اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی، مشکل بسیاری از کودکان و البته نگرانی بسیاری از والدین است.

 بعضی از والدین برعکس، حتی شیطنت و خرابکاری مفرط کودکشان را جدی نمی‌گیرند و آن را به حساب تیزهوشی و کنجکاو بودن او می‌گذارند.
این آزمون به شما کمک می‌کند دریابید فرزندتان به مشکل بیش‌فعالی و کم‌توجهی دچار است یا نه.

هنگام جواب دادن به سوال‌های زیر، این نکته‌ها را در نظر داشته باشید:

• سن فرزندتان را در نظر بگیرید.
• رفتار فرزندتان را در 6 ماه گذشته ملاک پاسخ دادن قرار دهید.
• توجه کنید که این آزمون به تنهایی نباید ملاک تشخیص یا درمان یک کودک باشد.

گزاره‌های زیر را بخوانید و برای هریک، یکی از گزینه‌های روبه‌رو را انتخاب کنید (امتیاز هریک از گزینه‌ها در مقابل آنها نوشته شده) و در نهایت، مجموع امتیازهایتان را حساب کنید و تفسیر آزمون را بخوانید.

قسمت اول:

1) فرزندتان به جزییات توجه نمی‌کند یا در انجام تکالیف مدرسه‌اش اشتباه‌های ناشی از بی‌دقتی دارد؟
2) به سختی می‌تواند توجهش را حین انجام یک کار و تا پایان آن حفظ کند؟
3) وقتی مستقیما با او صحبت می‌کنید، به نظر می‌رسد گوش نمی‌دهد؟
4) باوجود داشتن میل باطنی به انجام کارها و فهمیدن دستوراتی که به او داده می‌شود، به دستورات درست عمل نمی‌کند و نمی‌تواند کاری را به پایان برساند؟
5) به دشواری می‌تواند به وظایف و فعالیت‌هایش نظم دهد؟
6) کارهایی که به تلاش مداوم ذهنی نیاز دارند، دوست ندارد و از انجام آنها طفره می‌رود؟
7) وسایل لازم برای انجام کارها یا تکالیفش را گم می‌کند؟ (مداد، کتاب، اسباب بازی و …)
8) صداها یا محرک‌های دیگر به آسانی حواسش را پرت می‌کنند؟
9) در فعالیت‌های روزانه‌اش فراموشکار است؟
10) با دست‌هایش ور می‌رود یا پاهایش را تکان می‌دهد و وقتی نشسته، سر جایش وول می‌خورد و می‌لولد؟
11) مواقعی که لازم است سر جایش بنشیند، صندلی را ترک می‌کند؟
12) مواقعی که لازم است سر جایش بنشیند، بیش از حد به دور و اطراف می‌دود و از صندلی‌ها بالا می‌رود؟
13) انجام بازی‌های بی‌سر و صدا برایش دشوار است؟
14) تمام روز در حال حرکت است، انگار در بدنش موتور کار گذاشته‌اند؟
15) بیش از حد حرف می‌زند؟
16) وقتی از او سوال می‌پرسید، قبل از اینکه سوال تمام شود، با عجله جواب می‌دهد؟
17) رعایت نوبت برایش دشوار است؟
18) وسط حرف دیگران یا کار آنها می‌پرد؟
19) با بزرگسالان بحث می‌کند؟
20) از کوره در می‌رود؟
21) آگاهانه از خواسته‌ها و قوانین بزرگسالان سرپیچی می‌کند؟
22) عمدا دیگران را اذیت می‌کند؟
23) دیگران را مسوول خطاها یا بدرفتاری‌های خود می‌داند؟
24) حساس است و به سادگی از دیگران می‌رنجد؟
25) عصبانی یا بی‌میل است؟
26) کینه‌توز است و دوست دارد تلافی کند؟
27) قلدری می‌کند، دیگران را تهدید می‌کند یا می‌ترساند؟
28) کتک‌کاری به راه می‌اندازد؟
29) برای فرار از کارهایی که باید انجام دهد، یا خلاص شدن از دردسر، دروغ می‌گوید و دیگران را گول می‌زند؟
30) از مدرسه فرار می‌کند؟
31) دیگران را آزار فیزیکی می‌دهد؟
32) اشیا ارزشمند دزدیده است؟
33) عمدا وسایل دیگران را خراب می‌کند؟
34) اشیایی را به کار برده که می‌توانند صدمه جدی ایجاد کنند. (چاقو، چوب، آجر، اسلحه)
35) حیوانات را آزار می‌دهد؟
36) عمدا آتش روشن می‌کند که خرابی به بار بیاورد؟
37) بی‌اجازه وارد خانه یا محل کار یا ماشین کسی می‌شود؟
38) شب بدون اجازه از منزل بیرون می‌ماند؟
39) شبانه از منزل فرار کرده است؟
40) کسی را مورد سوءاستفاده جنسی قرار داده است؟
41) مضطرب، هراسان یا نگران است؟
42) به خاطر احتمال خطا، از امتحان چیزهای جدید می‌ترسد؟
43) احساس بی‌ارزشی یا حقارت می‌کند؟
44) به دلیل بروز مشکلات، خودش را سرزنش و احساس تقصیر می‌کند؟
45) احساس تنهایی می‌کند و حس می‌کند کسی او را نمی‌خواهد و دوست ندارد. می‌گوید: «کسی من را دوست ندارد.»
46) ناراحت، غصه‌دار یا افسرده است؟
47) نگران رفتار و ظاهر خود است و همیشه خجالت می‌کشد؟

