با سلام و سپاس از ارتباط و اعتماد شما
1.در علم اصول فقه در باب اصول عملیه و در بخش اصل برائت اخبار زیادی وارد شده که از همه مشهورتر «حدیث رفع» است. حدیث رفع حدیثی است نبوی و مشهور که رسول اکرم (ص) فرموده است: «رُفِعَ عَنْ اُمَّتی تِسعَةٌ: ما لا یَعْلَمونَ وَما لا یُطیقونَ وَما اسْتُکْرِهُوا عَلَیْهِ وَ مَا اضْطُرُّوا اِلَیْهِ وَالْخَطَأُ وَالنِّسْیانُ وَالطّیرَةُ وَالْحَسَدُ وَالْوَسْوَسَةُ فِی التَّفَکُّرِ فِی الْخَلْقِ.» (خصال صفحه 417؛ کافی، 3/463 با اندکی اختلاف) ؛ [نُه چیز از امت من برداشته شده است: آنچه نمی دانند، آنچه طاقت ندارند، آنچه بر آن مجبور شدهاند، آنچه بدان اظطرار پیدا کردهاند، اشتباه، فراموشی، فال بد، احساس حسادت (مادامی که به مرحله عمل نرسیده است، و یا محسود واقع شدن) و وساوس شیطانی در امر خلقت.]2. اصولیون درباره این حدیث و هر یک از جمله هایش بحثها و سخنان فراوان دارند و البته محل شاهد برای اصل برائت همان جمله اول است که فرمود: آنچه امت من نمی دانند و به آنها ابلاغ نشده از آنها برداشته شده است و ذمّه آنها بری است. مجموعه آثار شهید مطهری ج20 ، کلیات علوم اسلامی(اصول فقه)،شهید مطهری
3. به روایت شیخ کلینی در کافی، 2/باب ما رفع عن الامة این حدیث به سند دیگری آمده: «وضع عن امتی تسع خصال . ..» که از نظر معنی ظاهرا با نقل فوق تفاوتی ندارد. ترجمه حدیث چنین است: «امام صادق (ع) فرمود: رسول خدا (ص) فرمودند: نه چیز از امت من برداشته شده است: خطا و فراموشی، و آن چه بر آن وادار شوند و آن چه توان انجامش را ندارند، و آن چه ندانند و آن چه به ناچار تن دهند و حسد و طیره (فال بد)، و اندیشیدن در وسوسه در آفرینش تا وقتی که آن را به زبان نیاورند» . البته روایات دیگری نیز در این باب وارد شده که در بعضی فقط چهار چیز و در بعض دیگر سه خصلت ذکرشده است، که از جهت روح مطلب و اصل معنی با هم منافاتی ندارند، زیرا که ممکن است در آنها به اهم اشیا اکتفا شده باشد.
4. در این که مقصود از رفع و برداشته شدن در این روایات چیست؟ احتمالاتی وجود دارد، علامه مجلسی گفته «شاید مقصود رفع مؤاخذه و عقاب باشد، و هم احتمال می رود نسبت به بعضی اصل آن، و یا تأثیر یا حکم تکلیفی آن باشد» . و علمای اصول فقه، در باب برائت، پیرامون این حدیث و هر یک از جملات آن بحثها کرده اند، و آن چه بیشتر محل کلام است همان معنی «رفع» است، زیرا که اگر بگوییم این وضع به عینه و اصل آنها از این امت برداشته شده اند یعنی این حالات اصلا در این امت وجود ندارند سخنی به گزاف گفته ایم، زیرا که این حالات در این امت وجود دارند، پس باید دید مقصود از رفع و برداشته شدن چیست؟ و چگونه برداشته شده است؟
جمعی بر آنند که مؤاخذه و کیفر برداشته شده است، یعنی حکم و اثر تکلیفی در این موارد نیست، و بعضی نیز رفع را شامل تمامی آثار تکلیفی و وضع دانسته اند. البته در مواردی از قبیل: قتل خطائی، و سجده سهو، که حکم از اول بر مورد خطا و سهو وارد شده است، از مورد حدیث بیرون است. آن گاه بحث عمده در اصول فقه نسبت به جمله «و ما لا یعلمون» است، که نتیجه استدلال آن است که هر آن چه حکم آن برای ما معلوم نباشد، ذمه ما از آن بری است و الزامی نسبت به آن نداریم، البته در صورتی که نسبت به شناخت وظیفه و نجات آن کوتاهی نکرده باشیم.
5. برای تحقیق بیشتر در مورد حدیث رفع به نرم افزار جامع الاحادیث مراجعه نمایید .