری و کاربردی، سرشت آینده پژوهی، سرشت تباری است، تصریح کرد: نمی توانیم آینده پژوهی را از جنس جامعه شناختی بدانیم به همین دلیل در آینده پژوهی ما نیازمند به کارگیری مسائل مختلف هستیم آینده پژوهی می تواند به صفت اسلامی متصف گردد، بنابراین در بحث تبارها، مهم ترین بحثش، دینی است.

حجت الاسلام الویری با اشاره به سه حیطه شایسته کاویدن با عناوین مطالعات قرآنی، سنت معصومان(حدیث و سیره) و تجربه تاریخی مسلمانان، گفت: قرآن از واژه ها و الفاظی استفاده می کند که دلالت بر آینده دارد. سیاق عبارت در قرآن هم زیاد وجود دارد. قرآن به صراحت آینده را پیش بینی کرده است. بحث داستان یوسف و ذخیره گندم …

در ادامه جلسه حجت الاسلام دکتر بهروزی لک، خاطرنشان کرد: در خصوص آینده پژوهی چند موج بوده است؛ موج ترجمه آثار در دهه هفتاد که مرکز آینده پژوهی و فناوری دفاعی پیشتاز بوده است، موج پژوهش که مربوط به مطالعات دهه هشتاد می باشد و همینطور بحث هایی که بر اساس سند چشم انداز بوده است، موج بعدی نیز موج آموزشی بوده که به صورت آکادمیکی بوده و الان دوره پنجم دوره دکتری رشته آینده پژوهی را شاهدیم و در نهایت موج کاربرد آینده پژوهی نیز مطرح می شود.

وی ادامه داد: در بحث آینده پژوهی دینی ما می توانیم چند نگرش را مطرح کنیم؛ آینده پژوهی جهان اسلام(آینده جامعه دینی)؛ آینده خود دین؛ آینده پژوهی دینی( اسلامی سازی علم آینده پژوهی) که پیشنهاد بنده این است انجمن آینده پژوهی دینی را طراحی کنیم و در وزارت علوم هم پیگیری شده است.

در ادامه جلسه دکتر رحمانی گفت: یک نکته است که آینده پژوهی را برای دیگران جذاب می کند؛ سرعت، صرفه جویی در منابع به این معنی که ما باید داربست های مجازی را شکل بدهیم و آدم ها را به هم لینک کنیم، بر این اساس آینده پژوهی با تولید دانش شکل می گیرد، با توجه به اینکه هیچ مرکزی بدون داده نمی تواند کار آینده پژوهی بکند، در داربست های مجازی به نگاه متفکران و کارشناسان نیاز داریم.

همچنین حجت الاسلام دکتر بابایی خاطرنشان کرد: جای مطالعات تطبیقی آینده پژوهی خالی است، ما اگر بخواهیم لبه های آینده پژوهی دینی را تیز کنیم، باید از نظریه های جدید بگذریم، در بحث های نظری آینده پژوهی، جای فلسفه و عرفان خالی است (بحث های زمان، حرکت، اراده، بحث های انسان شناختی) و به نظر می رسد ما به جای نظام موضوعات نوشتن، باید خیزی برداریم در طبقه بندی علوم اسلامی و جای آینده پژوهی را مشخص نماییم، همچنین باید مشخص کنیم که ما آینده پژوهی دینی می خواهیم یا آینده پژوهی در دین و این دو با هم متفاوت هستند.

دکتر بهمنی در این هم اندیشی اظهارداشت: شما می توانید آینده پژوهی دینی و سرفصل های آن را از طریق قطب های علمی پیگیری کنید، شما باید توضیح بدهید که آینده پژوهی چگونه می تواند در خدمت مطالعات اسلامی قرار بگیرد و اگر این مفروض درست باشد، این یک تدبیر مدیریتی می خواهد، الان در بحث سبک زندگی اسلامی، باید بیایید و مطرح کنید که آینده پژوهی چه کارهایی می تواند انجام دهد، در اینجا بحث های خانواده و جوانان و اخلاق اجتماعی و…مطرح است.

در پایان این هم اندیشی حجت الاسلام ربانی، مدیر پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی بیان داشت: تبیین و معرفی آینده پژوهی هنوز به عنوان رسالت ما است، در قم، الان دو مرکز داریم که در آینده پژوهی کار می کنند، یکی همین پژوهشگاه و دیگری جامعه المصطفی و البته دانشگاه باقرالعلوم ع هم به این سمت در حال حرکت است. یکی از نیازهای ما، بحث های کاربردی آینده پژوهی است.