خاتمیت
متفکر شهید
استاد مرتضی مطهری
چاپ پنجم : بهار 1370
ناشر : انتشارات صدرا ( با کسب اجازه از شورای نظارت بر نشر آثار
استاد شهید )

فهرست مطالب

جلسه اول : خاتمیت در قرآن و حدیث 11
خاتمیت در قرآن 14
معنی لغوی ” خاتم ” 17
بیان علی علیه السلام 22
جلسه دوم : علم و عقل جانشین نبوت تبلیغی 27
چرا پیغمبران غیرمشرع برای تبلیغ شریعت ختمیه مبعوث نمی شوند ؟ 32
رابطه معکوس میان هدایت غریزی و هدایت عقلی 34
جانشینی علم و عقل بجای وحی و نبوت ، و جانشینی فقیه و حکیم و عارف بجای انبیاء 34
قرآن ، تنها کتاب آسمانی باقی 36
بلوغ یانشانه ختم نبوت 36
تقسیم ادوار به دوره تاریخ و ما قبل تاریخ از نظر اسلام 37
دانش جانشین نبوت تبلیغی 38
باب الهام مسدود نشده است 39
خطبه نهج البلاغه درباره ذکر 39
رابطه تمدن و انقطاع نبوت تبلیغی 41
فرق رسول و نبی 42
جلسه سوم : فلسفه ختم نبوت تشریعی 47
شبهه درباره احتیاج به امام در منطق شیعه 50
فلسفه ارسال انبیاء از نظر قرآن 53
چرا نبوت تشریعی پایان پذیرفت ؟ 58
رابطه نسخ شرایع با ادوار تمدن 59
عارف حق بودن و عابد حق شدن و خودشناسی مذهبی تغییر پذیر نیست 60
تهذیب اخلاق یک نحو بیش نیست 61
اصول تعدیل روابط بشر یکنواخت است 61
اصل حلیت طیبات وحرمت خبائث 61
مسئله بردگی 63
جلسه چهارم : تعلیمات اسلام و هدفهای پایان ناپذیر 69
تعریف خاتمیت 70
تمثیل آخرین کشف نبوت به آخرین مرحله فرضی علم 71
مسائل مربوط به وحی متناهی است 72
سر زنده بودن تعلیمات اسلام : هدفهای پایان ناپذیر 73
نهضتهای محدود 74
[ ( لا اله الا الله ) ] همه وقت زنده است 75
[ ( قل یا اهل الکتاب تعالوا . . . ) ] همه وقت زنده است 75
تعلیم معاد همیشه جاوید و زنده است 77
دعوت به علم و عقل و تفکر همیشه زنده است 77
دعوت به کار و عمل زنده است 78
دعوت به تعاون زنده است 78
مسئله ازدیاد نفوس 78
اسلام با هوسها مبارزه کرده است نه با مقتضیات ضروری زمان 84
پدیده های مضر زمان 85
جلسه پنجم : جبر تاریخ و جاوید ماندن اسلام 87
عذر جبر تاریخ ، و تشبیه به عذر قضا و قدر
خاتمیت و جبر تاریخ 88
خاتمیت و جاویدان بودن اسلام 90
جاوید ماندن یک چیز و جبر تاریخ 91
کلمه [ ( جبر ) ] و تأثیرات جبری 91
معنی جبر در خلقت و جبر در تاریخ 91
معجزات و قوانین جبری 93
جبر در تاریخ 93
اسلام حساب منظم و قطعی اجتماع و تاریخ را به رسمیت می شناسد 94
جبر تاریخ هیچگونه ملازمه ای با جاوید نماندن ندارد 98
عوامل تاریخ را باید شناخت 99
احتیاجات اولی و ثانوی انسان 99
اشتباه مارکسیسم 101
جبر تاریخ ایجاب می کند که موارد احتیاجات ثابت باقی بماند 102
جلسه ششم : نقش علما در دین خاتم 103
انتقال وظیفه از انبیاء به علماء 105
دو وظیفه بزرگ علما : حفظ مواریث انبیاء ، و تطبیق کلیات بر جزئیات 106
ضرورت وجود علما در دین خاتم 108
جنبه های منفی عالم دینی در برخی ادیان 109
امامت جماعت 113
استخاره 114
مسئله ختم 114
داستان میرزای قمی و خواندن شاهنامه 115
سؤالات قلندری 116
