افسانه شیر در واقعه عاشورااین مطلب از مطالب تحریفی واقعه عاشورا است. به نظر می‌رسد کتاب المنتخب نوشته مرحوم طریحی سر سلسله این تحریف در میان کتاب‌های مربوط به تاریخ عاشورا باشد. در مورد این شخص و کتابش باید به مطالب زیر اشاره نمود:المُنْتَخَب فی جمع المَراثی و الخُطَب (مشهور به «الفخری») مؤلف المُنْتَخَب، فخرالدّین طُرَیْحِی ابن‌محمّد بن‌علی (979 ـ 1085 ق) است. طُرَیْحِی را از بزرگان علمای امامیّه معرفی کرده‌اند. المُنْتَخَب را نمی توان یک نگاشتة تاریخی دربارة زندگی امام حسین† و یا تاریخ قیام عاشورا و مقتل سیّدالشّهدا†دانست، بلکه مجموعه ای از روایات و مراثی حزن برانگیز و گریه‌آور است که در قالب نثر خطابی و شعر سامان یافته است. بیشترینة مباحث این کتاب در باره امام حسین† و پاره ای از آنها دربارة برخی امامان دیگر است و به صورت جُنگ و کشکول، تدوین و نگارش شده است. این اثر، دارای دو جزء و هر یک، دارای ده مجلس و هر مجلس، شامل چند باب است. در هر مجلس و هر باب، مباحثی متعدّد و بی ارتباط به هم مطرح شده است. وی در نگارش این کتاب بر نقلیّات کتاب روضة‌الشّهدای کاشفی (که یک سنی مذهب است) اعتماد کرده است و بسیاری از مطالب نادرست را از کتاب یاد شده نقل کرده است. طُرَیْحِی، برخلاف سایر آثارش در نگارش آن دقّت علمی به خرج نداده است.* مرحوم محدّث نوری، یکی ازعوامل راه یافتن مطالب دروغ و بی‌اساس در مقاتل را، تسامح علما در این مورد دانسته آن را چنین معرفی می‌کند: «استقرار سیرة علماء در مؤلّفات خود بر نقل اخبار ضعیفه و ضبط روایات غیرصحیحه، در ابواب فضایل و قصص و مصائب، و مسامحة ایشان در این مقامات،‌ خصوص مقام اخیر، چنانکه مشاهد و محسوس است». (1) متن کتاب نشان‌گر آن است که وی ابتدا مطالب آن را در ایّام محرّم در محافل و مجالس روضه‌خوانی می‌خوانده و سپس آن را در قالب مجالس‌نگاری، سامان داده است. این کتاب به سبب نقل گزارش‌ها و نقلیّات غیرمعتبر و بی‌اساس، از سوی اندیشمندان و حدیث شناسان، مورد انتقاد قرار گرفته است.(2) با این وجود، این اثر، جایگاه خود را به خوبی در میان روضه‌خوانان باز کرده و بسیاری از نقلیّات آن در مقاتل بعدی منعکس شده و در قرون اخیر، زمینة تحریفات بسیاری را در مقتل‌خوانی امام حسین† فراهم ساخته است.
برخی از نمونه‌ها
1. هفتاد هزار نفر بودن سپاه عمرسعد(3)
2. کشته شدن ده‌هزار نفر از سپاه دشمن به دست امام حسین†!؛امّا چون تعداد لشکریان بسیار بودند، این تعداد کشته در سپاه آنان شکاف ایجاد نکرد.(5)
3. قصة ساربان امام و جنایت شرم‌آور او در مورد بدن مطهّر آن حضرت در شب یازدهم محرم(5) که به بحارالانوار
نیز راه یافته است.
