“توفان سهمگین” در خاندان حکومتی سعودی

شاه جدید عربستان سعودی همزمان با به راه انداختن تجاوز نظامی به یمن به نام “توفان سهمگین”، در سطح داخلی نیز سیاست خود را دنبال کرد و توفان سهمگین دیگری را برای قبضه بیش از پیش قدرت و برکناری مقامات نزدیک به عبدالله بن عبدالعزیز شاه پیشین این کشور به اجرا گذاشت.

به گزارش جهان به نقل از العالم، روزنامه اینترنتی رای الیوم در گزارشی به بررسی تغییر و تحولات در هرم قدرت در عربستان پرداخت و نوشت: شاید اگر حکم های غیرمنتظره صادره و قطعی از سوی ملک سلمان بن عبدالعزیز، شاه عربستان، را ” کودتا ” بنامیم، نیز اغراق نکرده ایم.

حکم های صادره از سوی ملک سلمان مشابه حکم هایی است که فیصل بن عبدالعزیز برادر وی در سال ۱۹۶۵ برای برکناری برادرش ملک سعود صادر کرد که البته تفاوت های بسیاری میان این دو تصمیم وجود دارد که این جا مجالی برای ذکر آن نیست.

سلمان بن عبدالعزیز، شاه عربستان، برادر ناتنی خود شاهزاده مقرن را بعد از چند ماه از تصدی پست ولیعهدی از سمتش برکنار کرد و به جای او شاهزاده محمد بن نایف، اولین نوه موسس عربستان سعودی، و پسرش شاهزاده سلمان وزیر دفاع را نیز به سمت جانشین ولیعهد منصوب کرد.

اساسنامه حکومتی که ملک عبدالله بن عبدالعزیز شاه سابق عربستان وضع کرده است، به شاه اختیار تعیین ولیعهد و عزل وی را می دهد.

شاید ملک عبدالله این حکم را به منظور تغییر ولیعهدش شاهزاده عبدالله صادر کرده باشد تا پسرش شاهزاده عبد العزیز بن فهد را به جای وی منصوب کند.

اما برخی عوامل از جمله به وجود آمدن اختلاف درخاندان حکومتی باعث شد که ملک عبدالله از تصمیم خود صرف نظر کند و حکمی مبنی بر ابقای شاهزاده عبدالله در سمت ولیعهدی صادر کند به این امید که شرایط در آینده تغییر یابد اما بیماری به وی مجال نداد.

اما شاه جدید عربستان در حکم های خود به این اساسنامه عمل کرده و درعین حال برای انتخاب ولیعهد به ” مرکز بیعت ” که ملک عبدالله آن را با عضویت شاهزاده های ارشد و از پسران شاه موسس خاندان سعودی تشکیل داده بود، استناد نکرد.

ملک سلمان در سخنانی خطاب به مردم که این تغییرات را به آنان اعلام کرد، گفت که شاهزاده مقرن، خود خواستار کناره گیری از سمتش شده و تمایلش را برای کناره گیری اعلام کرده است، اما از زمان به قدرت رسیدن ملک سلمان، کاملاً مشخص بود که وی خواهان خلاص شدن از میراث ملک عبدالله شاه قبلی و تغییر ترکیب حکومت بود و به همین دلیل، محمد بن نایف را به عنوان جانشین ولیعهد و پسرش ” محمد بن سلمان ” را به عنوان وزیر دفاع منصوب کرد، همچنانکه ۹ وزیر را تغییر داد و خالد التویجری رئیس سابق دفتر پادشاهی را از قبل از دفن شدن شاه قبلی از سمتش برکنار کرد.

نشانه های برکناری شاهزاده مقرن برای همگی مشخص شده بود، به شکلی که نقش وی اخیراً کاملاً کم رنگ شده و از صحنه تصمیم گیری به کنار رفته بود و حضور او در مناسبت های رسمی محدود شده بود و حتی حضور او در نشست سران عرب در قاهره کاملاً جنبه سمبلیک داشت و ارزش سیاسی نداشت.

طبیعی است که وقتی شاه عربستان، تغییراتی وسیع و مهم را انجام می دهد، علیرغم مطالب و شایعات بسیاری که اخیراً در فضاهای مجازی منتشر شده است، مبنی براینکه ، شاهزاده مقرن با دخالت نظامی عربستان در یمن مخالفت کرده بود یا مادرش اصالتاً عربستانی نبوده، اما باید این واقعیت را پذیرفت که شاه جدید عربستان تصمیم به تغییر در ساختار حکومتی و تغییر سیاست های قبلی داشت.

این تغییرات فقط محدود به ولیعهد نمی شود، بلکه شاهزاده سعود الفیصل وزیر امور خارجه را که پس از چهل سال از سمتش برکنار و عادل الجبیر سفیر عربستان در آمریکا جانشین او شد، شامل می شود.

این موضوع، قابل تامل است که این اولین باری است که این سمت از دست خانواده ملک فیصل خارج می شود و به شخصی از عامه مردم سپرده می شود.

مساله دیگری که از موضوع قبلی کم اهمیت تر نیست، کنار زدن شاهزاده عبد العزیز بن عبدالله پسر شاه فقید است که سمت معاون وزیر خارجه را برعهده داشت. درصورتی که بیشتر پیش بینی ها حاکی از آن بود که وی نامزد برجسته تر برای جانشینی سعود الفیصل باشد.

همچنین دو برادر وی به نام های مشعل و ترکی از امارتهای مکه و ریاض کنار زده شدند و در میان پسران شاه سابق، فقط شاهزاده متعب بن عبدالله که وزیر نیروی گارد ملی است، در پست وزیری مانده است و حتی تضمینی برای باقی ماندن وی دراین سمت نیست و شاید ملک سلمان برای تغییر وی به دنبال فرصت است.

عملیات نظامی ” توفان سهمگین” تنها تحول سیاسی غافلگیرکننده عربستان در سطح خارجی در دوره ملک سلمان بن عبد العزیز نیست بلکه افزایش دخالت در سوریه و پیوستن به محور ترکیه و قطر علیه محور مصر و امارات نیز از جمله این تغییرات است و این تغییرات، در داخل عربستان نیز شامل تغییرات ریشه ای در ساختار حکومتی بود.

“جناح سدیری ها” در خاندان حاکم عربستان، بار دیگر برای به دست گرفتن قدرت در کشور ولی با چهره های جوان و با اتخاذ تصمیمات بی باکانه روی کارآمدند.

سوال هایی که اکنون اذهان را به خود مشغول کرده این است که آیا تغییرات به همین جا متوقف می شود یا درآینده نیز ادامه خواهد یافت؟ واکنش دیگر شاهزادگان سعودی به ویژه نوه های شاه موسس عربستان سعودی به این تغییرات چه خواهد بود؟ هنوز برای پاسخ گویی به این سوال ها زود است اما درمجموع می توان گفت که از شاه جدید سعودی انتظار تصمیمات غافلگیر کننده دیگر می رود.