شفاعت از کلمه «شفع» به معنای جفت است ، (در مقابل فرد ) یعنی افرادی که مایه ای از ایمان و تقوی و عمل داشته و در آن روز کمبودی دارند ، لطفی به آن مایه ها اضافه می شود و در اثر جفت و همراه شدن با لطف اولیای الهی ، از قهر خداوند نجات می یابند بنابراین شفاعت ، تنها شامل کسانی می شود که تلاشگرند ، ولی در راه مانده اند و نیاز به قدرتی دارند که در کنار آنان باشد . حدود سی آیه از قرآن مربوط به شفاعت است که به چند دسته تقسیم می شوند :
1- آیاتی که شفاعت را نفی می کنند ، مانند « و لایقبل منها شفاعت » (1) و شفاعت از کسی پذیرفته نمی شود .
2- آیاتی که شفاعت را مخصوص خداوند می دانند ، مانند غیر از او هیچ یاور و شفاعت کننده ای نیست » (2).
3- آیاتی که از شفاعت دیگران با اذن خداوند یاد می کنند مانند « من ذالذیی یشفع عنده الا باذنه » (3) چه کسی در نزد او (خداوند) شفاعت می کند مگر به اذنش ؟ از آیه فهمیده می شود شفاعت است لکن به اذن خداوند متعال
4- آیاتی که شرایط شفاعت شوندگان را بیان می کنند مانند :
الف- شفاعت برای کسی است که مورد رضایت خدا باشد « ولایشفعون الا لمن ارتضی » (3)
ب- برای ظالمان دوستدار و شفیعی نیست « ما للظالمین من حمیم و لاشفیع» (4)
ج- فرشتگان برای کسانی که ایمان آورده اند ، دعا و استغفار می کنند (یستغفرون للذین آمنوا ) (5)
با توجه به آیات فوق ، معلوم می شود که شفاعت بی قید و شرط نیست و شفاعت به اجازه و اذن خداست و شفاعت شونده ، باید واجد شرایطی باشد و اگر کسی شرایط را شفاعت دارا نباشد ، هر چند همسر پیغمبر خدا باشد ، مورد شفاعت قرار نمی گیرد، چنانکه همسر نوح و لوط (علیهما السلام) به علت عشق مشمول شفاعت نشدند بنابراین شفاعتی سازنده است که انسان را با اولیای خدا پیوند دهد و مانع یأس او شود (6). ولی اگر ایمان به شفاعت موجب جرأت برگناه گردد ، همانگونه که مسیحیان عقیده دارند که عیسی فدا شد تا گناهان ما بخشیده شود هرگز قابل قبول نیست ) (7)
نتیجه در مجموع موضوع اصل شفاعت در خور قرآن ذکر شده و منکر آن منکر آیات قرآن است و این را بخاطر داشته باشید که آیات را باید همه را با هم کنار هم دیگر بگذاریم .
برای ادامه بحث به منابع زیر مراجعه فرمایید :
1- تفسیر نمونه ، ج 1 ، ص 240-223.
2- تفسیر نمونه ، ج 2 ، ص 196.
3- تفسیر نمونه ، ج 4 ، ص 143.
4- تفسیر نمونه ، ج 5، ص 250.
5- تفسیر نمونه ، ج 8 ، ص 220.
6- تفسیر نمونه ، ج 9 ، ص 90.
7- تفسیر نمونه ، ج 10 ، ص 354.
8- تفسیر نمونه ، ج 12 ، ص 231.
9- تفسیر نمونه ، ج 13، ص 304
10- تفسیر نمونه ، ج 15 ، ص 276 .
11- تفسیر نمونه ، ج 16، ص 194.
12- تفسیر نمونه ، ج 17 ، ص 113.
13- تفسیر نمونه ، ج 18 ، ص 79،217،253 ، 260،257،250.
14- تفسیر نمونه ، ج 19 ، ص 479-481.
15- تفسیر نمونه ، ج 20 ، ص 429 .
16- تفسیر نمونه ، ج 21 ، ص 134و473 .
17- تفسیر نمونه ، ج 22 ، ص 528 – 555 .
18- تفسیر نمونه ، ج 23 ، ص 444.
19- تفسیر نمونه ، ج 25 ، ص 128-256 .
20- تفسیر نمونه ، ج 26 ، ص 53،ص59 .
