سرطان متاستاتیک چیست؟

سرطان متاستاتیک سرطانی است که از محلی که شروع شده(primary  site )   به سایر قسمتهای بدن انتشار یافته است . وقتی سلولها از تومور(tumor) سرطانی جدا میشوند ، می توانند به سایر نواحی بدن هم از طریق جریان خون و هم از مجاری لنفاتیک عبور کنند.

اگر سلولهای سرطان) cancer  cells) از مجاری لنفاتیک عبور کنند می توانند در غدد  لنفاوی   (lymph  nodes) ماندگار شوند، اغلب آنها به مکان اولیه سرطان نزدیک اند. اگر سلولها از جریان خون عبور کنند ، می توانند به هر قسمت از بدن بروند. اکثر اوقات، سلولهای سرطانی جدا شده از حریان خون عبور میکنند.

اغلب این سلولها می میرند، اما گاهی آنها  نمی میرند. آنها می توانند در یک مکان تازه، شروع به رشد کنند و تومورهای جدید را تشکیل دهند. انتشار از یک سرطان به قسمت جدید بدن متاستازیس(metastasis) نامیده می شود.

حتی وقتی سرطان به یک مکان جدید اتشار یافته، هنوز به نام قسمتی از بدن محلی که شروع شده نامیده میشود. برای مثال ، اگر کانسر پروستات به استخوانها انتشار یابد، هنز کانسر پروستات نامیده میوشد، و اگر سرطان سیبه به ریه منتشر شود هنوز سرطان سینه نامیده میشود.

وقتی سرطان در بیماری که به نظر میرسد از سرطان بعد از درمان خلاص شده (در remission) برگردد عود یا recurrence نامیده میشود. سرطان ممکنست به طرق مختلف برگشت کند:

 Local  recurrence، در یا نزدیک همان عضو که در آن پیشرفت کرده است.

Regional  recurrence، در غدد لنفاوی نزدیک یا در ناحیه ای که غدد لنفاوری آن برداشته شده است : و یا

Disant  recurrence، هر قسمتی از بدن که شامل عود local و regional نیست را درگیر میکند. عوند دوردست همینطور عود متاستاتیک(metastatic  recurrence) نامیده میشود.

برای مثال ، کانسر  ممکنست در قسمتهای بدن دور از مکان اولیه، مثل استخوانها، کبد، یا ریه ها عودکند. این اتفاق می افتد به علت اینکه بعضی سلویهای کانسر از تومور اصلی جدا میشوند به هر جایی میروند، و شروع به رشد میکنند.

بعضی اوقات تومورهای متاستاتیک وقتی سرطان برای اولین بار تشخیص داده میشود قبلا توسعه یافته اند. در بعضی موارد، متاستاز مکنست قبل از اینکه تومور اولیه(اصلی) یافتشوند کشف میشود. اگر یک سرطان به طور وسیعی در بدن قبل از اینکه کشف شود منتشر شده باشد ممکنست تعیین اینکه دقیقا از کجا شوع شده  غیر ممکن باشد. این شرایط سرطان ناشناخته اولیه(cancer of unknown primary) نامیده میشود.1
 

انواع سرطان متاستاتیک

به سرطانی که به ناحیه دیگری گسترش یافته باشد ، همان سرطان اصلی گفته می شود.  به عنوان مثال ، سرطان پستان که به کبد گسترش می یابد ، سرطان پستان متاستاتیک نامیده می شود ، نه سرطان کبد. به این دلیل که سرطان از پستان شروع شده و درمان مورد استفاده برای سرطان پستان است.
 انواع متداول سرطان متاستاتیک عبارتند از:
 

سرطان پستان

سرطان پستان متاستاتیک که به عنوان مرحله چهارم سرطان پستان نیز شناخته می شود ، هنگامی تشخیص داده می شود که سلولهای تومور اولیه در پستان از پستان به سایر قسمتهای بدن مهاجرت کنند.

در زمان تشخیص ، تقریباً 6٪ بیماران مبتلا به بیماری متاستاتیک هستند که 75٪ از آنها در ابتدا با سرطان مرحله I-III تشخیص داده شده اند.

سرطان ریه

تقریباً 40٪ از کسانی که به تازگی مبتلا به سرطان ریه شده اند ، در سایر قسمت های بدن بیماری متاستاتیک دارند . درصد بقای نسبی در این بیماری کمتر از 5 سال است و 19٪ بیماران در کل زنده می مانند.  (16٪ برای مردان و 23٪ برای زنان)
 

سرطان مغز

بیشتر تومورهای مغزی اولیه معمولاً فراتر از سیستم عصبی مرکزی گسترش نمی یابند. 40٪ از افراد مبتلا به سرطان ریه به تومورهای متاستاتیک مغز مبتلا می شوند
 

سرطان استخوان

سرطان اولیه استخوان نادر است. این سرطان  کمتر از 1٪ کل سرطان های جدید تشخیص داده شده است. در سال 2018 ، تخمین زده شده است که 3450 مورد جدید سرطان اولیه استخوان در ایالات متحده تشخیص داده شده است.

در بزرگسالان ، تومورهای سرطانی که به استخوان متاستاز داده اند بسیار بیشتر از سرطان اولیه استخوان است. به عنوان مثال ، در پایان سال 2008 ، تقریباً 280،000 فرد  18-64 سال در ایالات متحده با سرطان متاستاتیک در استخوان ها شناسایی شده اند.
 

سرطان از منشا اولیه ناشناخته CUP

کارسینومای منشا اولیه ناشناخته (CUP) یک بیماری نادر است که در آن سلولهای بدخیم در بدن یافت می شوند اما محل شروع سرطان مشخص نیست.

