با سلام و ادب و سپاس از ارتباط شما با این مرکز حضرت مریم (ع ) سمبل بانوان مسلمان و الگو و اسوه اى براى بانوان جهان مى باشد، او تنها بانوئى است ، که نامش در قرآن در حدود بیست و چند سوره و در سى و چند مورد، برده شده و آیت و نشانه خدا معرفى گذشته است . قرآن در مورد مختلف به چند صفت از صفات آن حضرت اشاره مى کند:1- عبادت ، عروج یک انسان از آنجا که انسان استعداد دارد که به مقام قرب نائل گردد و چون داراى روح و نفس الهى نیز هست ، مى تواند از علم و قدرت الهى برخوردار شود و راه وصول به این موقعیت عبودیت ، و با دیده دل معبود و معشوق (خدا) را دیدن و تسلیم محض در مقابل او شدن و طبعا عبادت مى باشد و عبادت واقعى حق ، عروج انسان به نزدیکى کمال نهائى است .
در مورد مریم (ع ) مى فرماید:
کلما دخل علیها زکریا لمحراب وجد عندها رزقا یا مریم انا لک هذا؟ قالت هو من عند الله ان الله یرزق من یشاء بغیر حساب (آل عمران / 37)
(و هرگاه زکریا در محراب عبادتش مریم را ملاقات مى کرد در کنار او رزق و روزى مى یافت ، گفت :اى مریم این روزى از کجا است ؟ پاسخ داد از نزد خدا که خدا هر کسى را بخواهد بى حساب روزى او را مى دهد.)
این آیه مبارکه نشانگر این است که مریم (ع ) همواره در محراب عبادت و در حال عروج الى الله ، بوده است و تقرب او به خداى متعال به حدى بوده که با دخل و تصرف ، در نظام آفرینش و ولایت تکوینى ، روزیش مى رسیده و نه با اسباب و مسببات عادى .
از تمام آیات قرآن ، این حقیقت به دست مى آید که ارزش واقعى انسان خدائى شدن و به خدا رسیدن او است و همه انبیاء براى این آمده اند که در طى این مسیر، انسان را یارى نمایند و زن نیز مى تواند به این موقعیت والا دست یابد.
2- پاکى و برگزیدگى خدا
انسان با اختیار خویش مى تواند با انجام اعمال صالحه و سیر و سلوک الى الله مورد عنایت خاص الهى قرار گیرد. و به ولایت الهیه دست یابد و لطف و محبت ویژه خدا را جلب نماید که : فاذکرونى اذکرکم … (بقره/ 152) دلهایتان متوجه من باشد که من به شما توجه خواهم داشت .
و فاتبعونى یحببکم الله … (آل عمران/ 31) مرا پیروى کنید که خدا شما را دوست بدارد. این شایستگى را انسان خود به دست مى آورد وگرنه خداى متعال به همه موجودات و انسانها، مهربان است .
در مورد حضرت مریم (ع ) مى فرماید:
و اذ قالت الملائکه یا مریم ان الله اصطفاک و طهرک و اصطفاک على نساء العالمین (112)
(و هنگامى که ملائکه الهى گفتند:اى مریم در حقیقت خدا تو را برگزیده خویش و پاکى قرار داد و تو را بر همه زنان جهان برگزید.)
شایسته کیست ؟
گفتیم از آیات قرآن ، به خوبى این حقیقت روشن است که انسان مى تواند به مرحله عالى از رشد و کمال دست یابد که شایستگى محبوب شدن در پیشگاه خداى متعال را پیدا کند، در آیه دیگر در پیرامون مریم (ع ) راه رسیدن به این لیاقت و این صعود را نشان داده مى فرماید:
یا مریم اقنتى لربک و اسجدى وارکعى مع الراکعین (آل عمران/ 43)
(هان اى مریم ! در مقابل پروردگارت مطیع و خاضع باشد و سجده کن و با رکوع کنندگان ، رکوع کن .)
در این آیه شریفه ، راه دست یافتن به این شایستگى ارائه شده است و هر انسانى از جمله یک زن متکامل چنین است که با اطاعت و خضوع در مقابل کمال مطلق و نماز و رکوع و سجود، مى تواند به آن شایستگى توفیق یابد و حضرت مریم (ع ) به قدرى در این حرکت موفق بوده اند که لیاقت دریافت وحى را یافته و هم سخن با ملائک و فرشتگان الهى شده اند. آن زن مى تواند چنین باشد.
قرآن مجید در جاى دیگر مى فرماید:
و مریم ابنت عمران التى احصنت فرجها فنخنا فیه من روحنا و صدقت بکلمات ربها و کته و کانت من القانتین (تحریم / 12)
(و مریم دختر عمران ، بانوئى که دامن خود را پاک نگاه داشت آنگاه از روح خود در او دمیدیم و کلمات پروردگارش و کتابها و شرایع الهى را تصدیق کرد و او از اطاعت کنندگان و خاضعان بود.)
