خرافات درباره ماه گرفتگی مادرزادی

از زمان‌های دور بسیاری از افراد گمان می‌کنند که اگر زمانی که زنی باردار است، ماه گرفتگی (خسوف) رخ بدهد و نگاه زن باردار به خسوف بیفتد و یا در هنگام خسوف دست بر شکم خود بگذارد باعث ایجاد لکه‌ای پوستی بر روی پوست جنین در شکم مادر خواهد شد.

علت نام‌گذاری این لکه‌ها به «ماه گرفتگی» نیز از همین خرافه نشأت گرفته است. هنوز هم بعضی از زنان باردار هنگام ماه گرفتگی به درون اتاق یا فضایی بدون پنجره می‌روند و مانع از این می‌شوند که در طول خسوف کسی به شکمشان دست بزند!

این خرافه هیچ پایه علمی‌ای ندارد و از باور مردمان گذشته که علمی به دلایل واقعی امور نداشتند ناشی می‌ شود.

البته لازم به ذکر است که در بسیاری از کشورها این خرافه وجود ندارد و صرفاً  در میان بعضی از ملل (از جمله ایران) چنین باوری وجود دارد.

خرافه دیگری نیز در باب ماه گرفتگی وجود دارد و آن اینکه این لکه‌ها دارای جفت هستند! یعنی لکه‌های پوستی کسانی که دارای ماه گرفتگی هستند مثل تکه‌های یک جورچین یا پازل به هم قابل اتصال و جفت شدن هستند! این خرافه نیز مطلقاً هیچ پایه‌ای ندارد و صرفاً باوری خرافی است.

در واقع در گذشته خورشیدگرفتگی و ماه گرفتگی پدیده‌هایی بسیار عجیب و ناشی از خشم خدا تلقی می‌شدند که با خود اموری بدشگون را به همراه دارند، اما امروزه اساس علمی این پدیده‌های طبیعی روشن شده است و بنابراین باور داشتن به این خرافات توجیهی ندارد. 2
 

علت بیماری Birthmarks چیست؟

علت وجود این خال‌ها ناشناخته است. بسیاری از مردم آن را ازخانواده‌ی خود به ارث می‌برند.

بسیاری از قصه‌ های عامیانه و افسانه‌ ها در مورد علل این خال‌ها وجود دارد؛ اما از نظر علم امروز هیچ یک از این داستان‌ ها نمی‌توانند علل واقعی این بیماری را بیان کنند.

برخی از پزشکان نیز علت ایجاد این ضایعات پوستی را اختلالات ژنتیک در شکل گیری عروق زیرپوستی دانسته اند.

والدین این کودکان معمولا علائمی از اختلالات پوستی ندارند و الزامی ندارد که مثلا پدر یا مادری خود این مشکل را داشته باشد تا فرزندی مبتلا از آن‌ها متولد شود.

از نظر ظاهری این اختلالات عروقی عموما صورت بیمار را درگیر می‌کند، گرچه احتمال درگیری هر نقطه‌ ای از بدن نیز وجود دارد.

میزان بروز بیماری بین یک تا دو درصد است. در ناحیه صورت انتشار ضایعات در مسیر عصب سه قلو است که وظیفه عصب رسانی به صورت را دارد و بالا و دور چشم، بالای گونه و لب و فک پایینی را درگیر می‌کند.

همچنین گستردگی ضایعات می‌تواند تا مخاط لب‌ ها و لثه‌ ها نیز برسد. ضایعات ابتدا به رنگ صورتی کم رنگ است، ولی تدریجا و با گذشت زمان رنگ آن‌ها پررنگ‌تر شده و ممکن است این رنگ ثابت بماند یا در ناحیه تنه یا دست‌ها کم رنگ‌تر شود.

در ناحیه صورت، لکه‌ها به تدریج ضخیم‌تر می‌شوند و برجستگی‌های بادکنکی شکل عروقی و دیگر اختلالات عروقی نیز ظاهر می‌شوند و کم کم منطقه درگیر بزرگ‌تر و زمخت می‌شود.

استخوان‌ها بزرگ‌تر از سمت مقابل شده و دندان درآوردن نیز زودتر رخ می‌دهد و اگر گستردگی ضایعات به اندام‌های بیمار (دست‌ها یا پاها) رسیده باشد، این اعضا ممکن است بزرگ و ضخیم و بدشکل نیز شوند.

انواع لکه‌های ماه گرفتگی شایع

تکه‌ های سالمون

رگه‌ هایی از عروق خونی کوچک، صورتی و بر روی پوست دیده می‌شود.

