خوراک و تغذیه امام علی (ع)

امام علی در نامه ای به عثمان بن حنیف، فرماندار بصره نوشت: “ألا و إنّ لکلّ مأموم إماماً یقتدی به… ؛ بدانید که هر پیروی را امامی است که به او اقتدا می نماید و از نور دانشش روشنی می گیرد؛ بدانید که امام شما از دنیای خود به دو پاره تن پوش و از خوردنی هایش به دو قرص نان بسنده کرده است. بدانید که چنین رفتاری در توان شما نیست، اما دست کم با پارسایی، تلاش، عفت و استواریتان مرا یاری دهید!”.
امام علی یکی از علل ساده زیستی خویش را همدردی با محرومان بیان نمود. (2)
در نامه فوق به عثمان تصریح شده که امام به دو قرص نان اکتفا می کرده است ؛ از این رو اکتفا نمودن امام به دو قرص نان واقعیت دارد.
گفتنی است: این جملات به آن معنا نیست که امام غذا های دیگر را تناول نمی کردند ؛ بلکه با توجه به روایاتی که در باب غذای امیر المومنین موجود است ، نشان می دهد که حضرت از غذاهای دیگر هم استفاده می کرده است.
1. امام صادق علیه السلام می فرماید: امام علی (ع) تا زنده بود، در دنیا حرام نخورد…؛ در حالی که بیشتر غذایش ،سرکه و زیتون بود و شیرینی هم اگر به دستش می‌رسید، خرما بود. (3)
2. نیز امام صادق از پدرش نقل می کند که: قنبر، خدمتگزار حضرت علی ، هنگام افطار برای حضرت کیسه‌ای آورد که بر آن مهر زده شده بود. مردی که حاضر بود به حضرت گفت: یا امیرالمؤمنین! این کار نشانه بخل است که بر کیسه خوراکت مهر می‌زنی؟! (اگر کسی در کیسه را باز کند معلوم می شود، زیرا مهر تغییر می کند).
حضرت علی خندید و فرمود: « دوست ندارم در شکمم چیزی داخل شود که نمی‌دانم از کجا بدست آمده است!» . آنگاه امام مهر کیسه را شکست و مقداری نان در ظرف آب ریخت و چون خواست بنوشد، فرمود: « به نام خدا، بار خدایا! برای تو روزه گرفتیم و با روزی تو افطار کردیم. از ما بپذیر که تو شنوای دانا هستی» . (4)
3. عدی بن حاتم می‌گوید:
مقابل حضرت علی مشک آب کهنه و کوچکی دیدم و چند قطعه نان جو و مقداری نمک. به امام گفتم: « ای امیرالمومنین! به نظر من صلاح نیست شما روزها با دشمن جهاد کنید و شب‌ها به عبادت بپردازید؛ ولی چنین غذایی بخورید!» .
امام فرمود: « خودت را به قناعت عادت بده و مرض نفست را با قناعت درمان کن که اگر این کار را نکنی، بیشتر از نیاز و ضرورت، از تو درخواست می‌کند» . (5)
4. عبدالله بن ابی رافع می گوید: یکی از روزهای عید نزد امام علی رفتم، در حالی که کیسه‌ای مهر خورده در برابرش بود. امام سر کیسه را باز کرد و قدری نان جو خشک از داخلش بیرون آورد و میل کرد. به امام گفتم: « ای امیرالمؤمنین! چگونه است که کیسه نانت را مهر زده‌ای؟» حضرت فرمود: « از این دو فرزندم (حسن و حسین) نگرانم که مبادا نان‌ها را با روغن یا زیتون نرم کنند» . (6)
5. امام علی اگر می‌خواست با نانش، چیزی بخورد، یا سرکه می‌خورد یا نمک، و اگر می‌خواست قدری غذا را رنگین تر کند، کمی سبزیجات یا کمی شیر شتر هم میل می‌کرد. گوشت نمی‌خورد، جز مقدار بسیار کم، و می‌فرمود: « دل‌هاتان را گورستان حیوانات قرار ندهید!» . (7)
6. امامه دختر زینب دختر رسول خدا و خواهر حضرت فاطمه ــ که پس از ارتحال حضرت فاطمه، امام علی به توصیه همسرش با او ازدواج کرد ــ می‌گوید: « یکی از شب‌های ماه رمضان، برای امیرالمؤمنین خرما و قارچ آوردم و می‌دانستم آن حضرت، قارچ دوست دارد … » . (8)
7. در روایت دیگری، امام صادق فرموده است: « غذای امام علی بیش ترین مشابهت را به غذای رسول خدا صلی الله علیه و آله داشت؛ خودش نان و سرکه و زیتون می‌خورد، ولی به سایرین نان و گوشت می‌داد» . (9)
جمع بندی روایات:
با توجه به این روایات، امام علی به جز نان جو از غذا هایی مانند: سرکه ،زیتون، خرما ، سبزیجات ، شیر شتر ،گوشت ، قارچ و غیره نیز استفاده می کردند .
و از جمع بین دو دسته از روایات: دسته ای که غذای حضرت را نان جو و دسته دیگر که غذای های دیگر را بیان می کنند چنین استفاده می شود که: غذای غالب آن حضرت نان جو به همراه نمک بوده ؛ اما گاهی از سایر غذاها نیز بهره می بردند.
برگرفته از پایگاه پاسخگویی به سوالات دینی
پی نوشت ها :
1. غلامحسن محرمی ، جلوه های اعجاز معصومین (ع) ، قم، انتشارات اسلامی ، ص 398.
2. عبد المجید معادیخواه ، فرهنگ آفتاب، تهران ، نشر ذره ، سال 1372 ، ش چاپ اول ، ج 6، ص 3030 – 3031.
3. همان، ص 3024.
4. شیخ مفید ،ارشاد ، ترجمه رسولی محلاتی، تهران، کتب اسلامی چاپ دوم ، ج 2 ، ص 142 .
5. شیخ حر عاملی ، وسائل الشیعة (آل البیت) قم، مؤسسة آل البیت ، سال 1414ش ج 10 ، ص160.
6. دیلمی ، ارشاد القلوب، ترجمه : علی سلگی نهاوندی ، قم ، ناشر : ناصر ، سال ، 1376ش ، اول ، ج 2، ص 21 .
7. مجلسی ، بحار الأنوار، بیروت ، دار إحیاء التراث ، سال 1403ش، ج ،41 ، ص130،
8. کلینی کافی ، ج 6، ص 369، تهران ، دار الکتب الإسلامیة ، سال 1365 ش ، چهارم ، ج 6، ص 369.
9.. بحار الأنوار، علامة المجلسی ج40ص330 ، سال چاپ : 1403 – 1983 م ، ناشر : دار إحیاء التراث العربی.