حروف ابجد حروف الفبا با زبان عدد است و هر کلمه (حرف) عدد خاص خودش را دارد. البته در زبان محاوره معمول نیست بلکه بیشتر به نظر می رسد که برای رمز نگاری انتخاب شده است.
در ادامه به مطالب ذیل توجه نمایید :
1- تاریخ پیدایش «حساب ابجد» یا «حساب جمله‌ها» روشن نیست؛ ولی به احتمالی از سده‌های نخست هجری و به احتمال زیاد، به وسیله ایرانیان درست شده است.
2- در ایران و به ویژه بین شاعران ایرانی، نوعی عدد نویسی به یاری حرف‌های الفبا معمول است و به آن «حساب جمله‌ها» یا «حساب جمل» می‌گویند و بیشتر برای بیان تاریخ‌های مهم به کار می‌رود. همچنین نمادها و قانونهای خاصی برای نمایش عددها داشتند. نمادهایی را که بکار می‌بردند چنین بودند:

و قانونهای دستگاه عددنویسی آنان به شرح زیر بود: – هر حرف که در سمت چپ حرف دیگر نوشته می‌شود، چنانچه مقدارش از آن حرف کمتر باشد، ارزش آن حرف را زیادتر می‌کند. مثلاَ: ید(ی، د) = ۱۰+۴= ۱۴ ؛ مب(م، ب) = ۴۰+۲=۴٢- هر حرف یا ترکیبی از آنها که در سمت راست علامت هزار نوشته می‌شود، ارزش آنرا چند برابر می‌کند. مثلاَََََ: جغ(ج، غ) = ۳*۱۰۰۰=۳۰۰۰ همانطور که می‌بینید در این دستگاه عددنویسی نیز رقم صفر وجود نداشته‌است.
مسلمانان برای آنکه ترتیب حروف و عددی را که به آنها منسوب است فراموش نکنند، از حروف فوق کلماتی ساخته بودند و به آنها «حروف ابجد» می‌گفتند: ابجَد هَوَّز حُطّی کِلَمَن سَعفَص قِرَشَت ثَخِذ ضَظَغ.
و با حفظ کردن این کلمه‌ها، عددهای منسوب به آنها را چنین یادآوری می‌کردند: ۹حرف اول به ترتیب برابرند با عددهای از ۱تا ۹ ؛ ۹حرف دوم به ترتیب برابرند با مضربهای ۱۰، از ۱۰ تا ۹۰ ؛ ۹حرف سوم به ترتیب برابرند با مضربهای ۱۰۰، از ۱۰۰تا ۹۰۰ ؛ و حرف آخر برابر است با ۱۰۰۰.
3- امروزه در نوشته‌های فارسی، از این اعداد چندجور استفاده می‌شود:
الف- صفحه‌های مقدمة بعضی از کتابها را با این عددها شماره‌گذاری می‌کنند.
ب- تاریخ وقایع مهم را با ترکیب حروف ابجد به صورت یک کلمه یا یک عبارت یا یک جملة معنی‌دار یا شعر در می‌آورند که به خاطر سپردن آن آسان باشد و بعد با به خاطر آوردن آن کلمه یا عبارت یا جمله یا شعر، تاریخ مزبور را حساب می‌کنند. وقتی تاریخ یک رویداد را با یک واژه یا یک جمله بیان کنند، به آن «ماده تاریخ» می‌گویند.
ج- گاهی در نوشتن، برای جدا کردن مطالب مختلف از یکدیگر، آنها را با حروف ابجد، مشخص می‌کنند. مثلاً در همین‌جا، برای جدا کردن مطالب مربوط به کاربرد حروف ابجد، آنها را با سه حرف، الف، ب، ج مشخص کرده‌ایم.
تاریخ تولد و تاریخ مرگ کسی را با نمادهای ابجد چنین نوشته‌اند: تاریخ تولد: «تابستان رسید» ؛ تاریخ مرگ: «زمستان رفت». این شخص در چه سالی متولد شده‌است و در چه سالی زندگی را بدرود گفته؟ چند سال زندگی کرده‌است؟