تفسیر آزمون

اگر شما هم فکر می‌کنید فرزندتان بیش‌فعال است، این آزمون به شما کمک می‌کند تا این حدستان را ارزیابی کنید، اما دقت داشته باشید که این آزمون به تنهایی نمی‌تواند و نباید ملاک تشخیص قرار گیرد. همچنین پاسخ مثبت به یک یا چند سوال نشانه وجود مشکل نیست. برای تفسیر نمره‌های آزمون به نکته‌های زیر توجه کنید:

• الف) اگر بین سوال‌های 1 تا 9 حداقل به 6 سوال پاسخ «اغلب» یا «تقریبا همیشه» داده‌اید و در بین سوال‌های 48 تا 55 حداقل یک پاسخ «مشکل اندکی دارد» یا «مشکل جدی دارد» دارید، احتمالا کودکتان با اختلال کم‌توجهی روبروست.

• ب) اگر در بین سوال‌های 10 تا 18 حداقل به 6 سوال پاسخ «اغلب» یا «تقریبا همیشه» داده‌اید و در بین سوال‌های 48 تا 55 حداقل یک پاسخ « مشکل اندکی دارد» یا «مشکل جدی دارد» داشته‌اید، احتمالا فرزندتان با اختلال بیش‌فعالی روبراست.

• ج) اگر هر دو نتیجه «الف» و «ب» را از آزمون گرفته‌اید، احتمالا کودکتان با اختلال بیش‌فعالی و کم‌توجهی (ADHD) روبراست.
 

قسمت دوم:

عملکرد کودک

48) عملکرد کلی فرزندتان در مدرسه چگونه است؟
49) خواندن فرزندتان چگونه است؟
50) نوشتن فرزندتان چگونه است؟
51) ریاضی فرزندتان چگونه است؟
52) ارتباط او با والدینش چطور است؟
53) ارتباط او با خواهر و برادرش چطور است؟
54) ارتباط او با همسالانش چطور است؟
55) مشارکت او در فعالیت‌های جمعی (مانند بازی‌های تیمی) چگونه است؟
چه می‌توان کرد؟
 
اگر نتایج الف، ب، یا ج گرفته‌اید، حتما فرزندتان را نزد یک روان‌پزشک یا روان‌شناس ببرید. تشخیص اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی (ADHD) به این سادگی‌ها نیست. حتی بعد از انجام این آزمون نیز نمی‌توان به تشخیص قطعی رسید، بنابراین بهتر است قبل از اینکه هرگونه برچسبی به فرزندتان بزنید، برای ملاقات با یک روان‌پزشک یا روان‌شناس برنامه‌ریزی کنید. بدون مشورت با روان‌پزشک در مورد وضعیت فرزندتان تصمیم نگیرید و به خصوص در حضور کودک در مورد بیش‌فعالی حرفی نزنید.
 

چه مهارت‌هایی را باید به کودک بیش فعال اموزش داد؟

۱- مهارت مدیریت زمان

مهارت مدیریت زمان به کودک بیش فعال کمک می‌کند که کارها را اولویت بندی کرده و متمرکز کار کند. در زمان کمتر نتیجۀ بهتری بگیرد. عادات بد را کنار گذاشته و عادات خوب را جایگزین کند. کار با حجم زیاد را به بخش‌های مختلف تقسیم بندی کند.
برای آموزش این مهارت ابتدا باید یک تقویم ساده را برای کودک تهیه کنید. برای جذابیت این تقویم از شخصیت‌های کارتونی یا رنگ آمیزی مورد علاقه کودک، رویداد‌های مهم مانند تعطیلات، تاریخ تولد، زمان کلاس‌های خارج از مدرسه، کلاس‌های ورزشی و تاریخ تحویل تمرین و امتحان را روی آن مشخص کنید. به کودکتان یاد دهید که تکالیف روزانۀ خود را به تقویم اضافه کند، ابتدا این کار را همراه با بازی انجام دهید.
 