جلسه هفتم : صفات علمای جانشین انبیاء غیر مشرع 119
مسئله ارتزاق اهل علم 121
دستورهای مثبت دین درباره عالم دینی 125
مرجع تقلید بالاتر از عدالت باید داشته باشد 126
محدث بودن فقیه 127
علمائی که جانشین انبیاء غیر مشرع هستند 131
دو نوع اجتهاد : قیاسی و غیر قیاسی 131
قیاس 131
کلیات و قواعد محدود است و مسائل نامتناهی 133
مثال به فریضه علم 135
بیان خوب غزالی درباره وجوب علم 136
نوع انطباق اسلام با زمان 137
جلسه هشتم : ارکان خاتمیت 141
چهار رکن در بحث خاتمیت 143
رکن اول : انسان و اجتماع 143
آیا انسان صددرصد ثابت است یا صددرصد متغیر ؟ یا هیچکدام 143
انسان متغیر است ولی مدار ثابتی دارد 144
افراط و تفریطها خروج از مدار انسانیت است 145
انسان به حکم اینکه هم جنبه های ثابت دارد و هم جنبه های متغیر ، باید هم قواعد ثابت و مدارهای ثابت داشته باشد و هم قوانین متغیر 145
رکن دوم : وضع خاص قانونگزاری اسلام 146
رکن سوم : علم و اجتهاد 146
رکن چهارم : وضع خاص موضوعات تفقه و اجتهاد 147
قرآن گلستان سعدی نیست که با مطالعه چند نفر تمام حقایقش کشف شود 147
مطالعه طبیعت پایان ناپذیر است 149
تشبیه [ ( دید ) ] بشر درباره قرآن به [ ( دید ) ] بشر درباره طبیعت ، و هم تشبیه قرآن به طبیعت 150
قرآن سخن است و از این جهت مثل کتابهای دیگر است ولی چون گوینده اش خداست مثل طبیعت است 151
حقیقت درباره طبیعت و قرآن آنست که آیندگان می گویند 151
منبع فیاض 152
حدیثی از امام صادق ( ع ) 152
امر به تدبر در قرآن 154
حدیث نبی در عمیق بودن قرآن 155
جلسه نهم : استعداد پایان ناپذیر قرآن و سنت 157
قدما با قاطعیت بیشتری در مسائل طبیعت اظهار نظر می کردند 159
معجزه هر پیغمبری غیر از کتابش بوده مگر پیغمبر اسلام 159
رابطه خاتمیت و اینکه معجزه پیغمبر خاتم همان کتابش است 159
قرآن را قرن به قرن بهتر تفسیر کرده اند 160
قرآن ظهری دارد و بطنی و بطن بطنی . . . 160
قرآن بر هفت حرف نازل شده است 161
از صدر اسلام این مطلب مطرح بوده که همه حقایق قرآن آن نیست که یک عربی زبان ساده می فهمد ، آیندگان بهتر خواهند فهمید 162
تمثیل پیشرفت علوم به افرادی که روی شانه های هم سوار می شوند که افق را ببینند 163
استعدادهای پایان ناپذیر سنت 164
حدیثی از رسول اکرم 167
پیغمبر فکر زنده و نو می خواهد 167
حدیث لا ضرر 168
قاعده لا حرج و لا ضرر و حق و تو 169
جلسه دهم : قابلیت پایان ناپذیر منابع اسلامی 173
داستان اعمش و ابوحنیفه 175
جریان تاریخ چه نشان می دهد ؟ 176
قرن به قرن نفوذ قرآن در علوم و فلسفه افزایش یافته است 177
نفوذ قرآن تدریجا در ادب فارسی افزایش یافته است 177
توحید و قرآن 178
حقوق زن و قرآن 179
قصص و تاریخ گذشتگان و قرآن 181
اخلاق و قرآن 182
قرآن مانند طبیعت پایان ناپذیر است نه مانند یک کتاب بشری 184
نهج البلاغه و تقدم آن بر زمان خودش 184
ادله توحید و قرآن 186

جهت مطالعه کتاب به لینک زیر مراجعه کنید :

http://www.aviny.com/library/motahari/Books/47/index.htm