حکمت برخی از استحبابات و کراهات

قبل از اینکه به بیان حکمت کراهت ایستاده شانه کردن یا شلوارپوشیدن بپردازیم ذکردو نکته ضروری است.1. فلسفه همه احکام و جزئیات آنها به طور تفصیلى روشن نیست و آگاهى از آن دانشى فراتر از تنگناهاى معارف عادى بشرى مى طلبد. لیکن به طور اجمال، روشن است که همه احکام الهى تابع مصالح و مفاسد واقعى در متعلق آنهاست. بنابراین در صورتى که فلسفه حکمى را بالخصوص ندانیم، بنا بر قاعده کلى فوق باید از آن پیروى کنیم؛ زیرا در آن یقین به وجود مصلحتى هست، هر چند بر ما ناشناخته باشد.2. در یافتن فلسفه احکام، نباید همیشه به دنبال علوم تجربى رفت و دلیلى مادى و فیزیولوژیک برایش جست و جو نمود. این فرایند که همواره در پى یافتن مصلحت یا مفسده اى طبى یا فیزیکی وشیمیایی… باشیم، برخاسته از نگرشى مادى گرایانه است؛ در حالى که سازوکار حاکم بربسیارى از احکام، بر اساس مصالح معنوى و یا رابطه علی و معلولی فرامادی است که در حوزه هیچ یک از علوم بشرى قابل تحقیق نیست و آنها با متد تجربى خود، قادر به دادن حکمى – نفیا یا اثباتا – پیرامون آن نیستند و اگر نظرى هم بدهند، بسیار سطحى است؛ زیرا چه بسا مسأله حکمتى برتر و بالاتر داشته باشد.
به عبارت دیگر در بسیاری از احکام یافتن حکمت و یا علت یک حکم صرفا مبتنی بر علل و عوامل مادی نیست و ثانیا تنها کسانی که به تمام ابعاد هستی علم دارند می توانند تمام حکمت های احکام الهی را تبیین نمایند. از این رو مطمئن ترین راه برای رسیدن به حکمت احکام رجوع به ایمه معصومین علیهم السلام است که بر همه علوم مادی و معنوی احاطه دارند و در درجه دوم می توان از یافته های علم تجربی نیز برای یافتن بعضی حکمت های مادی مدد جست.
حکمت استحباب شانه کردن و پوشیدن شلواربه صورت نشسته
براساس روایات ضعف قلبی، پریشانی روحی و فقر سه نتیجه ایستاده شانه کردن است.
در حدیثی در تفسیر آیه کریمه« خذوا زینتکم عند کل مسجد» آمده است: شانه کردن پیش از هر نمازی زینت است و در حدیث دیگرواردشده است: نزد هر نماز واجب و مستحب شانه کردن مستحب است و در حدیث دیگر است که فرمود کسی که اراده شانه کردن را داشته باشد شانه را به دست راست بگیرد در حالتی که نشسته است سر را شانه کند و در حال ایستاده شانه نکن که باعث ضعف دل می شود. و از حضرت امام صادق(ع) روایت شده که هر که ایستاده شانه کند صاحب قرض می شود
و از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده که ایستاده شانه کردن باعث فقر و پریشانی می شود.[1]برخی یافته های علم طب را می توان تنها به عنوان مویدی احتمالی بر این موارد ذکر کرد. به عنوان مثال: در زمان شانه کردن مو بیشترین امکان برای وارد نمودن صدمه به ریشه مو ونتیجتا ریزش و تاسی وجود دارد.ممکن است[2] نشسته شانه کردن باعث بهبود جریان خون و حمایت هورمونی پیاز مو شود و از این صدمات جلوگیری نماید.[3]ریزش مو و تاسی باعث از بین رفتن زیبایی ظاهری می شود و در نحوه نگرش خویشتن و دیگران تاثیر می گذارد که این امر ممکن است به نوعی کهتری و پریشانی در خویشتن تبدیل وموجب تغییر تعاملات اجتماعی نسبت به دیگران شود. که هر دو این موارد می تواند به کمتر شدن بازده اقتصادی فردمنجر گردد ودرنتیه فقررا درپی داشته باشد.
شبیه همین حکمت طبی در مورد نشسته پوشیدن لباس ذکر شده است. پوشیدن لباس به صورت نشسته سبب وارد شدن فشار کمتری بر ستون فقرات می گردد.[4] و اگر قدری بیشتر تفکر و تأمل کنیم می توان به برخی از حکمت های مادی و معنوی بیشتری پی برد.
پی نوشت
[1] . ر.ک: حلیه المتقین، ص 186 و 187
[2] . این موارد برای ما که متخصص علم پزشکی نیستیم در حد یک فرضیه است .
[3] .مراجعه کنید به : دکتر سید رضا پاک نژاد. بهداشت بدن. ج 15
[4] . دکتر سید رضا پاک نژاد. بهداشت لباس. ج 18