تفاوت ایمان و اخلاق

البته روشن است که هر یک از عناوینی همچون ایمان، اخلاق و عمل از نظر مفهوم و مصداق از یکدیگر متمایز و متفاوت است و این واژه ها مترادف نیستند. ایمان از مقوله اعتقاد، باور و تصدیق قلبی است و اخلاق که جمع خلق است از مقوله ملکات و صفات نفسانی و عمل از مقوله رفتار خارجی و جوارحی انسان می باشد؛ ولی باید توجه نمود که به هر صورت میان عمل، اخلاق و باورهای یک انسان، پیوندی بسیار عمیق و رابطه ای از نوع رابطه علت و معلول، برقرار می باشد. مکانیزم رفتار در انسان بدین صورت است که هر عملی که از هر انسانی صادر می شود برخاسته و معلولِ نوعِ ملکات و خلقیات نفسانی و همچنین نوع باورها و تصدیقات آن فرد است. بنابراین اخلاق و صفات یک شخص مؤمن بسیار متفاوت است با اخلاق و ملکات انسانی که به بخش اعتقادات دین مبین اسلام اعتقادی ندارد. در پایان به این نکته مهم باید توجه داشت که منظور از اعتقاد، آن باور گره خورده با دل و جان آدمی است که چنین اعتقادی در اخلاق و رفتار انسان تأثیر مستقیم دارد. اما کسانی که اعتقاد ظاهری و سطحی دارند، تأثیر مورد انتظار در اخلاق و رفتارشان دیده نمی شود. چنان که از سوی دیگر چه بسا پیروان عقاید ناصحیح، به جهت بریدگی درونی از آن عقاید و پای بندی به امور فطری واصولی انسانی رفتارهای پسندیده و هنجاری داشته باشند.