۲- مهارت نه گفتن

برخی از والدین معتقدند که مهارت نه گفتن کودک را در بزرگسالی دچار رفتارهای منفی خواهد کرد. در حالی که این مهارت می‌توانند هم برای کودک و هم برای بزرگسال تاثیرات و پیامدهای مثبت داشته باشد. کودک بیش فعال به عاقبت کار خود فکر نمی‌کند، بدون درنظر گرفتن پیامدهای کارش تنها می‌خواهد فعالیتی را شروع کند. با آموزش این مهارت می‌توان کودک را از خطرهای بسیاری حفظ کرد.
 

۳- یادگیری حرکات ورزشی

ورزش برای کودک بیش فعال بسیار مفید است. از تاثیرات مثبت ورزش می‌توان به درک مقررات، احساس تعلق، مصرف انرژی وکاهش سطح اضطراب و تنش اشاره کرد. با انجام بازی‌هایی می‌توانید به فرزندتان حرکات ورزشی را یاد دهید. متخصصان در زمینه کودک با ترتیب دادن بازی‌هایی که فعالیت بدنی دارد به کودکان بیش فعال حرکات ورزشی را یاد می‌دهند.

برای مثال در بازی میدان مغناطیسی است کودکان در یک فضای باز قرار می‌گیرند و وسایلی مانند طناب، قیچی، قوطی و توپ روی زمین به صورت نامنظم قرار می‌گیرد. کودکان به یک گروه دو نفره تقسیم می‌شوند، چشمان یکی از کودکان را می‌بندند و هم گروهی او باید تنها با استفاده ازدستورات زبانی و گفتاری به کودکی که چشم بند دارد راهنمایی بدهد تا در آن مسیر بدون خوردن به چیزی راه برود. این بازی بر روی اعتماد، همکاری گروهی، ارتباطات و شنیدنِ موثر متمرکز می‌باشد.
 

۴- مهارت شروع تکلیف

کودکان بیش فعال علاقه زیادی به شروع فعالیت دارند، اما بیشتر اوقات فعالیت هایش را نیمه کاره رها کرده و زود دلسرد می‌شوند. برای جلوگیری از این چرخه معیوب، مهارت شروع تکلیف به کودک بیش فعال کمک زیادی می‌کند. می‌توان برای آموزش این مهارت از استیکرهایی که مورد علاقه کودک است استفاده کرد. به این صورت که به کودک بگویید “اگر تکالیفت را انجام دهی و ۲ استیکر از من بگیری به شهربازی میرویم”. برای نتیجه بخش بودن این کار لیستی از مکان‌ها، اسباب بازی‌ها و فعالیت‌هایی که کودک مایل به انجام دادن آنهاست تهیه کنید.
 

۵- مهارت‌های اجتماعی

مهارت‌های اجتماعی را هر فردی باید به خوبی یاد بگیرد. کودکان بیش فعال به دلیل لجبازی و نافرمانی از والدین خود دیرتر این مهارت‌ها را یاد می‌گیرند. با آموزش صحیح به این کودکان می‌توان این مهارت را در آنان نهادینه کرد. به عنوان مثال برای آموزش صبر کردن، می‌توانید با ایستادن در صف یا به تعویق انداختن بعضی نیاز‌های غیر ضروری و گفتن زمان به آنان صبر کردن را اموزش دهید. همچنین می‌توانید با تعیین برخی از حالات و اشارات رمزی بین خودتان رفتار صحیح را در موقعیت‌های مختلف آموزش دهید؛ برای مثال هنگامی که وارد مهمانی می‌شوید و کودک سلام می‌دهد، مادر با چشمک زدن همراه با لبخند این کار او را تقویت کند.
 

تشخیص افراد بیش فعال

خیلی از پدر و مادرها فکر می کنند اگر فرزندشان جنب و جوش زیادی داشته و بازیگوش باشد، حتمابیش فعال است.اختلال کم توجهی و بیش فعالی، مشکل بسیاری از کودکان و البته نگرانی بسیاری از والدین است.بعضی از والدین برعکس، حتی شیطنت و خرابکاری مفرط کودکشان را جدی نمی گیرند و آن را به حساب تیزهوشی و کنجکاو بودن او می گذارند.بیش فعالی در بزگسالی نیز ریشه در دوران کودکی دارد و این تست از افراد می خواهد تا در کمترین زمان ممکن بین حروف لاتین کیو (Q)، دو حرف اُ (O) را به سرعت پیدا کنند.
 

در سمت راست این عکس، تصویر یک آدمک قرار دارد و افرادی که به اختلال کم توجهی و یا قدرت تمرکز پایین دچار هستند، به جای تمرکز بر روی حروف لاتین، به تصویر این آدمک نگاه می کنند.

این موضوع باعث می شود که پیدا کردن حروف مدنظر که کار ساده ای است با تاخیر انجام شود.در این تست، افرادی که تمرکز بالایی دارند قادر خواهند بود در کمترین زمان ممکن حروف (O) را پیدا کنند.

این اختلال ناشی از بیش فعالی است که در افراد موجب می شود آنها توانایی دقّت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته باشند.

منبع: سایت سیمرغ
سایت انا
سایت نمناک