پرسشگر گرامیسوال شما در حقیقت اشاره ایست به تأثیرگذاری محیط بر تربیت انسان که یک موضوع اعتقادی و کلامی مهمی است و از جنبه های مختلف ازجمله بحث جبر و اختیار، اثر وضعی لقمه حرام و … قابل بررسی است و این مطلب شما شامل حضرت موسی(علیه السلام)، آسیه و … می شود. البته مواردی هم در تاریخ انبیاء (علیهم السلام) مانند همسر حضرت لوط، فرزند حضرت نوح و … علی رغم زندگی در دامان نبوت و خوردن لقمه های حلال، عاقبت بخیر نگردیده و از سرنوشتی مانند حضرت آسیه برخورداند نشدند.بنابراین این موضوع از هر دو طرف آن، قابل بررسی است. هم بررسی اشخاصی که در بیت نبوت و خاندان پیامبر بوده و لقمه حلال می خوردند و هم کسانی که در بیت فرعون بوده و اصطلاحاً لقمه حلال نمی خوردند. امیدوارم این نکته ما را به فکر و تأمل بیشتر فرو برد!.
در نتیجه، ابتدا باید بدانیم تأثیرپذیری انسان از محیط و اوضاع آن، امری انکارناپذیر است؛ اما آیا می‌شود به‌گونه‌ای رفتار کرد که محیط نامساعد و فسادانگیز اثر خود را بر روی آدمی اعمال نکرده و تحت تأثیر آن قرار نگیرد؟
در پاسخ باید گفت که انسان دارای اختیار بوده و کمال او در گرو همین اختیار معنا پیدا می‌کند؛ وقتی انسان در مسیر کمال الهی قرار گرفت و موانع آن را شناخت، محیط بد و فساد‌ انگیز نمی‌تواند در او تأثیر نماید.
درباره آسیه زن فرعون، نباید گفت چون در خانه فرعون بوده، به هیچ وجه نمی‌تواند از صالحین شود یا نمی تواند مسیر کمال را طی کند؛ چون اولاً معلوم نیست که لقمه حرام خورده باشد و ثانیاً بر فرض خوردن غذای بیت فرعون، لقمه حرام برای شقاوت ، بدبختی و جهنم رفتن کسی علت تامه نیست. اتفاقاً علت اینکه ایشان، جزء زنان بهشتی شدند همین رشد سالم و تقوایی است که در محیط نامساعد و فساد فرعون توانسته است کسب کند. مانند شقایقی که در مرداب می روید.
در حالت عکس این نکته، یعنی کسانی که غذای حلال خوردند و در خانه نبوت زندگی کرده اما عاقبت بخیر نشدند همین است که لقمه حلال بودن یا حرام بودن لقمه علت تامّه برای عاقبت بخیری و یا عاقبت به شرّی نیست. بلکه اثرگذار است.