لطفا در پاسخ به مطلب زیر توجه کنید. سجده فرشتگان برای آدم سجده تکریم است نه عبادت، سجده، عبادتی ذاتی نیست، زیرا اگر ذاتاً عبادت بود، هرگز انسان نمی توانست سجودی به قصد استهزا، یا به صورت ریا انجام دهد. سجده گاهی پرستش، گاه استهزا، گاه ریا گاهی هم تکریم است. همان طور که رکوع نیز گاهی برای عبادت و گاهی برای تعظیم و تکریم است. سجده اگر در موردی نهی فقهی داشت روانیست، اما این بدان معنا نیست که سجده عبادت ذاتی است، تا ما بگوییم: «اسجدوا لآدم» ، یعنی «اسجدوا الی آدم» . پس «اسجدوا» به معنای «اعبدوا» نیست. خضوع فرشتگان در برابر آدم، نوعی تکریم و بزرگداشت اوست و نظیر سجده پدر و برادران یوسف در برابر آن جضرت است: «خَرّوا لَه سُجَدا»، (یوسف/100)، که نوعی تکریم بود. آنچه مخصوص خداست، عبادت است نه سجده. فرشتگان امر خدا را اطاعت کردند و آدم معلّم آنان بود به دستور خدا، سجده کردند؛ یعنی او را تکریم کردند نه پرستش.
جهت اطلاع بیشتر ر. ک:
– آیة الله جوادی آملی، تفسیر موضوعی قرآن ج 6 (سیرة پیامبران علیهم السلام در قرآن).
– المیزان، ج 1، ص 124، ذیل آیه 34 سوره بقره.
– تفسیر نمونه، ج 1، ص 183 و ج 10، صص 83 – 81 .
* لازم به ذکر است که نسبت به سجده بر یوسف(ع) و سجده بر حضرت آدم(ع) تبیین هاى دیگرى نیز بیان شده است.