دريايي كه در داستان موسي(ع) شكافته شد، كجاست

سوره شعراء/ آيه 63: «فَأَوْحَيْنَا إِلَىٰ مُوسَىٰ أَنِ اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْبَحْرَ ۖ فَانْفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ»

در قرآن مجيد، بارها اين مطلب تكرار شده است كه حضرت موسى (ع)، بنى اسرائيل را به فرمان خدا از «بحر» عبور دارد و در چند مورد تعبير به «يم» شده است. اكنون سخن در اين است كه منظور از بحر و يم در اينجا چيست؟ آيا اشاره به رود پهناور و عظيم نيل است كه تمام آبادى سرزمين مصر از آن سرچشمه مى گرفته يا اشاره به درياى احمر (و به تعبير ديگر بحر قلزم) است.

از تورات كنونى و همچنين كلمات بعضى از مفسران چنين برمى آيد كه اشاره به درياى احمر است، ولى قرائنى در دست داريم كه نشان مى دهد منظور همان نهر عظيم نيل است زيرا بحر در لغت – چنانكه راغب در مفردات مى گويد – در اصل به معنى آب فراوان و وسيع است و يم نيز همين معنى را مى رساند. بنابراين اطلاق اين دو كلمه بر نيل هيچ مانعى ندارد. اما قرائنى كه اين نظر را تاييد مى كند:
1 – محل سكونت فراعنه كه مركز آباد شهرهاى مصر بوده حتما نقطه اى بوده است كه با رود نيل فاصله زيادى نداشته و اگر معيار را محل فعلى اهرام يا حوالى آن بگيريم بنى اسرائيل ناچار بودند براى رسيدن به سرزمين مقدس، نخست از نيل عبور كنند زيرا اين منطقه در غرب نيل واقع شده و براى رسيدن به سرزمين مقدس بايد آنها به سوى شرق بروند (دقت كنيد).
2 – فاصله مناطق آباد مصر كه طبعا در نزديكى نيل است با درياى احمر به قدرى است كه بسيار بعيد به نظر مى رسد بنى اسرائيل بتوانند آنرا در يك شب و يا نصف يك شب طى كنند (از آيات گذشته اين مطلب روشن شد كه آنها شبانه سرزمين فراعنه را پشت سر گذاشتند و قاعدتا در دل شب اين كار را كردند و لشكر فرعون نيز به هنگام طلوع آفتاب به آنها رسيدند).
3 – براى گذشتن از سرزمين مصر و رسيدن به اراضى مقدس نيازى نيست كه از درياى احمر بگذرند، چرا كه قبل از حفر كانال سوئز باريكه خشك قابل ملاحظه اى در آنجا وجود داشته است، مگر اينكه دست به دامن اين فرضيه بزنيم كه در زمان هاى بسيار قديم درياى احمر با درياى مديترانه متصل بوده و در اينجا خشكى وجود نداشته است و اين فرضيه به هيچ وجه ثابت نيست.
4 – قرآن در داستان افكندن موسى به آب تعبير به يم كرده است (طه/ 39) و چنانكه گفتيم در مورد غرق فرعونيان نيز تعبير به يم كرده است و با توجه به اينكه هر دو در يك داستان و حتى در يك سوره (سوره طه ) است و هر دو بطور مطلق نقل شده به نظر مى رسد كه هر دو يكى باشد. و با توجه به اينكه مادر موسى قطعا او را به دريا نيفكند بلكه طبق تواريخ و همچنين قرائن عادى به نيل سپرد، بنابراين معلوم مى شود غرق فرعونيان در نيل بوده است.

منبع:

تفسير نمونه ج15 ص247تا249