از حیث فقهی کسی که برای او اجیر گرفته اند ، اعمالی که از او فوت شده را جبران کرده اند . در این صورت دیگر نماز و روزه بر گردن او نبوده و بدهکار نیست . (البته به شرطی که اجیر واقعا اعمال را انجام دهد مثلا هفتاد سال برای او نماز و روزه را بخواند ، زیرا صرف اجیر گرفتن انسان را بری الذمه نمیکند.) اما اینکه ثواب هم داشته باشد ، باید گفت خیر او عملی انجام نداده که مستحق ثواب باشد .اعمال عبادی واجب دو جنبه دارند . اول اگر انجام بدهیم مستحق پاداشیم و اگر ترک کنیم مستحق عقاب . در فرض سوال استحقاق عقاب مرتفع میشود اما اینکه مستحق پاداش باشد ، خیر چنین چیزی برای او نخواهد بود. مانند کسی که سرمایه ای دراختیار او قرار داده اند تا با آن تجارت کند و سود و سعادت بدست آورد ولی او سرمایه را در مدت هفتاد سال به باد داده .بدهکاری های او را وراث داده اند و او را از بند آزاد کرده اند اما سودی و سعادتی برای او نیست و در واقع همین از دست دادن سرمایه و عمر بدون بدست آوردن سود و سعادت ، خودش برای او نوعی زیان بزرگ است . اما درخصوص سوال شما باید بدانیم که در آخرت هرکس را به اندازه وسع و توان و امکانات و نعمی که داشته است مورد بازخواست قرار میدهند . حساب هر مکلفی حساب خود او است . اینگونه نیست که مثلا یک فرم وجود داشته باشد و برای همه از آن یک فرم استفاده کنند. حساب هر بنده ای با بنده دیگر تفاوت دارد . مقایسه ای که شما در سوال فرمودید تنها در یک جنبه میباشد . این چنین مقایسه و محاسبه ای مطلقا در اخرت راه ندارد . هرگز هیچ دو نفری شبیه هم نمی باشند . اینکه مثلا بخواهیم فرض کنیم دو نفر با شرایط کاملا مساوی بدون هیچ تفاوتی در استعداد و امکانات و عمر، عقل ،فهم خانواد، نسب در طولعمر تمام اعمالشان عین هم باشد هردو به یک چیز نگاه کرده باشند یک چیز گفته باشند . یک چیز خوردهباشد در یک زمان و یک مکان و شرایط واحد و … اینها همه فرض است و واقعیت خارجی ندارد . خلاصه اینکه مقایسه در حساب و کتاب اخرت راه ندارد . قران میفرماید :« لایکلف الله نفسا الا وسعها» هرکسی به اندازه سعه وجودی او مورد تکلیف و بازخواست قرار میگیرد . همچنین صریح قران است که خداوند به کسی ظلم نمیکند . اگر فقط در مقایسه فوق غنی ای که برای انجا نمازهایش اجیر گرفته شده و از عهده آن اعمال خارج شده با فقری که چنین نشده بخواهیم مقایسه کنیم یعنی تنها اگر نگاهمان به فقر و غنی باشد . باید بدانیم که فقرا نیز به خاطر فقرشان درآخرت دارای مواهبی هستند که اغنیا ندارند . به نمونه ایاز روایات توجه بفرمایید : رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «خیر هذه الامة فقراؤها، و اسرعها تصعدا فی الجنة ضعفاؤها» . «بهترین این امت فقیران ایشانند، و آنان که زودتر به بهشت بالا می روند ضعیفان آنها هستند» . و فرمود: «اللهم احینی مسکینا و امتنی مسکینا، و احشرنی فی زمرة المساکین» . «خدایا مرا در زندگی فقیر دار و فقیر بمیران و در زمره فقیران محشور ساز» . و فرمود: «مرا دو پیشه است، هر که آن دو را دوست دارد مرا دوست داشته و هر کس آنها را دشمن دارد مرا دشمن داشته: فقر و جهاد» . و فرمود: «الفقر ازین للمؤمنین من العذار الحسن علی خدا الفرس» «فقر برای مؤمن از رشته لجام زیبا بر بنا گوش اسب خوش نماتر است» . از آن حضرت درباره فقر پرسیدند، فرمود: «یکی از گنجینه های خداست» . بار دوم از آن پرسیدند، فرمود: «کرامتی است از خدا». و فرمود: «در بهشت غرفه ای است از یاقوتی سرخ که اهل بهشت به آن می نگرند چنانکه اهل زمین به ستارگان آسمان نظر می کنند، به آنجا داخل نمی شود مگر پیغمبری فقیر یا مؤمنی فقیر» .(ر.ک علم اخلاق اسلامی، ص 112 ، نراقی، مهدی . مجتبی مصطفوی) مطلب آخر اینکه، ثروت، تکلیف می آورد. ثروت، خمس دارد. آنکه ثروت نداشته احتمال خمس ندادنش هم کم است؛ امّا ثروتمندی که اهل نماز نبوده، به نحو اولی اهل خمس هم نبوده است. از آن طرف، ثروتمند در مورد فقراء، تکلیف دارد، تا آنجا که در روایات آمده است: اگر کسی با شکم سیر بخوابد در حالی که همسایه اش سر گرسنه بر زمین می گذارد، مسلمان نیست. و همسایه در فرهنگ اسلام، یعنی چهل خانه از هم سمت. پس ثروت یک فایده دارد با این همه دردسر.