گاهی اوقات پزشکان محلی را پیدا می کنند که سرطان در آن متاستاز یافته باشد اما نمی توانند منشا شروع سرطان را در بدن شناسایی نمایند .  برای حدود 3٪ از بیماران سرطانی ، محل اصلی سرطان هرگز یافت نمی شود.2
 

علایم سرطان متاستاتیک

سرطان متاستاتیک همیشه موجب بروز علایم نمیشود. زمانیکه علایم رخ میدهد، علایم بستگی دارد به سایز و موقعیت تومورهای متاستاتیک. برخی علایم شایع کنسر متاستاتیک عبارتست از:

شکستگی و درد، زمانیکه سرطان به استخوان کشیده میشود.

سردرد، تشنج، گیجی، زمانیکه سرطان به مغز کشیده میشود.

تنگی نفس، وقتیکه سرطان به ریه انتشار یافته است.

زردی یا تورم شکم، هنگام انتشار سرطان به کبد.3

علل سرطان متاستاتیک 

برای دهه ها دانشمندان تلاش خود را معطوف به توضیح روند متاستاز سرطان با هدف یافتن راهی برای مهار این روند کردند. این مکانیسم ها فقط فرآیند متاستاز سرطان را توصیف می کنند اما توضیح نمی دهند که چرا سرطان در مرحله اول متاستاز می کند.

گاهی سرطان یک بیماری ژنتیکی است .  یعنی سرطان در اثر تغییراتی خاص در ژن ها ایجاد می شود که نحوه عملکرد سلول های ما خصوصاً نحوه رشد و تقسیم آنها را کنترل می کند . اگرچه سرطان ژن ها را درگیر می کند ، جهش های ژنی ارثی فقط در بروز حدود 5 تا 10٪ از کل سرطان ها نقش اصلی را دارند.3
 

عوامل خطر ساز

محدود کردن قرار گیری در معرض عوامل خطر  ساز که قابل پیشگیری هستند  ممکن است خطر ابتلا به سرطان های خاص را کاهش دهد.
 

سن

یک چهارم موارد جدید سرطان در افراد 65 تا 74 ساله تشخیص داده می شود
 

تاثیر الکل بر سرطان متاستاتیک

نوشیدن الکل می تواند خطر ابتلا به سرطان دهان ، گلو ، مری ، حنجره ، کبد و پستان را افزایش دهد. هرچه بیشتر بنوشید ، خطر ابتلا به بیماری بیشتر می شود.
 

سرکوب سیستم ایمنی

گیرندگان پیوند و افراد مبتلا به ایدز  HIV / AIDS دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند که کمتر قادر به شناسایی و از بین بردن سلول های سرطانی یا مقابله با عفونت های ایجاد کننده سرطان هستند .
 

چاقی

افراد چاق ممکن است در معرض خطر ابتلا به انواع مختلفی از سرطان از جمله سرطان های پستان ، روده بزرگ ، راست روده ، آندومتر ، مری ، کلیه ، لوزالمعده و کیسه صفرا باشند.
 

نور خورشید

حدود 90٪ سرطان های پوستی غیر ملانوم با قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش  UV از  تابش خورشید مرتبط است.
 

دخانیات

هر ساله سیگار کشیدن باعث 20٪ از کل سرطان ها و حدود 30٪ از کل مرگ و میر ناشی از سرطان در ایالات متحده است.2

تشخیص سرطان متاستاتیک

اینکه بدانیم چه کسی سرطان متاستاتیک یا پیشرفته را بروز خواهد داد مشکل است. بعضی سرطانها احتمال بیشتری برای انتشار نسبت به بقیه دارند. یک راه برای پیشگیری ، مقایسه همانندی سلولهای سرطان باسلولهای نرمال است(grade نامیده میشود). سلولهایی که بیشتر نرمال به نظر میرسند ، احتمال کمتری برای انتشار خواهند داشت.

راه دیگر تعیین اینکه سرطان انتشار خواهد یافت سایز تومور هست. همینطور، اگر معلوم شود سرطان بهغدد لنفاوی نزدیک انتشار یافته، احتمال زیادی برای انتشار به نقاط دورتر هست. گاهی اوقات بعد از جراحی اگر غدد لنفاوی برداشته شوند و زیر میکروسکوپ بررسی شوند کشف می شوند.

حتی وقتی این چیزها معلوم میشوند، پزشکان همیشه مطمئن نیستند که آیا سرطان شخص منتشر خواهد شد یا او از قبل سرطان پیشرفته داشته است. اغلب اوقات پزشک سابقه بیمار را بررسی و یک معاینه فیزیکی را انجام میدهد. بیمار همینطور بعضی از تستهای خون و تستهای تصویری(imaging  tests) را خواهد داشت. گرفتن باهم این اطلاعات به پزشک در تعیین اینکه آیا سرطان پیشرفته است کمک میکند.1
 

درمان سرطان متاستاتیک 

غالباً ، هدف از درمان سرطان متاستاتیک کنترل،  توقف یا کاهش رشد سلولهای سرطانی است . موفقیت در درمان به عوامل مختلفی از جمله سرعت رشد سرطان، میزان گسترش سرطان و نحوه واکنش آن به درمان  بستگی دارد.

درمان نیز معمولا  به شکل شیمی درمانی ، رادیوتراپی ، ایمنی درمانی یا جراحی می باشد و در برخی شرایط بالینی ، متاستازها ممکن است به روش های خاصی درمان شوند.2

پینوشتها
1.www.parsine.com
2.www.mehreapame.com
3.www.cnin.ir