این آیه عطف به آیه قبل است که فرمود:
و ضرب الله مثلا الذین آمنوا امراة فرعون …
(خداى متعال نمونه زن با ایمان را به زن فرعون مثال آورده )
که در بخش پیش مطالعه کردید. اکنون زن نمونه دیگر را مثال مى زند و مریم را معرفى مى کند و در این معرفى ، مى توانیم به چند ارزش توجه نمائیم :
الف – پاکدامنى
قرآن مجید در چندین مورد، به این جهت توجه کرده و مریم (ع ) را به پاکدامنى ستوده است . بدیهى است که یکى از بهترین صفات براى هر انسان ، عفاف و پاکدامنى است و این جهت یکى از ارزشها براى زن معرفى شده است .
ب – ایمان
او به همه دستورهاى پروردگار و همه کتب آسمانى و قوانین و شرایع الهى ایمان است . و همچنانکه ایمان ، آن هم ایمانى بر پایه معرفت و شناخت و ایمانى صحیح و خلل ناپذیر، خطیرترین و اساسى ترین پایه و مبناى حیات انسانى است ، و زندگى منهاى آن ، مساوى با پوچى و مرگ خواهد بود و شخصیت زن نیز بودن یک چنین ایمان ، بهترین ارزش را به وى داده سرچشمه همه زیبائى ها و خوبیها خواهد گشت و خوشبخت است خانواده اى که کانونش با این فروغ الهى روشن گشته و بانوى این کانون ، معلم تقوا و پاکى باشد که در نتیجه پرتوش روشنائى بخش همه اعضاى خانواده و سرانجام مربى جامعه خواهد بود.
ج – عبادت و اطاعت حق
در فرهنگ قرآن – ایمانى بر مبناى معرفت و حق استوار است که – عمل و اطاعت نشانگر آن باشد وگرنه لفظ تنها و ادعاء، دلیل بر وجود ایمان قلبى نیست و در اکثر موارد آیات قرآن ، واژه و لغت ایمان با لغت و واژه عمل یا واژه اطاعت و امثال آن به کار برده شده مانند: الذین آمنوا و عملوا الصالحات ، حضرت مریم (ع ) نیز در این آیه از (قانتین ) از اطاعت کنندگان و عبادت پیشه گان معرفى مى شود.
آرى چنین زن ، سمبل و الگوى زن در قرآن است و زنان مؤ منه باید چنین بوده و داراى این صفات باشند!
د- افتخار مادر بودن
مریم افتخار داشت که فرزندى همچون حضرت عیسى مسیح (ع ) به دنیا عرضه کرده است براى هیچ عاقلى پوشیده نیست که بزرگترین رسالت یک زن ، مادر بودن او است که اگر در جامعه ، مادران نمونه انسانهاى واقعى خواهند گشت که مع الاسف دنیاى مادى و فلسفه هاى غربى ، این مقام والا را نیز لکه دار ساخته و زن دیگر این رسالت خویش را خطیر نمى شمارد. در اینجا گفتنى زیاد است و از عهده این مقاله کوتاه خارج .
ه – استقامت و شکیبائى
مریم (ع ) در مقابل ناجوانمردانه ترین تهمتها و شکنجه ها استقامت کرد و جز به ذات مقدس ربوى به هیچ قدرت دیگر تکیه نکرد و به جز او توکل ننمود و هرگز با ترس از مشکلات از میدان مبارزه حق و باطل بیرون نرفت و خود سمبل راه حق و حقیقت گشت و در مقابل باطل .
در اینجا خاطرنشان مى سازم که سمبل و الگوى زن در فرهنگ و بینش ‍ اسلامى ، بانوان دیگرى هستند که از حضرت مریم (ع ) نیز والاتر و بالاترند، مانند:
حضرت فاطمه زهرا (ع ) که دخترى بى نظیر و نمونه ، همسرى فداکار و بى مانند و مادرى بى همتا و بى مثال و حجت خدا بود که اگر پیرامون شخصیت او و سرمشق بودن و الگو بودن او بخواهیم چیزى بنویسیم چندین کتاب هم از عهده آن برنخواهد آمد، ولى چون در این رساله بحث ما تنها (زن از دیدگاه قرآن ) بود لذا اینگونه به بحث پرداختیم .
در پایان این بخش خاطر خوانندگان را به یک حدیث از پیامبر اسلام (ص ) جلب مى نمائیم ، آن حضرت فرمود: افضل زنان اهل بهشت خدیجه دختر خویلد و فاطمه (ع – دختر محمد (ص ) و مریم دختر عمران و آسیه دختر مزاحم همسر فرعون است و در فضیلت او همین بس که خداى تعالى داستانش را در قرآن براى ما ذکر کرده است که گفته :
رب ابن عندک بیتا فى الجنة (تحریم / 11)
.ghadeer.org- حوزه علمیه ، هادى دوست محمدى