دعا از منظر قرآن

اگر آياتى از قرآن را که پيرامون دعا نازل شده مرور کرده و با کمى تفکر و تأمل قرائت کنيم به يقين به اين نتيجه خواهيم رسيد که مقوله دعا يکى از مهمترين وظايفى است که خداوند از بندگان خود خواسته و به آن ترغيب نموده و تضمين کرده که حوائج بندگان را به اجابت برساند.

خداوند کسانى را که زندگى خود را از ارتباط عاطفى با او و سخن گفتن و نجوا کردن و درخواست کردن از او خالى نموده اند و اهل دعا و نيايش با او نيستند را نه تنها مذمت مى کند بلکه آنها را لايق و شايسته توجه و عنايت خود نمى داند .

«قل ما يَعبأُبِکُم رَبّى لولا دُعائکم»1. پيامبر بگو اگر دعا و نيايش شما نباشد پروردگارم به شما اعتنا نمى کند.

البته شايد منظور آيه شريفه عنايت و توجه خاص و ويژه الهى باشد چرا که در بعضى آيات و روايات و ادعيه به اين نکته اشاره شده که رحمت و فيض الهى همه چيز را در برگرفته «و رحمتى وسعت کلَّ شىء»2 .

و نيز دعاى ماه رجب که از ناحيه امام صادق (عليه السلام) به ما رسيده به ما اينگونه مى آموزد کسانى که خدا را نمى خوانند و حتى او را نمى شناسند مشمول لطف و عطاى او واقع مى شوند.

«يا مَن ارجوهُ لکلّ خيرو … يامَن يعطى مَن لم يَسئَله و مَن لم يَعرفه تحنناً منه و رحمةً» اى که براى هر خيرى به او اميد دارم … اى که عطا کنى به کسى که از تو نخواهد و نه تو را بشناسد از روى نعمت بخشى و مهر ورزى در اهميت دعا از منظر قرآن همين بس که خدا بندگانى که اهل دعا و التجاء نيستند را مستکبر ناميده و به آنان وعده عذاب داده: «و قالَ رَبُّکُم اُدعونى أستَجِب لکم إنَّ الَّذين يستکبرون عن عبادتى سَيَدخُلُون جهنم  داخرين»3. « و خداى شما فرمود که مرا بخوانيد تا دعاى شما را مستجاب کنم و آنان که از دعا و عبادت من اعراض کنند زود باشد که با ذلّت و خوارى در دوزخ وارد شوند».

خداوند به ما يادآورى مى کند که همه فقير و محتاج در خانه اوئيم . «يا ايها الناس انتم الفقراء الى الله »4. و از اين روى به ما امر کرده که بر درخانه او که غنى مطلق و بالذات است برويم و برآوردن حاجات را تضمين نموده «اُدعُونى أَستَجِب لَکم»5 بخوانيد مرا تا اجابت کنم شما را .
آنچه دانستنش براى بشر محتاج و نيازمند لازم است آنست که بداند پروردگارش به او نزديک است و هر جا و هر زمان که او را بخواند به او پاسخ مى دهد پس شرط بندگى هم اين است که به دعوت او لبيک گوئيم و به وعده او ايمان داشته باشيم.

«و إذا سألَکَ عِبادى عَنّى فَإنّى قَريبٌ أُجيبُ دَعوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعان فَليَستَجيبُوا لى و ليُؤمِنُوا بى»6. و هنگامى که بندگانم از تو درباره من سؤال کنند (بگو) من نزديکم دعاى دعا کننده را به هنگامى که مرا مى خواند پاسخ مى دهم پس بايد دعوت مرا بپذيريد و به من ايمان بياوريد.

نویسنده: سيد محمد ابطحى کاشانى

پى نوشتها:

1.فرقان 77

2. مؤمن 60

3.فاطر 15

4.مؤمن (غافر)60

5. بقره 186