5. گزارش قصة شیر گریان(6) و فریاد و نالة آن شیر در کنار بدن مطهَّر امام (7)
افسانه عروسی قاسم: نخستین مورخی که برای اولین بار به مسئله عروسی حضرت قاسم (ع) پرداخت مرحوم ملا حسین واعظ کاشفی بوده است. وی بر اساس کتابی مربوط به قرن پنجم هجری که همکنون نیز اثری از آن بجای نمانده است به این نکته اشاره نموده و آن را پر و بال داده است. در این کتاب آن هم در یک بیت از اشعارش چنین اشاره شده است که امام به قاسم فرمود: آرزوی دیدن عروسی تو را داشتم. این یک بیت سبب ساخت وقایعی پر سوز و بیان ماجراهایی اتفاق نیفتاده در کربلا شده است. پس از ملا حسین واعظ کاشفی، شخصی به نام فخر الدین طریحی در کتابش به نام « المنتخب للطریحی» این قصه را از زبان فارسی به زبان عربی برگرداند. ترجمه طریحی باعث اشتهار و رواج این افسانه بین شیعیان سرزمین‌های عربی گردید.
حاج میرزا حسین نوری طبرسی از محدثان بزرگ شیعی نیز عروسی قاسم را در زمره اخبار دروغین و غیر قابل اعتمادی آورده که علما از آن اعراض کرده و ابدا اسمی از آن در هیچ یک از کتاب‌های تاریخی خود نیاورده‌اند. طبرسی دلیلی محکم برای بطلان این افسانه دارد که: «به مقتضای تمام کتاب‌های قابل اعتمادی که در گذشته، علمای بزرگ در فن حدیث و سیره نویسی داشته‌اند، نمی‌توان برای حضرت سید الشهدا دختر قابل تزویج و بی شوهری پیدا کرد که حضرت آن را به قاسم تزویج کرده باشد».
خلاصه آن که: عروسی قاسم به شکلی که در روضه‌ها مطرح می‌شود داستانی زیبا، جذاب و خیال انگیز است اما هیچ بهر‌ه‌ای از حقیقت و سندیت تاریخ ندارد. در این‌جا جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه فقط به ذکر مشخصات افراد و آثاری که نادرستی و دروغ بودن این تحریف اشاره کرده‌اند می‌پردازیم:
1- شیخ عباس قمی، منتهی‌الامال، ج1، ص700.
2-علامه مامقانی، تنقیح المقال، جلد2، جزء2، ص19.
3-شیخ محمد تقی شوشتری، قاموس الرجال، ج8، ص466.
4-شیخ جعفر شوشتری، فواید المشاهد، ص51.
6-قاضی طباطبایی، تحقیق درباره اولین اربعین سیدالشهدا، ص683-689.

* . طبق نقل بعضی از علمای مُطلِع ساکن نجف اشرف، مرحوم طریحی، این کتاب را در دوران جوانی، هنگام اقامت در روستای طُریح، و پیش از ورود به حوزة‌ علمیة نجف و طی مراحل عالی علمی، نوشته بود. و بعداً راضی به رونویسی و نشر آن نبود، امّا دیگر فایده نداشت و ذاکران، آن را رونویسی می‌کردند و قابل جمع‌آوری نبود، طبق این نقل، از نوادگان او، دو روحانی فاضل به نام‌های شیخ عباس و شیخ عبدالمولی در حوزة ‌نجف بودند و شیخ عباس، به تدوین منتخب در دوران جوانی جدّش در طُریح تأکید داشت.
پی نوشت
1-محدّث نوری، لؤلؤ و مرجان، ص187.
2- میرزا محمّد اشراقی معروف به ارباب، الاربعین الحسینیّة، ص14، 56 و208.
3- طُرَیْحی، المُنْتَخَب للطُّرَیْحی، ص37.
4- طُرَیْحی، المُنْتَخَب للطُّرَیْحی، ص451.
5-طُرَیْحی، المُنْتَخَب للطُّرَیْحی، ص90 ـ 92.
6- طُرَیْحی، المُنْتَخَب للطُّرَیْحی، ص322 ـ 323.
7- مقتل الحسین†، تقدیم محمد حسین مقرّم، بیروت، دارالکتاب الاسلامی، 1399 ق، چاپ پنجم، ص 283، به نقل از اسرار الشهادة و ریاض المصائب. ص 318 ـ 319.