تکه‌ های سالمون در پشت گردن، بین چشم ها، روی پیشانی، بینی، لب فوقانی و یا پلک‌ها ظاهر می‌شود.

برخی از این تکه‌ها با رشد کودک، محو می‌شوند، اما معمولا تکه‌های پشت گردن از بین نمی‌روند.
 

بندر شراب

این لکه در هنگام تولد، از یک علامت مسطح و سرخ رنگ شروع می‌شود و به تدریج با افزایش سن، تیره‌تر و ارغوانی رنگ می‌شود.

علت وجود این لکه، اتساع مویرگ‌ها می‌باشد.

بیشتر این لکه ها، با افزایش سن، بزرگ‌تر و ضخیم‌تر می‌شوند.

لکه‌هایی که پلک‌ها را گرفتار می‌کنند، ممکن است خطر ابتلا به گلوکوم (آب سیاه چشم) را افزایش دهند.
 

لکه مغولی

این لکه‌ها دارای علامتی مسطح و صاف هستند که از زمان تولد ظاهر می‌شوند. غالبا در باسن کودک یا قسمت پایین پشت وجود دارند.

رنگ آن‌ها به طور کلی، آبی است که می‌تواند آبی – خاکستری، آبی- سیاه و یا قهوه‌ای نیز باشد.

این لکه، شبیه کبود شدن پوست می‌باشد. نقاط مغولی، بیشتر در نوزادان پوست تیره شیوع دارد.

معمولا این لکه‌ها با بزرگ شدن کودک، محو می‌شوند، اما مواردی هم دیده شده که این نقاط، از بین نرفته اند.
 

لکه قهوه با شیر

این لکه‌ها مسطح و بیضوی می‌باشند.

رنگ این لکه از قهوه‌ای روشن تا تیره می‌باشد. به همین خاطر نام این لکه را قهوه با شیر می‌نامند.

این لکه در باسن، پا‌ها و تنه یافت می‌شود. این لکه‌ها با افزایش سن، ممکن است بزرگتر و تیره‌تر شوند.

دارا بودن چندین لکه بزرگ می‌تواند مربوط به غده سلول عصبی باشد.
 

همانژیوم‌های توت فرنگی

مجموعه‌ای از رگ‌های خونی کوچک و به هم چسبیده می‌باشد. بر روی سطح پوست، معمولا روی صورت، پوست سر، پشت و یا سینه ظاهر می‌شود.

ممکن است قرمز و یا بنفش رنگ باشد که می‌تواند برجسته باشد.

این لکه‌ها معمولا، چند هفته بعد از تولد عارض می‌شوند.

در طی یک سالگی، رشد آن‌ها سریع است و در سن ۹ سالگی از بین می‌روند. برخی از آن‌ها که بدون رنگ و یا چروک شده اند، ممکن است باقی بمانند.
 

همانژیوم‌های کاورنو

لکه‌های عمیق در زیر پوست که به شکل یک توده اسفنجی برآمده و به رنگ آبی مایل به قرمز می‌باشند.

اگر این لکه‌ها به اندازه کافی عمیق باشند، لایه‌های بالایی پوست طبیعی به نظر می‌آید.

این لکه‌ها معمولا در سر یا گردن ظاهر می‌شوند. اغلب در سن بلوغ ناپدید می‌شوند.

ترکیبی از همانژیوم‌های توت فرنگی و کاورنو در نوزادان نیز می‌تواند رخ دهد.
 

ناهنجاری‌های وریدی

این ناهنجاری ها، غیر طبیعی شکل گرفته اند و موجب گشاد شدن ورید‌ها می‌شوند.

این ناهنجاری‌ها یا در زمان تولد یا دوران کودکی و یا بزرگسالی به وجود می‌آیند.

این ناهنجاری‌ها اغلب در فک، گونه، زبان و لب یافت می‌شوند. این ناهنجاری‌ها در هر جای بدن نوزاد می‌توانند وجود داشته باشند.

رشد این ناهنجاری‌ها به کندی صورت می‌گیرد.

خال مادرزادی

این خال‌ها در بدو تولد ظاهر می‌شوند.

سطح این خال‌ها ممکن است صاف، برجسته و یا ناهموار باشد. این خال‌ها در هر جای بدن می‌تواند رشد کنند.

