نام علمی شقایق سرخ:

Papaver rhoeas L، نام فرانسه Coquelicot و نام انگلیسی آن Red poppy می‌باشد. نام‌های دیگر شقایق سرخ به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، شقایق، شقایق سرخ، خشخاش منثور و خشخاش‌بری نامیده شده است. مواد روئدین، مورفین، پارامورفین و نارکوتین و در ضمن دو ماده‌ی رنگی، لعاب، قند، صمغ، روژنین، اسیدرآدیک، و اسید پاپاوریک نیز در آن تشخیص داده شده است.

مشخصات ظاهری گل شقایق سرخ

گیاهی است علفی و یکساله با ساقه‌ای به ارتفاع حدود 80 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر، برگ‌های آن کرکدار و پهنک برگ‌ها منقسم به تقسیمات عمیق دندانه‌دار بخصوص در قسمت انتهایی ساقه است. در انتهای ساقه، گل دهنده و گل‌های آن درشت و سرخ رنگ که در ته جام اغلب گل‌ها لکه سیاهی رویت می‌شود. میوه‌اش شبیه به خشخاش مزروع (گُرزِگیاه تریاک) ولی در ابعاد کوچکتر و محتوی دانه‌ای سیاهرنگ می‌باشد.

طبیعت شقایق سرخ

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی سرد و خشک می‌شود.

رویش جغرافیایی

در اغلب نواحی معتدله آسیا، اروپا و شمال غرب آفریقا انتشار دارد. در ایران نیز بیشتر در استان‌های حاشیه دریای خزر، آذربایجان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، کرمان و فارس یافت می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گل شقایق

مواد روئدین، مورفین، پارامورفین و نارکوتین و در ضمن دو ماده‌ی رنگی، لعاب، قند، صمغ، روژنین، اسیدرآدیک، و اسید پاپاوریک نیز در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده

گل. در ضمن میوه (گرزگیاه)، برگ و ریشه‌ی گیاه نیز خواص دارویی دارند. گرز گیاه را چنانچه خراش داده یا تیغ بزنند شیرابه‌ای از آن خارج می‌شود که مخدر است و خواص دارویی دارد.

نحوه مصرف گل شقایق سرخ

معمولاً گل شقایق را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند.1

در ادامه به خواص درمانی گیاه گل شقایق می پردازیم همراه ما باشید.

درمان مسمومیت

رفع مسمومیت با گل شقایق مانند خشخاش بوده ولی به مراتب از آن خفیف‌تر است.به همین علت گل شقایق در درمان مسمومیت کاربرد دارد.

خواب‌آور و آرام‌بخش 

۵ گرم برگ شقایق را در ۲۰۰ سی‌سی آب بجوشانده و قبل از خواب شب ۴ قاشق مرباخوری میل کنید.

درمان برونشیت، آسم، سیاه‌سرفه 

۵ گرم گل برگ شقایق را در ۲۰۰ سی‌سی آب بجوشانید و روزی ۳ بار میل کنید.

درمان سیاتیک

ریشه این گیاه را در اب جوشانده سپس محل درد را با آن کمپرس کنید.

درمان یرقان

۲ گرم گل‌برگ‌های این گیاه در ۱۵۰ سی‌سی آب‌جوش دم‌ نموده و روزی ۳ فنجان بنوشید.

درمان سینه پهلو یاذات‌الجنب 

بصورت جوشانده مصرف گردد.

رفع خشکی پوست صورت

دمکرده شقایق را با روغن زیتون مخلوط نموده و  به پوست صورت بمالید.

برطرف کردن چین و چروک 

دمکرده شقایق را با روغن زیتون مخلوط نموده و  به پوست صورت بمالید.

رفع جوش‌های آکنه 

۱۰ گرم گل شقایق را در یک لیتر آب جوشانده سپس پوست صورت را با این محلول تمیز نمایید.

سیاه کردن مو

گلبرگ شقایق را با پوست سبز گردو مخلوط نموده و مانند حنا بر سر بگذارید و تا زمان رنگ گرفتن موها صبر کنید.

معالجه طاسى سر 

از برگ های شقایق ضماد درست کنید و سپس سرکه را جوشانده و با ضماد مخلوط کنید و بر قسمت طاسی بگذارید.

خلط‌ آور 

از دمکرده ی این گیاه همراه با گیاه سپستان استفاده گردد.

درمان اگزما 

با دمکرده ی گلبرگ شقایق موضع را شستشو دهید.

نرم کننده سینه و ضد آسم 

از جوشانده و یا  شربت شقایق استفاده کنید.

درمان زله‌های ششی و  آنژین‌ها

پنج تا ده گرم گلبرگهای شقایِق خشک را در نیم لیتر آب جوش بریزید و دوازده دقیقه آن را دم کنید سپس صاف نموده و آن را شیرین کنید. در طی شبانه روز، سه یا چهار بار و هر بار یک فنجان از آن را بنوشید.

درمان زکام و گلودرد 

از جوشانده ی آن استفاده گردد.

درمان ناراحتی‌های مخاط دهان 

جوشانده گل شقایق را به صورت غرغره استفاده نمایید.

