مردمی که به دین اسلام ایمان نیاورده اند، دو گروه هستند:

1- گروهی که اصطلاحاً به جاهل مقصر معروفند. یعنی اسلام به آنها رسیده است و آنها به حقانیت آن پی برده اند اما با لجاجت و سرکشی حاضر به پذیرش حق نیستند.

2- گروهی که اصطلاحاً به جاهل قاصر معروفند. یعنی یا اسلام و پیام آن به آنها نرسیده است یا بسیار ناقص و غیرواقعی به آنها عرضه شده است به قسمی که اسلام را در ردیف ادیان هند و چین و حداکثر یهودیت و مسیحیت می پندارند.

روشن است که گروه اول -چه در مناطق دور افتاده زمین زندگی کنند و چه در قاره های اروپا و امریکا در مهد تمدن زندگی بگذرانند چون در عدم ایمان خود مقصر نیستند، به عذاب جهنم گرفتار نمی شوند. زیرا عذاب، گرفتاری گناهکاران تقصیرکار است و کسانی که پیام اسلام و حقانیت آن به آنها نرسیده است یا غیرواقعی رسیده است، علم به حقانیت دین اسلام ندارند و در عدم پذیرش خود تقصیر کار نیستند تا گناهکار محسوب شوند. این افراد اگر در دین و آئین خود -آنچه مبتنی بر فطرت است صادق باشند، مثلاً از دروغ بپرهیزند و به کارهای خلاف انسانیت تن در ندهند، به رحمت الهی امیداور هستند. این بحث درباره دانشمندان موحد و خداشناس که اسلام به آنها درست معرفی نشده است و اهل سنت که شیعه درست برای آنها تبیین نشده است، نیز صادق است. برای اطلاع بیشتر به کتاب عدل الهی استاد مطهری، بخش هشتم، ص 409 – 319 – مخصوصاً صفحات 404 – 393، انتشارات اسلامی، چاپ نهم، مراجعه شود.