دیدگاه شیعه

در نگاه عالمان شیعه به استناد پاره اى از نصوص و دلایل عقلى امامت مسأله اى کلامى و اعتقادى است. در این نگرش فلسفه انگیزش انبیاء با فلسفه نصب و تعیین امام از سوى خداوند یکى است و آنچه موجب مى شود که خداوند پیامبرانى را براى هدایت بشر برگزیند، نیز ایجاب مى نماید که در دوران خاتمیت امامانى را در راستاى عهده دارى تداوم و استمرار وظایف پیامبر نصب نماید. برخى از نتایج این دیدگاه این است که:

اولًا، امام به لحاظ آنکه جانشین پیامبر است باید در همه فضایل، کمالات و سجایاى اخلاقى از عموم مردم برتر باشد. او باید داراى مقام عصمت و مصونیت از گناه و خطا و بهره مند از علم وسیع باشد.

ثانیاً، مردم در نصب و انتخاب او نقشى ندارند. تشخیص مصداق امام با شرایطى که باید دارا باشد تنها از سوى خداوند امکان پذیر است و تنها او صلاحیت تعیین و نصب امام را دارد.

دیدگاه اهل سنت

غالب اهل سنت امامت را امرى فرعى و در حوزه احکام مکلفان مى دانند.

امام الحرمین جوینى، غزالى، سیف الدین آمدى، تفتازانى و … بر این مسأله تصریح کرده اند. البته در میان اهل سنت هم کسانى چون قاضى بیضاوى و علامه اسد وشنى امامت را جزو اصول دانسته اند. «1» براساس دیدگاه اهل سنت امامت منصبى عادى و غیرالهى است، بنابراین کاملًا عرفى و زمینى شده و از گردونه نصب و تعیین الهى خارج مى گردد. در این نظریه ملاک و ضابطه جامع و شفافى پیرامون شرایط امام و چگونگى تعیین او وجود ندارد. در این باره بعداً سخن به میان خواهد آمد. «2»

از کتاب پرسمان دانشجویی – امام شناسی