از دیرباز در ایران استفاده از خواص گیاهان در طب سنتی و درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شده است. گاهی‌اوقات درمان‌های طبیعی و گیاهی بهتر از داروهای شیمیایی عمل می‌کنند. یکی از این گیاهان بسیار مفید و درمانی بادرنجبویه است که خواص فراوان آن بر سلامت قلب، بیماری‌های کبد و دیابت غیرقابل انکار است. در این مطلب شما را با خواص بادرنجبویه برای سلامتی و کمک به کنترل بیماری‌ها آشنا می‌کنیم، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید تا با عوارض احتمالی دمنوش بادرنجبویه هم آشنا شوید و مطمئن شوید مصرف آن برای شما بی‌ضرر است. نام علمی این گیاه ملیسا (Melissa officinalis) به‌معنای زنبورعسل است که ریشه‌ی یونانی دارد. ازآنجایی‌که زنبورعسل به گل‌های سفید و کوچک این گیاه علاقه‌ی زیادی دارد، این اسم کاملا مناسب به‌نظر می رسد. بادرنجبویه از خانواده‌ی نعناع است. به‌سرعت رشد می‌کند و در اصل بومیِ مناطق جنوب اروپا، نواحی مختلف خاورمیانه و آسیای مرکزی است. بااین‌حال، هم‌اکنون در آمریکا و بسیاری از نقاط جهان نیز کشت می‌شود.

مواد مغذی بادرنجبویه

مفیدترین بخش این گیاه برگ‌های آن هستند. برگ‌های بادرنجبویه عطر تندی شبیه به لیمو ساطع می‌کنند که می‌توانید از آن به‌عنوان طعم‌دهنده در چای استفاده کنید. از این گیاه می‌توان روغن معطر درست کرد و برای دفع حشرات به‌کار برد. برخی افراد حتی از آن خمیردندان خانگی درست می‌کنند.

بادرنجبویه خواص درمانی شگفت‌انگیزی دارد. پزشکان قرون وسطا آن را برای رفع مشکلات خواب، کاهش اضطراب، التیام زخم‌ها و افزایش طول عمر تجویز می‌کردند. امروزه دانشمندان مطالعات زیادی روی بادرنجبویه انجام داده‌اند. بیشتر این مطالعات در اروپا و خاورمیانه، به‌عنوان مناطق منشأ اصلی این گیاه، صورت گرفته است.

از خواص بادرنجبویه در طب سنتی به‌ویژه در کشورهای اروپایی مانند اتریش استفاده می‌کنند. این گیاه برای سردرد و دردهای عصبی بسیار مفید است.

اما کاربردهای بادرنجبویه به این موارد محدود نمی‌شود. در این مطلب، به چند مورد از فواید و خواص شگفت‌انگیز این گیاه اشاره می‌کنیم.

از قلب و کبد محافظت می‌کند

یکی از مهم‌ترین خواص بادرنجبویه که مطالعات زیادی روی آن انجام شده است، محافظت از قلب و کبد است.

استفاده از اسانس بادرنجبویه در رایحه‌درمانی، تری‌گلسیرید خون (چربی خون) را پایین می‌آورد و به سنتز کلسترول در کبد کمک می‌کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۲ نشان داد که استنشاق روغن بادرنجبویه از عواملی که به رشد دائمی سلول‌های سرطانی کبدی منجر می‌شوند جلوگیری می‌کند.

پژوهشگران در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶ دریافتند که تپش قلب و فشار خون بالا در حیواناتی که این گیاه را به‌شکل خوراکی به آنها داده بودند تا حد زیادی کاهش یافت.

به‌نظر می‌رسد بادرنجبویه روی سازوکار و پالس‌های الکتریکی قلب تأثیر قابل‌توجهی دارد.

در گذشته در طب سنتی ایران از این گیاه به‌عنوان درمانی برای تپش قلب استفاده می‌کردند. محققان پس از یک دوره‌ی آزمایشیِ استفاده از عصاره‌ی برگ‌های بادرنجبویه روی افراد دریافتند که تپش قلب آنها تا حد زیادی کاهش یافته است. البته آرام‌شدن تپش قلب از یک سو ممکن است با تأثیر بادرنجبویه بر خلق‌وخوی انسان در ارتباط باشد. کمی بعد درباره‌ی این موضوع هم صحبت خواهیم کرد.

یکی دیگر از مزایای بادرنجبویه تأثیر آن روی آریتمی قلبی است. آریتمی به حالتی می‌گویند که در آن ضربان قلب سریع‌تر یا آهسته‌تر از حالت عادی یا در فواصل زمانی یکسان، نامنظم است. به‌نظر می‌رسد بادرنجبویه می‌تواند احتمال وقوع تپش نابهنگام، تاکی کاردی (ضربان قلب بالا یا تندتپشی) و فیبریلاسیون قلب (مشکل در ضربان قلب) را بدون ایجاد عوارض جانبی کاهش دهد.

