جمع صلاتین

برای خواندن نمازهای ظهر و عصر و نیز مغرب با عشاء روایات فراوانی وجود دارد که اینگونه نمازخواندن را نه تنها بی اشکال می کند بلکه در مواردی استحباب آن بیشتر از اباحه آن می باشد این مطلب با توجه به مطالب ذیل روشنتر خواهد شد:
1- روایات فراوانی داریم که پیامبر اکرم (ص ) در مدینه بدون ضرورت نماز ظهر و عصر و نیز مغرب و عشا را متصل خواندند. از برخی از صحابه نیز همین عمل نقل شده است. ائمه اطهار(ع ) نیز آن را مشروع دانسته اند. لذا شیعه فتوا به جواز جمع می دهد.
2- وقت واجب نماز عصر و عشا نزد اهل سنت همان وقت فضیلت آن دو نماز نزد شیعه است. لذا شیعه نیز خواندن هر نماز را در وقت فضیلت خود بهتر می داند. ولی هرگاه امر دائر شود بین این که نماز را در پنج وقت ولی فرادا یا در سه وقت ولی جماعت بخوانیم, رعایت جماعت نزد شیعه ترجیح دارد.
3- نکته ای که از برخی از روایات برای جواز جمع بین نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا ذکر شده مسئله تسهیل و آسان گیری بر بندگان است. 4-دلیل و گواه دانشمندان شیعه بر جواز جمع میان دو نماز احادیثی است که از پیشوای ششم حضرت امام صادق (ع) نقل شده است و مرحوم شیخ حر عاملی این احادیث را در کتاب خود (وسایل الشیعه، کتاب صلوه، باب های مربوط به وقت نماز باب 32 و 33) گرد آورده است. اما باید توجه داشت که تنها محدثان شیعه نیستند که این احادیث را نقل نموده اند، بلکه محدثان اهل تسنن نیز روایات مربوط به جواز جمع میان نمازها را حتی در مواقعی که عذری در پیش نیست از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده اند و در حدود ده روایات در کتاب های معتبر خود از ابن عباس و معاذ بن جبل و عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عمر ذکر نموده اند(ناصر مکارم شیرازی، پاسخ به پرسش های مذهبی، قم، امیرالمومنین، 1377، ص 298( ما در اینجا تنها به نقل برخی از آن ها اکتفا می کنیم: الف) محدث معروف جهان تسنن، احمد حنبل، در کتاب معروف خود از ابن عباس نقل می کند: رسول خدا نمازهای ظهر و عصر، مغرب و عشاء را با هم در یک جا، بدون داشتن عذرهایی مانند ترس از دشمن و مسافرت به جا آورد. (مسند احمد بن حنبل، ج 1، ص 221) ب) محدث معروف مسلم بن الحجاج القشیری،نیز یک باب در صحیح خود به عنوان «جمع نماز در حضر» منعقد نموده و چهار روایت در این زمینه که سه روایت از آن به «ابن عباس» و یکی به «معاذ بن جبل» منتهی می گردد ذکر کرده است، و مضمون این چهار حدیث با آن چه نقل کردیم یکی است و در این روایات به نکته تازه ای اشاره شده است و آن این که: وقتی راوی از علت این جمع می پرسد، وی در پاسخ می گوید: اراد ان لایخرج امته ؛ خواست امت خود را به زحمت و مشقت نیفکند. (صحیح مسلم، ج 2، ص 151) ج) راویان این مسئله (جمع بین دو نماز) منحصر به «ابن عباس و معاذ» نیستند، «طبرانی» از «عبدالله بن مسعود» نقل می کند که پیامبر خدا میان نمازهای ظهر و عصر و مغرب و عشاء را برای این که امت وی به زحمت نیفتد جمع نمود. (شرح موطا زرقانی، ص 263) این ها قسمتی از احادیثی است که محدثان اهل تسنن در کتاب های تفسیر و حدیث خود نقل کرده اند و همگی حاکی از این است که جدا خواندن نمازها امری مستحبی است و اگر روزی دیدیم که مراعات این مستحب به اصل ادای فریضه لطمه می زند، به دستور خود پیامبر می توانیم ترک کنیم، یعنی هر دو را با هم به جا آوریم. امروزه در بسیاری از مناطق، وضع زندگی طوری تنظیم شده که مراعات این استحباب، موجب مشقت شده است و چه بسا سبب می شود که گروهی از انجام اصل نماز سرباز زنند. در این موقع با الهام گرفتن از راهنمای خود پیامبر می توان برای مراعات «اهم» مساله تفریق و جدا جدا خواندن را ترک نمود و هم اکنون بسیاری از فقهای اهل تسنن همین نظر را دارند، ولی به ملاحظاتی از اظهار نظر خودداری می کنند. (مکارم شیرازی، پیشین، ص 300)
نتیجه: با توجه به مطالبی که عرض شد متوجه شدید که جمع خواندن نمازها سنت حسنه ای است که از سوی پیامبر اکرم(ص) بنا نهاده شده است.