بیشتر این خال‌ها بدون خطر می‌باشند، اما خال‌های مادرزادی بزرگ، باعث افزایش ملانوم (یکی از خطرناک‌ترین انواع سرطان پوست) می‌شوند. 1
 

محدودیت سنی برای درمان لکه ماه گرفتگی پوست

برای از بین بردن لکه‌ها و ضایعات ماه گرفتگی محدودیت سنی وجود ندارد و چه بسا بعضی از لکه‌های پیش‌رونده (مانند لکه‌های شرابی) را که به مرور زمان بزرگ‌تر می‌شوند بهتر از در سنین کمتر که لکه‌ها هنوز کوچک‌اند درمان کرد.
 

آیا تتو ماه گرفتگی در از بین رفتن آن تأثیری دارد؟

بعضی از افراد برای از بین رفتن خال یا لکه‌های دیگر پوستی مانند ماه گرفتگی از تتوهای بی‌رنگ استفاده می‌کنند تا با این کار خال یا لکه‌ها را به مرور کم‌رنگ و محو کنند. این روش اصلاً توسط پزشکان توصیه نمی‌شود. جدای از اینکه خود تتو ممکن است باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی شود، امکان اینکه آن بخش از پوست که دارای لکه است دقیقاً هم‌رنگ دیگر بخش‌های پوست شود خیلی کم است. همچنین اگر فرد بعداً تصمیم بگیرد تتو را از بین ببرد و لکه را با لیزر کاملاً محو کند، از بین بردن این تتوهای بی‌رنگ به راحتیِ از بین بردن تتوهای عادی نیست و غیرقابل جبران است. 2

روش درمان انواع ماه‌گرفتگی

داروهای پوستی

در بیشتر مواقع از دارودرمانی برای خال‌ها و لکه‌های عروقی مثل انواع همانژیوم استفاده می‌شود.

در این مواقع داروی «کورتیکواسترویید» تجویز می‌شود که پیشرفت بیماری را متوقف کرده و اندازه خال را کاهش می‌دهد اما نمی‌تواند آن را به طور کامل حذف کند. این دارو به صورت قرص بلعیدنی، پماد موضعی و یا آمپول تزریقی در قسمت لکه استفاده می‌شود.

داروهای دیگری که برای این نوع شرایط مورد استفاده قرار می‌گیرند «پروپرانولول» و «وینکریستین» هستند.

تمامی این داروها اثراتی مشابه دارند و نمی‌توانند این نوع ماه‌گرفتگی را به طور کامل از بین ببرند.
 

لیزر

از روش لیزر درمانی برای از بین بردن خال لکه شرابی و لکه‌ی شیرقهوه استفاده می‌شود. اما این روش برداشتن خال صورت همیشه موفقیت‌آمیز نبوده و باعث بازگشت لکه‌ها می‌شود. در این روش از پرتوهای متمرکز برای از بین بردن لکه‌ها استفاده می‌شود.

در لیزر درمانی رنگ، اندازه و یا رشد برخی از این لکه‌ها را کاهش می‌دهند. در این روش از بین بردن کامل لکه میسر نیست اما با چند جلسه لیزر درمانی می‌توان اثر این لکه‌های ماه‌گرفتگی را به طور محسوسی کاهش داد.
 

کرایوتراپی

در این روش از نیتروژن مایع برای انجماد و ناپدید کردن برخی لکه‌های سطحی پوست که به رنگ قهوه‌ای هستند استفاده می‌شود.

این روش باعث پوست‌اندازی لکه‌ها می‌شود. نیتروژن مایع باعث می‌شود که پوست در قسمت رو و زیر لکه منجمد شود و سپس با استفاده از وسیله‌ای به نام کورت پوست قسمت مورد نظر را می‌تراشند. عوارضی که این روش دارد، ایجاد جای زخم و روشن شدن رنگ پوست در ناحیه لکه است.
 

عمل جراحی

از این روش بیشتر برای لکه‌های ریشه‌دار مثل خال گوشتی و همانژیوم استفاده می‌شود. عمل جراحی به‌ صورت سرپایی انجام می‌شود و تنها بخش محدودی از زائده  از روی پوست جدا ‌می‌شود.

اگر خال و لکه بزرگ باشد ممکن از جای زخم باقی بماند. اگرچه این جراحی جزئی است و به بیهوشی نیاز ندارد اما نوعی جراحی محسوب می‌شود و پزشک باید قبل از عمل وضعیت سلامتی بیمار را ارزیابی کند.

در این روش پزشک از بی‌حسی موضعی در محل استفاده کرده و سپس با کمک چاقوی جراحی لکه را جدا می‌کند و پوست را با نخ حل‌شدنی بخیه می‌زند.
 