براساس تحقیقات، عصاره‌ی بادرنجبویه تغییرات عمده‌ای در نتایج الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) ایجاد می‌کند که به‌نظر می‌رسد فواصل زمانی الکتریکی را افزایش می‌دهد. البته هنوز مزایای بالینی آن کاملا روشن نیست. اما مطالعه‌ای آزمایشی در ایران که برای اولین بار این نتایج را تأیید کرد، درواقع به کشف بزرگی دست یافت.

عامل ضدباکتری طبیعی است

بادرنجبویه سابقه‌ای طولانی در طب سنتی دارد. به‌همین‌دلیل محققان چگونگی اثربخشی آن را بر محافظت بدن دربرابر عوامل ایجادکننده‌ی بیماری مانند باکتری‌های مضر مطالعه کرده‌اند. به‌نظر می‌رسد بادرنجبویه ویژگی‌های ضدباکتری دارد و می‌تواند از بدن دربرابر باکتری‌های عفونی محافظت کند.

روغن بادرنجبویه به‌ویژه دربرابر قارچ کاندیدا فعالیت ضدباکتریایی دارد. کاندیدا نوعی قارچ است که سبب عفونت‌های قارچی از جمله عفونت قارچی واژن می‌شود. این قارچ در بروز علائمی مانند خستگی، مهِ مغزی، مشکلات گوارشی و تضعیف سیستم ایمنی بدن نقش مهمی دارد.1

بادرنجبویه برای مقابله با بی‌خوابی

بادرنجبویه با ایجاد آرامش عضلانی و رفع گرفتگی آن‌ها به داشتن خواب راحت نیز کمک می‌کند. در سال 1992، نتایج یک پژوهش نشان داد که بادرنجبویه به همراه گیاه سنبل‌الطیب (والریان) به اندازه‌ی داروهای خواب‌آور موثرند. برای رفع بی خوابی‌های ناشی از استرس و فشارهای عصبی نیز می‌توانید روزانه 1 تا 2 فنجان دمنوش بادرنجبویه میل کنید. برای هر لیتر آب 4 قاشق غذاخوری از این گیاه کافی است. افراد بزرگسال همچنین می‌توانند پشت گردن خود را با روغن گیاهی بادرنجبویه ماساژ دهند. برای این کار یک تا دو قطره از روغن را با کمی روغن جوجوبا مخلوط کرده و پشت گردن خود را ماساژ دهید.

بادرنجبویه برای رفع اسپاسم‌های معده و روده

زمانی که بدن تحت استرس و فشارهای عصبی قرار می‌گیرد عضلات معده و روده نیز در امان نمی‌مانند و دچار گرفتگی و اسپاسم می‌شوند. بادرنجبویه علاوه بر رفع این اسپاسم‌ها باعث کاهش سنگینی معده شده و به کبد کمک می‌کند تا صفرای بیشتری تولید کند. برگ‌های این گیاه برای کودکانی که قولنج می‌کنند مفید است. البته قبل از مصرف بهتر است نظر پزشک یا عطاری را جویا شوید. در حالت کلی از دمنوش این گیاه برای بچه‌هایی که دچار قولنج می‌شوند استفاده می‌شود. به این ترتیب که برای هر کیلوگرم وزن کودک یک قاشق چای‌خوری از این دمنوش کافی است. برای رفع اسپاسم معده و روده‌ی خودتان نیز روزی یک تا دو فنجان از این دمنوش را میل کنید.

بادرنجبویه ضد درد و مناسب برای تسکین اعصاب

بادرنجبویه آرام‌بخش است و در کنار مصرف مسکن‌هایی مانند ایبوبروفن و غیره برای تسکین برخی از دردها نیز موثر است. حتی اگر این گیاه باعث رفع کامل درد نشود بدون شک شدت آن را کاهش خواهد داد. از این گیاه برای تسکین دردهای میگرنی، تسکین مشکلات عصبی و همچنین برای کاهش کرامپ ها یا گرفتگی‌های عضلانی ناشی از مشکل سندرم پیش از قاعدگی نیز استفاده می‌شود.

بادرنجبویه برای رفع تبخال

منشأ تبخال ویروس است و استرس نیز یکی از عوامل بروز آن. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بادرنجبویه برای مقابله با این مشکل موثر است. این گیاه حاوی ترکیباتی مانند اسید رزمارینیک و همچنین سیترال است که هر دو خواص ضدویروسی دارند. برای این کار باید دست به کار شوید و یک روغن مخصوص درست کنید. یک قاشق غذاخوری روغن جوجوبا را با یک قاشق غذاخوری موم عسل مخلوط کنید و کاملا هم بزنید تا یکدست شود. یک قاشق چای‌خوری تنتور بادرنجبویه و سپس 5 قطره روغن گیاهی بادرنجبویه، 10 قطره روغن گیاهی درخت چای و 10 قطره روغن گیاهی اسطوخودوس به آن اضافه کنید. همه‌ی مواد را ترکیب کنید و با دیدن اولین علائم بروز تبخال روی محل بگذارید. هر نیم ساعت یک بار به مدت 3 ساعت و بعد از آن یک مرتبه هر دو ساعت از این روغن را روی تبخال بزنید.2

بادرنجبویه برای تقویت سیستم ایمنی بدن

دیگر ویژگی عجیب گیاه ملیسا، توانایی آن در تحریک سیستم ایمنی بدن است. این گیاه چنانچه بخش سلامت نمناک گفته است سرشار از عنصر کبالت و روزمارینیک اسید است. علف ملیسا سلامت سیستم ایمنی بدن و دیواره غشای سلول ها را تقویت می کند. همزمان این گیاه دارویی می تواند با عفونت ها مبارزه کرده و مانع از ورود باکتری و ویروس ها به سلول شود.

