تجليل قرآن، از زحمات بالخصوص «مادر»

نوع دستورهايي كه اسلام به زن ومرد مي ‏دهد، در عين حال كه يك راه مشتركي براي هر دو قائل است ولي راه مخصوص را هم از نظر دور نمي ‏دارد، وقتي احترام به پدر ومادر را بازگو مي‏ كند، براي گرامي داشت مقام زن، نام مادر را جداگانه و بالاستقلال طرح مي‏ كند.

قرآن كريم مي ‏فرمايد: «اما يبلغن عندك الكبر احدهما او كلاهما فلا تقل لهما اف ولاتنهرهما وقل لهما قولا كريما» [1]؛ (اگر يكي از آن دو يا هر دو، در كنار تو به سالخوردگي رسيدند به آنها حتي «اوف‏» مگو وبه آنها پرخاش مكن و با آنها سخني شايسته بگوي.)

و در بخشي ديگر مي‏ فرمايد: ما سفارش كرديم به انسان كه احسان را نسبت ‏به پدر و مادر فراموش نكند: «و وصينا الانسان بوالديه احسانا»[2]؛ (و انسان را نسبت‏ به پدر ومادرش به احسان سفارش كرديم.) 

«وقضي ربك الا تعبدوا الا اياه و بالوالدين احسانا»[3]؛ (پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستيد وبه پدر ومادر خود احسان كنيد.)

و در جاي ديگر احسان به پدر ومادر را در كنار عبادت حق ياد مي ‏كند: «ان اشكر لي و لوالديك» [4]؛ (شكرگزار من و پدر ومادرت باش.)

اما با همه اين تجليل‏ هاي مشترك، وقتي مي‏ خواهد از زحمات پدر ومادر ياد كند، از زحمت مادر سخن مي‏ گويد، نه از زحمت پدر، آنجا كه مي ‏فرمايد: «و وصينا الانسان بوالديه احسانا حملته امه كرها ووضعته كرها وحمله وفصاله ثلاثون شهرا» [5]؛ زحمات سي ماهه مادر را مي ‏شمارد، كه: دوران بارداري، زايمان، ودوران شيرخوراگي براي مادر دشوار است. و همه اينها را به عنوان شرح خدمات مادر ذكر مي‏ كند. قرآن كريم به هنگام يادآوري زحمات حتي اشاره ‏اي هم به اين موضوع ندارد كه: پدر زحمت كشيده است.

بنابراين، آيات قرآن كه در مورد حق شناسي از والدين آمده است‏ بر دو قسم است:

يك قسم حق شناسي مشترك پدر ومادر را بيان مي ‏كند

و قسم ديگر، آياتي است كه مخصوص حق شناسي مادر است،

قرآن كريم اگر درباره پدر حكم خاصي بيان مي‏ كند فقط براي بيان وظيفه است، نظير: «وعلي المولود له رزقهن وكسوتهن بالمعروف»[6]؛ (خوراك و پوشاك مادران به طور شايسته به عهده پدر فرزند است.) و ليكن هنگامي كه سخن از تجليل وبيان زحمات است، اسم مادر را بالخصوص ذكر مي‏ كند.

پي نوشت:

[1]  اسراء/ 23.

[2]  احقاف/ 15.

[3]  اسراء/ 23.

[4]  لقمان/ 14.

[5]  احقاف/ 15.

[6]  بقره/ 233.