1ـ خدا احساساتی نمی شود.
ما از دیدن این گونه ناملایمات دچار ناراحتی می شویم برای آنکه ضعف داریم؛ برای آنکه ملکوت امور را نمی بینیم؛ مثل کودکی که پزشک را دشمن خود می بیند آن موقعی که به او آمپول می زند، در حالی که والدینش از پزشک تشکر می کنند به خاطر همان آمپول زدن. مادر وقتی دست و پای کودکش را می گیرد تا به او آمپول بزنند، از درد کشیدن کودکش واقعاً جگرش کباب می شود ولی با این حال کمک می کنند تا بدن فرزند دلبندش را سوراخ کنند. از آن جهت که عاطفه دارد، جگرش کباب می شود، امّا از آن جهت که عقل دارد، کمک می کند تا به فرزندش آمپول بزنند. لذا اگر مادری عقلش کم باشد، نمی گذارد به فرزندش آمپول بزنند؛ و همین کم عقلی او، موجب صدمات بزرگتر به فرزند می شود.
2ـ دنیا دار امتحان است.
فرض کنیم دنیا طوری باشد که نتوان به کودکان ظلم کرد. نتوان به زنان ظلم کرد. نتوان به ضعیفان ظلم کرد. نتوان بی گناهان را کشت و … . در این صورت دیگر بساط امتحان جمع می شود.
خدای متعال انسان را موجودی مختار خلق نموده و او را در دنیا قرار داده و امکان هر گونه کار خوب و بد را هم به او داده تا از این طریق امتحانش کند. حال چه معنی دارد که جلوی اختیار او را بگیرد و نگذارد ظلم بکند؟!
یکی می تواند به یک کودک ظلم بکند و ظلم می کند یا نمی کند و از این راه امتحان می شود؛ و یکی هم می تواند جلوی آن ظلم را بگیرد و می گیرد یا نمی گیرد و به این وسیله امتحان می شود؛ و دیگری هم نمی تواند جلوی آن ظلم را بگیرد ولی می تواند بابت آن ظلم ناراحت شود و ناراحت می شود یا نمی شود و او هم به این طریق امتحان می شود. و … .
3ـ سوال: خدا می خواهد بندگانش را امتحان کند، در این میان چرا یک کودک باید فدا شود؟
چنین کودکی از نظر افراد کور ـ که باطن هستی را نمی بینند ـ فدا می شود نه از نظر افراد بینا که ملکوت هستی را مشاهده می کنند. از نظر حقیقت بینان، چنین کودکی بابت شرکت در این امتحان، خیلی هم خوش به حالش می شود. لذا در آخرت آرزو می کند که ای کاش در دنیا، بیش از اینها زجر می کشید.
در کتابهای اعتقادی بابی مطرح نموده اند با عنوان « آلام و اعواض» یعنی « دردها و عوضها». در این باب می گوید: خداوند متعال در برابر رنجها و بیماریهایی که خود شخص مسبب اختیاری آنها نیست، عوض می دهد؛ یعنی آن محرومیّتی را که قوانین و سنن الهی بر شخص تحمیل نموده اند، به نوعی توسّط خداوند متعال جبران می شود؛ چرا که خداوند متعال جبّار می باشد؛ و جبّار یعنی جبران کننده و شکسته بند. شکسته بند، اگر چه موقع بستن شکستگی، موجب درد می شود ولی کارش به نفع فرد استخوان شکسته است. خلاصه آنکه خدا، جبّار (جبران کننده) است؛ حال این جبران خدا یا در همین دنیاست یا در آخرت؛ یعنی یا خدا در آخرت نعمتی به بنده ی رنج کشیده اش می دهد یا برخی گناهان او را می بخشد، یا در همین دنیا نعمتی به او می بخشد یا به او توفیق انجام اعمال خیری را عنایت می فرماید. در روایات نیز ذکر شده که خداوند متعال محرومیّتهای دنیایی را جبران خواهد نمود؛ مثلاً ذکر شده که در روز قیامت خداوند متعال از بندگان فقیر و رنج کشیده اش چنان تفقّدی می کند و چنان عنایتی به آنان می فرماید که آرزو می کنند ای کاش بیش از این متحمّل رنج شده بودند. بیمار نیز در حکم فقیر است؛ چون بیماری همان فقر سلامتی است. مظلومینی که در مظلوم شدن خود مقصّر نبوده اند هم در حکم فقیرند؛ چون فقر امنیّت دارند.
افزون بر بحث عوض گرفتن از خدا بابت شرکت در امتحان بندگان، شخص مظلوم، از ظالم نیز طلبکار است؛ که در آخرت، طلبش را می ستاند. این مطالبه به این صورت است که شخض مظلوم، به مقداری که ظلم دیده، گناهانش را بار فرد ظالم می کند. اگر حقّش ادا نشد، ثوابهای فرد ظالم را هم تصاحب می کند. اگر باز هم حقّش ادا نشد، آنگاه خدای عادل، از فضل خویش، آن مقدار به فرد مظلوم عطا می کند که جبران محرومیّت او بشود.
حال خودتان قضاوت بفرمایید؛ مدّتی اندک سختی کشیدن و در مقابلش، بی نهایت سال از نعمات بهشتی بهره بردن، آیا می ارزد یا نمی ارزد؟ احساسات کور چه جوابی می دهند و عقلهای نورانی چه جوابی می دهند؟