آی‌ پی‌ ال

در این روش با استفاده از نور پالسی که درمانی غیرتهاجمی است لکه‌های ماه‌گرفتگی را درمان می‌کنند.

این روش درمانی از شدت وضوح هر دو نوع ماه گرفتگی عروقی و رنگدانه‌ای می‌کاهد. با استفاده از این روش می‌توان لکه‌ های ماه‌ گرفتگی را به صورت محسوسی کم‌رنگ کرد و از بین برد.

در روش آی‌ پی‌ ال دستگاهی برای اعمال پالس‌های قوی نور به پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مورد ماه‌گرفتگی عروقی، هموگلوبین موجود در خون داخل رگ‌های خونی گشاد شده انرژی نورانی را جذب می‌کند و دمای رگ بالاتر می‌رود. حال آن که در مورد ماه‌گرفتگی رنگدانه‌ای، رنگدانه‌های موجود در پوست نور را جذب و انرژی نورانی را به گرمایی تبدیل می‌کنند.
 

درمان خانگی

آب لیمو

این ماده دارای ترکیباتی است که به عنوان سفیدکننده طبیعی پوست می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

تاثیر آبلیمو بر روی لکه‌های مادرزادی و ماه‌گرفتگی اثبات نشده اما می‌توانید تحت شرایطی خاص از این ماده استفاده نمایید.

یک لیموی تازه را آب بگیرید و آب آن را به مدت 20 دقیقه بر روی لکه پوستی قرار دهید. بعد از این مدت پوست خود را با آب بشویید.

اگر در حین استفاده از آن دچار خارش پوستی شدید استفاده از آن را قطع کنید. بهتر است که هفته‌ای چند بار از این روش استفاده نمایید.
 

محلول ید

یکی دیگر از موادی که می‌توانید بر روی لکه‌های ماه‌گرفتگی امتحان کنید محلول ید است. ید ممکن است باعث محو شدن لکه‌ها بشود اما این روش هم به طور علمی ثابت نشده است. این محلول نوعی محلول دارویی است و باید با احتیاط بیشتری از آن استفاده نمایید.

در صورتی که بعد از استفاده از این محلول دچار خارش در ناحیه مربوطه شدید، مصرف آن را قطع کنید. شما مجاز هستید که روزی دوبار از این محلول استفاده نمایید.
 

روغن زیتون

روغن زیتون یک مرطوب‌کننده‌ی طبیعی برای پوست شما است. استفاده از این روغن باعث ترمیم پوست شده و همچنین باعث می‌شود تا لکه‌ها صاف‌تر و نرم‌تر به نظر برسند. روغن زیتون را سه مرتبه در روز بر روی لکه بمالید برای این کار می‌توانید از پنبه استفاده کنید. استفاده از این روغن هیچ ضرری ندارد و حساسیتی از آن تا کنون دیده نشده است.
 

آب گوجه فرنگی

یکی دیگر از مواد طبیعی که خاصیت سفید‌کنندگی داردف آب گوجه فرنگی است. این ماده می‌تواند به کم‌رنگ شدن لکه‌های ماه‌گرفتگی کمکک کند.

آب گوجه‌فرنگی گرم شده را بر روی محل بمالید و بگذارید تا خشک شود سپس با آب ولرم محل را بشویید. این کار را چند بار در روز به مدت یک ماه انجام دهید.
 

کرم ویتامین A

می‌توانید از این کرم برای ترویج بازسازی سلول‌های پوستی استفاده نمایید. ویتامین A باعث افزایش تقسیم سلولی و تولید کلاژن که پروتئین سازنده‌ی پوست است می‌شود. اگرچه کرم ویتامین A برای درمان بیماری هیپرپیگمانتاسیون کاربرد دارد اما تاثیر آن در مورد روشن ساختن لکه‌های مادرزادی به اثبات نرسیده است.
 

روغن ویتامین E

این روغن حاوی مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان است و وجود این ویژگی می‌تواند در کم‌ رنگ کردن لکه‌ های مادرزادی موثر باشد.

روغن ویتامین E و روغن پرتقال را با هم ترکیب کنید و بر روی لکه بمالید. بعد از چند دقیقه با آب به خوبی بشویید.

شما می‌توانید از این ترکیب روزی یک بار استفاده نمایید. 3

پی نوشت:
1.www.yjc.ir
2.www.setare.com
3.www.javabkoo.com