21- تفسیر نمونه ، ج 27 ، ص 99 .
منابع :
1- سجده /4 .
2- بقره / 255 .
3- انبیاء / 28 .
4- غافر/18 .
5- غافر/7 .
6- تحریم /10 .
7- تفسیر نور ، ج 1 ، ص 110-109 .
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی
1- آیاتی که شفاعت را نفی می کنند ، مانند « و لایقبل منها شفاعت » (1) و شفاعت از کسی پذیرفته نمی شود .
2- آیاتی که شفاعت را مخصوص خداوند می دانند ، مانند غیر از او هیچ یاور و شفاعت کننده ای نیست » (2).
3- آیاتی که از شفاعت دیگران با اذن خداوند یاد می کنند مانند « من ذالذیی یشفع عنده الا باذنه » (3) چه کسی در نزد او (خداوند) شفاعت می کند مگر به اذنش ؟ از آیه فهمیده می شود شفاعت است لکن به اذن خداوند متعال
4- آیاتی که شرایط شفاعت شوندگان را بیان می کنند مانند :
الف- شفاعت برای کسی است که مورد رضایت خدا باشد « ولایشفعون الا لمن ارتضی » (3)
ب- برای ظالمان دوستدار و شفیعی نیست « ما للظالمین من حمیم و لاشفیع» (4)
ج- فرشتگان برای کسانی که ایمان آورده اند ، دعا و استغفار می کنند (یستغفرون للذین آمنوا ) (5)
با توجه به آیات فوق ، معلوم می شود که شفاعت بی قید و شرط نیست و شفاعت به اجازه و اذن خداست و شفاعت شونده ، باید واجد شرایطی باشد و اگر کسی شرایط را شفاعت دارا نباشد ، هر چند همسر پیغمبر خدا باشد ، مورد شفاعت قرار نمی گیرد، چنانکه همسر نوح و لوط (علیهما السلام) به علت عشق مشمول شفاعت نشدند بنابراین شفاعتی سازنده است که انسان را با اولیای خدا پیوند دهد و مانع یأس او شود (6). ولی اگر ایمان به شفاعت موجب جرأت برگناه گردد ، همانگونه که مسیحیان عقیده دارند که عیسی فدا شد تا گناهان ما بخشیده شود هرگز قابل قبول نیست ) (7)
نتیجه در مجموع موضوع اصل شفاعت در خور قرآن ذکر شده و منکر آن منکر آیات قرآن است و این را بخاطر داشته باشید که آیات را باید همه را با هم کنار هم دیگر بگذاریم .
برای ادامه بحث به منابع زیر مراجعه فرمایید :
1- تفسیر نمونه ، ج 1 ، ص 240-223.
2- تفسیر نمونه ، ج 2 ، ص 196.
3- تفسیر نمونه ، ج 4 ، ص 143.
4- تفسیر نمونه ، ج 5، ص 250.
5- تفسیر نمونه ، ج 8 ، ص 220.
6- تفسیر نمونه ، ج 9 ، ص 90.
7- تفسیر نمونه ، ج 10 ، ص 354.
8- تفسیر نمونه ، ج 12 ، ص 231.
9- تفسیر نمونه ، ج 13، ص 304
10- تفسیر نمونه ، ج 15 ، ص 276 .
11- تفسیر نمونه ، ج 16، ص 194.
12- تفسیر نمونه ، ج 17 ، ص 113.
13- تفسیر نمونه ، ج 18 ، ص 79،217،253 ، 260،257،250.
14- تفسیر نمونه ، ج 19 ، ص 479-481.
15- تفسیر نمونه ، ج 20 ، ص 429 .
16- تفسیر نمونه ، ج 21 ، ص 134و473 .
17- تفسیر نمونه ، ج 22 ، ص 528 – 555 .
18- تفسیر نمونه ، ج 23 ، ص 444.
19- تفسیر نمونه ، ج 25 ، ص 128-256 .
20- تفسیر نمونه ، ج 26 ، ص 53،ص59 .
21- تفسیر نمونه ، ج 27 ، ص 99 .
منابع :
1- سجده /4 .
2- بقره / 255 .
3- انبیاء / 28 .
4- غافر/18 .
5- غافر/7 .
6- تحریم /10 .
7- تفسیر نور ، ج 1 ، ص 110-109 .
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی