آشنایی با گیاه غازیاغی

غازیاغی گیاهی علفی و چند ساله است که ارتفاع آن گاهی به حدود ۷۰ سانتی‌متر و بیشتر نیز می رسد و از تیره اسفنجیان است. ساقه‌ی زیرزمینی آن متورم و ریشک‌ها از آن بیرون می‌آیند. برگ‌های غازیاغی دراز، سر نیزه ای و بیضی شکل هستند که همه با دمبرگ از ریشه خارج می‌شوند. گل‌های کوچک آن به رنگ سفید و در بعضی موارد صورتی هستند. ساقه خوشه های این گیاه بی برگ و درشت و حاوی دانه های قهوه ای براق است.

غازیاغی در زبان ترکی به معنی پای غاز است. علاوه بر آن به نام های غاز پا، پنجه غازی، پنجه کلاغی نیز شناخته می شود.

طبیعت و  ارزش غذایی گیاه غازیاغی

گیاه غازیاغی در اغلب نواحی معتدل رو به سرد کشورها و در ایران بیشتر در استان‌های شمال غربی انتشار دارد. نوعی از آن نیز در کوه های لرستان می روید. این گیاه خودرو بوده و تاکنون اهلی نشده است.طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در آن شامل پالمی‌تیک اسید، استاریک اسید، اولیک اسید، لینولئیک اسید، فوفورالدئید، اسپاراژین، فیتوسترول، فیتوسترولین، رزین، قند، نشاسته، پروتئین و … می باشد.

بخش مورد استفاده آن سرشاخه‌ها، برگ ها و ریشه آن می باشد.

نحوه مصرف غازیاغی

خشک شده‌ی برگ‌ها و ریشه غازیاغی را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها طبق نظر پزشک نحوه و مقدار مصرف مشخص می شود.1

خواص

خنک کننده و ضد استسقاء

محلل و شیرافزا

کاهنده درد زایمان

حساس کننده چشم و گوش نسبت به اجسام و اصوات

کم کننده وزن و شفاف کننده رخسار

طولانی کننده عمر و تقویت کننده عمومی بدن

تنظیم کننده قند خون و خارج کننده سنگ کلیه

محرک و ادرارآور

تصفیه کننده خون

تقویت کننده چشم

پاک کننده کلیه و مثانه

مسکن دردهای مفصلی

باد شکن، ضدعفونی کننده و ادرار آور است.

کلیه و مثانه را زهکشی و پاک می کند.

پماد بذر آن باز کننده زخمها و ترمیم کننده جای آنهاست

اگر از این گیاه دارویی به صورت موضعی استفاده شود می تواند درمان خوبی برای جذام باشد.

بذر آن دارای هورمون های گیاهی بوده و ترشحات داخلی بدن را تنظیم می کند.

غازیاغی خنک، اشتهاآور، ملین و ادرار آور می باشد.

غرغره کردن شیره برگ تازه غازیاغی در موقع گلودرد های سخت مفیداست.

 به صورت محلی جوشانده این گیاه به صورت ‌خوراکی به منظور درمان التهاب ‌روده و زخم‌معده و نیز التهابات‌ گوارشی و کولیت ‌روده مصرف می‌شود.2

درمان برص

 افرادی که مبتلا به برص می باشند, در ابتدا باید روده‌ها و معده خود را با تنقیه یا مسهل, خالی نمایند, سپس به‌مدت پانزده روز متوالی, هر روز مخلوط 10 گرم بذر غازیاغی و مقداری عسل را استفاده کنند. برای درمان مفید تر در تابستان و روزهای گرم این درمان را اعمال نمایید, بعد از استفاده این ترکیب, قسمت‌های مبتلای پوست  را  در مقابل نور خورشید بگذارید تا عرق نماید.

همچنین در هنگام معالجه نباید آب میل کنید. در فصل زمستان به‌جای نور خورشید از حمام سونا بهره ببرید.

از بین بردن بی اشتهایی

گیاه غازیاغی گیاهی معطر و خنک می باشد و در تحریک اشتها به ویژه درکسانی  که بی اشتها هستند بسیار موثر می باشد به همین جهت می توان این گیاه را به شکل های مختلف دارویی (جوشانده، دمکرده، شیره گیاه تازه و شربت آن) استفاده نمایید. 

دفع حشرات

گیاه غازیاغی به جهت بوی مطبوعی که دارد ابزارهای مفیدی برای  دفع و فراری دادن مورچه ها و حشرات از محیط هستند (زیرا مورچه ها و حشرات از بوی این گیاه فراری می باشند) برای اثر بخشی مفیدتر می توانید شاخه غازیاغی را با برگ گوجه فرنگی در مکان جمع شدن مورچه ها بگذارید. 3

درمان ضایعات پوستی، چروک صورت و نیش حشرات

از ضماد غازیاغی برای ضایعات پوستی استفاده می شود. ضماد بذر غازیاغی باز کننده زخمها و پاک کننده جای زخم ها است.

اگر از غازیاغی به صورت موضعی استفاده شود می تواند درمان خوبی برای جذام باشد.

خوب است بدانید بهترین نوع بذر غازیاغی برای این منظور، آن است که در گرمسیر به عمل آمده و ریز و تیره باشد، در ضمن طعم آن تلخ تند بوده و زبان را بگزد.
اگر برگهای تازه غازیاغی را بکوبند و روی محل گزیدگی حشرات بگذارند، سوزش نیش و گزیدگی را برطرف می کند.

دم کرده آن را (به صورت موضعی)، برای رفع چین و چروک پوست مصرف می کنند.

مضرات مصرف غازیاغی

مصرف جوشانده غازیاغی برای خانم های باردار مضر می باشد. به این دلیل که خوردن این جوشانده موجب سقط جنین می گردد.

زیاده روی در خوردن این سبزی موجب تحریک پوست و ناراحتی کبد و مثانه می گردد و در مواردی که یرقان و یا ضعف کلیه وجود دارد زیانبخش می باشد.

در مورد مصرف بذر این گیاه عوارضی چون ناباروری و عقیمی وجود دارد.

دانستنیهای بیشتر در مورد گیاه غاز یاغی

در عربى به این گیاه به عنوان حشیشة الارض و خضر الشیاطین و در کتابهاى گیاه شناسى قدیم، تحت نام آطریلال، ذکر شده است. این گیاه به زبان ترکی یعنی پای غاز و در کردستان به آن پاغازه می گویند. نام‌های دیگر این گیاه عبارتند از پاغاره، رجل الوز، بارتنگ آبی، موجه، اطریلال، حشیشة البرص، رجل الغرب، قازیاغی و حشیشة ‌العرس.

گیاه غاز یاغی که در اواخر بهار به بازار می آید، گیاهی خودرو است که تا کنون اهلی نشده است. غازیاغی را که می توان نوعی سبزی تابستانی ( روزهای پایانی بهار ) که اصلا در معرض نابودی و قحطی نیست دانست، شاید دلیل این امر خودرو بودن غازیاغی می باشد و نام گذاری آن هم از چنین ویژگی های ذاتی و ظاهری برآمده است.

این گیاه اولین بار در یکى از قبایل بربر در شمال آفریقا، توسط پزشکى که بیمارى برص را با بذر آن معالجه مى کرد، بکار برده شد. می گویند که این پزشک دستور معالجه بیماری برص را به دیگران نمى گفت و تنها فرزند او از این راز آگاهى داشت و سالیان دراز این سر در خانواده ایشان باقى بود، و از پدر به پسر مى رسید که کم کم بر دیگران فاش شد.

اگر برگهاى گیاه غازپای را مالش دهند، بویى شبیه خردل به مشام می رسد و طعم آن تند است. تمام بخش های گیاه غازیاغی مورد استفاده قرار نمی گیرد و تنها ریشه و بخش هایی از ساقه که در خاک پنهان شده اند به استفاده های درمانی می رسند.

لازم به ذکر است که برگ های غازیاغی و بذر این گیاه نیز با توجه به خواصی که دارند زمینه های فعالیت را برای خود هموار کرده اند که البته همراه با عوارض احتمالی نظیر ناباروری و عقیمی می باشند.4

پی نوشت:
1.www.atariyas.ir
2.www.tabaye.ir
3.www.saat24.news
4.www.yotaab.com