«خداوند به آن‌که کمترین عذاب را در جهنم دارد، می‌گوید که من آسان‌ترین چیز را از تو خواستم و دریغ کردی»! مراد از این روایت چیست؟

در روایتی از پیامبر خدا(ص) در مورد خطاب خداوند به برخی از اهل دوزخ چنین آمده است: «خداوند به کسی که عذابش از همه اهل جهنم آسان‌تر است، می‌فرماید: آیا اگر همه دنیا مال تو بود، قبول می‌کردی تمامش را می‌دادى تا از این عذاب رها شوى؟ … گوید: بله. خداوند می‌فرماید: هنگامى که در صُلب آدم بودى از تو چیزى خواستم که از این آسان‌تر بود، از تو خواستم کسى را با من شریک نسازى ولی [این خواسته مرا] دریغ کردى».
این روایت در بسیاری از منابع و صحاح اهل سنت نقل شده است. [1] همچنین محققان معاصر اهل سنت نیز آن‌را صحیح دانسته‌اند.[2]
در منابع اولیه و معتبر شیعی، این روایت نیامده و تنها برخی معاصران این روایت را نقل کرده‌اند[3] که مطمئناً مستندشان همان منابع اهل سنت بوده است.
با این حال، این روایت به جهت محتوا، قابل پذیرش است؛ چرا که در قرآن نیز به همین محتوا اشاره شده است:
«و یاد کنید هنگامى را که پروردگارت از صلب بنی‌آدم نسلشان را پدید آورد، و آنان را بر خودشان گواه گرفت و فرمود: آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند: آرى، گواهى دادیم. [پس اقرار به پروردگارى خود را در این دنیا از شما گرفتیم] تا روز قیامت نگویید: ما از این [حقیقت آشکار و روشن‏] بی‌خبر بودیم».[4]
«اى فرزندان آدم! مگر با شما عهد نکرده بودم که شیطان را مپرستید؛ زیرا وى دشمن آشکار شما است؟».[5]
روایت مورد بحث و نیز آیات فوق سخن از پیمانى به میان می‌آورد که به طور سربسته از فرزندان آدم گرفته شده، اما این‌که این پیمان چگونه بوده است،‏ توضیحى درباره جزئیات آن در متن آیه نیامده، ولى مفسران با تکیه بر روایات فراوان و گوناگونى که در ذیل این آیات در منابع اسلامى نقل شده است، نظراتى دارند؛ مانند این که گفته‌اند این پیمان در عالم ذر بوده است.[6]

---