آنتی اکسیدان قوی

گیاه دارویی ملیسا سرشار از کافئیک اسید است که واکنش اکسیداسیون را خنثی می کند. همچنین این گیاه حاوی ایوگل است که به عنوان یک ضد التهاب طبیعی که به آرامبخشی شرایط دردناک کمک می کند، عمل می کند. این ترکیبات به حفاظت از سلول ها با ویژگی های قوی ضد باکتریائی و ضد ویروسی کمک می کنند.

بادرنجبویه برای تنظیم سطح قند خون

گیاه ملیسا با پشتیبانی از آنتی اکسیدان ها همچنین می تواند به تنظیم سطح قند خون نیز کمک کند. مقاومت بدن در برابر انسولین یکی از رایج ترین مشکلاتی است افراد مبتلا به دیابت در آمریکا با آن مواجه هستند.

با توجه به تحقیقاتی که تا الان به عمل آمده است، تاثیر مثبت گیاه ملیسا بر روی قند خون مشاهده شده است.

محافظت از سلول های مغزی با بادرنجبویه

تاثیر مثبت ملیسا بر روی حافظه، آرامش شناخته شده است و گفته می شود که این گیاه از مغز در برابر صدمات فیزیکی محافظت می کند. این گیاه قبل از اینکه رادیکال های آزاد به مغز آسیب بزنند، آن را خنثی می کنند. روزمارینیک اسید موجود در این گیاه تاثیر مثبتی بر فرآیند درمان سکته مغزی را از خود نشان داده است.

بادرنجبویه برای محافظت از حافظه و عملکردهای شناختی

گیاه ملیسا به تقویت حافظه و عملکردهای کمک می کند. گیاه ملیسا با از دست رفتن حافظه مبارزه می کند چرا که این گیاه فعالیت استیل کولین را افزایش می دهد. ملیسا که از مغز در برابر مضرات اکسیداسیون محافظت می کند، به خودی خود یک آنتی اکسیدان محسوب می شود. همزمان این گیاه که دارای روغن های ضروری است، تاثیر خود در کاهش تحریک در بیماران دچار زوال عقل را نشان داده است.

بادرنجبویه برای کمک به تیروئید و خستگی مزمن

گیاه ملیسا در اروپا برای درمان مشکلات تیروئید استفاده می شود زیرا توانایی تنظیم ترشح هورمون تیروئید را دارد. گیاه ملیسا همچنین به علت داشتن ویژگی های ضد ویروسی برای درمان سندرم خستگی و ضعف های مزمن استفاده می شود.

بادرنجبویه برای پشتیبانی از سلامت پوست

گیاه ملیسا پشتیبان خوبی برای پوست های جوان و سالم است. این گیاه به شدت در نرم کردن پوست و کاهش چین و چروک به حداقل ممکن موثر است.

بادرنجبویه برای کمک به درمان دیابت نوع 2

بادرنجبویه به دیابت نوع 2 با کاهش دادن سطح قند خون در موش ها، نمک کرد. همچنین بادرنجبویه PPARs را که در افزایش حساسیت انسولین نقش دارد فعال کرد.

بادرنجبویه برای نابودی سلول های سرطانی

گیاه بادرنجبویه سلول های سرطان سینه را مجبور به نابودسازی خود می کند و اندازه ی تومورهای سینه را در موش ها کاهش داد. گیاه بادرنجبویه از رشد تومورهای خون در مقیاس سلولی جلوگیری می کند. این گیاه همچنین از گسترش تومورهای خون جلوگیری کرده و خود نابود سازی این تومورها را فعال می کند. این گیاه به درمان سرطان روده کمک می کند. عصاره بادرنجبویه از رشد سلول های سرطانی روده به وسیله توقف چرخه تقسیم سلول جلوگیری می کند و البته این سلول های سرطانی را وادار به خود نابودی می کند. گیاه بادرنجبویه اندازه تومور پروستات را کاهش می دهد و همچنین از رشد آن جلوگیری نموده و رشد رگ هایی که آن تومور را تغذیه می کنند را مهار میکند.

گیاه بادرنجبویه همچنین فعالیت آنزیم تلومراز که در رونویسی معکوس RNA نقش دارد را کاهش می دهد.3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.beytoote.com
3.www.namnak.com