درمان آبسهٔ دندان 

ده گرم گل خشک شقایق را در یک فنجان آب جوش ریخته و دم کنید سپس آن را صاف کرده و با آن دهان خود را بشوید یا میتوانید پنبه ای را به این جوشانده خیس کنید و روی آبسهٔ دندان خود بگذارید. این کار اگر در چند متوالی تکرار شود باغث  سرباز کردن آبسهٔ دندان خواهد شد.

درمان درد شقیقه 

گل شقایق را ببوئید.

درمان اختلالات مربوط به قاعدگی

طب سنتی گل شقایق را دارویی موثر در درمان اختلالات مربوط به قاعدگی می داند، همچنین می توان برای درمان این مشکل از خواص درمانی گیاه خیزران استفاده نمود.

معالجه فلج و بى حسى

از عصاره ی گل شقایق استفاده نمایید.

قطع کننده سیلان رحم

علاوه بر خواص گل شقایق می توان برای قطع نمودن سیلان رحم از خواص گیاه کلاغک استفاده نمود.

درمان رطوبت دماغی 

دچار هستند، با کشیدن عصاره گل‌های تازه‌ آن را بو بکشید.

قطع خون‌ریزی دماغ

پودر گل های آن را بو کنید.

تونیک و مقوی 

از تخم شقایق استفاده نمایید.

درمان بیماری برص 

روزی چهار گرم از این گیاه را به مدت طولانی مصرف نمایند و یا کوبیده و گرد آن را هر شب بصورت ضماد استفاده نمایند.

ضدعفونی زخم و چرک 

از ضماد عصاره ی گل گیاه شقایق استفاده کنید. همچنین می توان از گیاه گل زرد استفاده نمود.2

خواص گل شقایق سرخ

شقایق سرخ دارای طبیعت گرم و خشک است، سینه را نرم می‌کند و سرفه را تسکین می‌دهد، یرقان را درمان می‌کند و برای رفع بی‌خوابی شب‌ها از دم‌کرده یک‌صد گرم از آن در یک نیم لیتر آب جوش که در کنار آتش ملایم شش ساعت دم‌کرده‌اید یک فنجان در موقع خواب میل کنید.

برای رفع خشکی پوست و نرم و لطیفی پوست صورت تعدادی گل شقایق را در آب جوش بریزید و بخیسانید، بعد آن‌ها را روی صورت پهن کنید و پس از پنج دقیقه صورت را بشورید. ضماد و خوردن آب جوشانده آن برای افرادی که پوست بدنشان لایه لایه می‌شود و می‌ریزد مفید می‌باشد.

افرادی که به رطوبت زیاد دماغی دچار هستند، با کشیدن عصاره گل‌های تازه‌ آن در بینی بهبود می‌یابند و کشیدن پودر گل‌های خشک آن در بینی سبب قطع خون‌دماغ می‌شود. در استعمال خوراکی بهتر است با رازیانه مصرف شود.

خواص درمانی میوه شقایق

در مورد بی‌خوابی بچه‌ها، هفت تا هشت عدد از میوه َشقایق را در یک لیتر آب بجوشانید و قبل از خوابیدن به نسبت سن آن از یک تا چهار قاشق مرباخوری به او بخورانید، خواب‌آور است همچنین اگر شیرابه‌ای که از کپسول میوه آن گرفته می‌شود را بخورید، مخدر، کمی مسکن و آرام‌بخش می‌باشد.

خواص تخم شقایق سرخ

خوردن پنج گرم اتخم شقایق تونیک و مقوی است، در تب‌های ضعیف مؤثر می‌باشد، برای تسکین حرارت کبد و قطع سیلان رحم مفید خواهد بود. افرادی که مبتلابه لک‌های سفید روی پوست یا بیماری برص هستند، برای مدت زیادی آن را روزی چهار گرم بخورند و نیز کوبیده و گرد شده آن را هر شب ضماد کنند، بهبودی حاصل می‌شود.

خواص برگ شقایق سرخ

مقدار چهار گرم از برگ شقایق بخورید، تونیک و مقوی است، در تب‌های ضعیف مؤثر می‌باشد. مقداری از برگ و ساقه آن را باهم وزن آن جو بپزید و آب صاف‌کرده آن را بخورید، مدر شیر، بول و حیض می‌باشد. ضماد عصاره برگ و گل آن بر زخم‌های چرکی به‌سرعت زخم را ضدعفونی و چرک آن را خارج می‌کند.

خواص ریشه شقایق سرخ

چهار گرم ریشه شقایق را دم کنید، آنقدر که آب آن به نصف برسد، بعد آب آن را صاف‌کرده و بنوشید. برای درمان یرقان و سیاتیک نافع است.

عوارض جانبی

مسمومیت با شقایق مانند خشخاش است اما خفیف‌تر است. جهت درمان مسمومیت نیز مانند خشخاش استفاده شود.

گلبرگ‌های شقایق تقریباً مشابه خشخاش بوده اما فاقد مرفین می‌باشد سمیت و خطرات آن کمتر از خشخاش است.3

پی نوشت:
1.www.beytoote.com
2.www.namagard.com
3.www.sepandjam.ir