در احادیث و کتاب‌های مختلف، دعاهای بسیاری برای کم کردن درد زایمان نقل شده است. این دعاها عموماً آیاتی از قرآن می‌باشند، و برخلاف دعاهای عادی، دستور به نوشتن آنها نیز داده شده است. در روایات؛ خواندن سوره‌های قدر[1] و یس[2] برای کم کردن درد زایمان سفارش شده است. همچنین در احادیث؛ دعاهای گوناگونی نقل شده که در ذیل برخی از آنها ذکر می‌شود.1. حضرت عیسی(ع): کسی درد زایمان دارد، این دعا را بخوانند: «یَا خَالِقَ النَّفْسِ مِنَ النَّفْسِ وَ مُخَلِّصَ النَّفْسِ مِنَ النَّفْسِ ِ فَرِّجْ عَنَّا وَ خَلِّصْنَا مِنْ شِدَّتِنَا».[3]2. امام علی(ع): «من دو آیه از قرآن می‌شناسم که وقتى وضع حمل زن مشکل شد این آیات را برایش در پوستى بنویسند و او آن‌را به کمرش ببندد: «بسم اللَّه و باللَّه، فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً، إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً[4] این آیات را هفت مرتبه و یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ، إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَیْ ءٌ عَظِیمٌ،[5] و یَوْمَ تَرَوْنَها تَذْهَلُ کُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَ تَضَعُ کُلُّ ذاتِ حَمْلٍ حَمْلَها وَ تَرَى النَّاسَ سُکارى وَ ما هُمْ بِسُکارى وَ لکِنَّ عَذابَ اللَّهِ شَدِیدٌ[6] را یک مرتبه بنویسد. این دو آیه را بر ورقه‌اى بنویسند و با نخى از کتان نتابیده بر ران چپ او ببندند. وقتى فرزندش را به دنیا آورد همان ساعت آن‌را باز کن و در این کار سستى مکن».[7]3. امام علی(ع): برای کم کردن درد زایمان این‌گونه نوشته شود: «حی وَلَدَتْ مَرْیَمُ وَ مَرْیَمُ وَلَدَتْ حی، یَا حَیُّ اهْبِطْ إِلَى الْأَرْضِ السَّاعَةَ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَى».[8]4. امام صادق(ع): براى آسان شدن ولادت فرزند، بر پوست یا کاغذى بنویسد: «اللَّهُمَّ یَا فَارِجَ الْهَمِّ وَ کَاشِفَ الْغَمِّ وَ رَحْمَانَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِیمَهُمَا ارْحَمْ فُلَانَةَ بِنْتَ فُلَانَةَ (نام دختر و پدرش گفته ‌شود) رَحْمَةً تُغْنِیهَا بِهَا عَنْ رَحْمَةِ جَمِیعِ خَلْقِکَ تُفَرِّجُ بِهَا کُرْبَتَهَا وَ تَکْشِفُ بِهَا غَمَّهَا وَ تُیَسِّرُ وِلَادَتَهَا وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ وَ قِیلَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ [9]».[10]5. امام صادق(ع): زمانی که درد زایمان سخت شد برای او پس از «بسم الله» این‌گونه بنویسند: «کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ ما یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا ساعَةً مِنْ نَهارٍ،[11] کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَها لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا عَشِیَّةً أَوْ ضُحاها،[12] إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَکَ ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً فَتَقَبَّلْ مِنِّی إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ [13] سپس آن‌را بر روی پای راستش قرار دهند و پس از زایمان بگیرند.[14]6. امام صادق(ع): «بعد از بسم الله برای او بنویسند: «مَرْیَمُ وَلَدَتْ عِیسَى هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ یُخْرِجُکُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکُمْ ثُمَّ لِتَکُونُوا شُیُوخاً[15] فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً[16] وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ سَلَّمَ تَسْلِیما»[17]7. شخصی به پیش امام باقر(ع) آمده و گفت: یابن رسول الله کمکم کنید. امام: چه شده؟ مرد: زنم از شدت درد زایمان، نزدیک است بمیرد. امام: به خانه برو و بنویس: «فَأَجاءَهَا الْمَخاضُ إِلى جِذْعِ النَّخْلَةِ قالَتْ یا لَیْتَنِی مِتُّ قَبْلَ هذا وَ کُنْتُ نَسْیاً مَنْسِیًّا فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلَّا تَحْزَنِی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا وَ هُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُساقِطْ عَلَیْکِ رُطَباً جَنِیًّا[18] سپس با صدای بلند این آیه را بخوان وَ اللَّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ لا تَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ جَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ[19] و تو ای فرزند بیرون بیا، به اذن پروردگارت بیرون بیا».[20]علاوه بر اینها دعاهای دیگری نیز نقل شده که در این مختصر نیازی به بیان بیشتر آنها نیست.[21] . اسلام کوئست .
ب. خرما دارویی برای زایمان آسان
در قرآن کریم در آیاتی که دربارة حضرت مریم سخن می‌گوید سه کلمه وجود دارد که علم پزشکی جدید کشف کرده است که این امور اساس زایمان آسان را تشکیل می‌دهد. خداوند خطاب به حضرت مریم(ع) می‌فرماید :
‚فَکُلِی و اشرَبی و قَرِّی عَیناً فإمّا تَرَیِنَّ مِنَ البَشَرِ أحَداً فقُولی إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمَنِ صَوْماً فَلَنْ أُکَلِّمَ الیوم إِنسیَّاًƒ (مریم : 46)
«پس [از این خرمای شیرین] بخور و [از آن آب گوارا] بنوش و [این فرزند دلبند و معجزه خداوند] چشم را روشن دار، و هرگاه کسی را دیدی [در این زمینه از تو توضیح خواست با اشاره به او بفهمان و] بگو که من برای خدای مهربان روزة [سکوت و خودداری از گفتار] نذر کرده‌ام و به همین دلیل امروز با انسانی سخن نمی‌گویم».
دانشمندان از عبارت «و قَرِّی عیناً» استنباط کرده‌اند که وضعیت روحی مادر قبل از وضع حمل با سهولت و راحتی زایمان ارتباط تنگاتنگی دارد. چنانکه زن دارای آرامش روحی، اطمینان و فراغت فکر باشد در خانه مشکلی نداشته باشد، همسرش به او احترام بگذارد، آرامش روح و روان او در زایمان آسان و یک عامل اصلی به شمار می‌آید. هرگونه اضطراب روحی، مشکل عاطفی و اختلاف زن و شوهر کمی قبل از تولد فرزند باعث مشکل شدن تولد نوزاد می‌شود و ممکن است زن با زایمان مشکل و سختی کودک را به دنیا بیاورد. این امری است که دانشمندان از آیه 26 سورة مریم دریافته‌اند.
خداوند به علت حکمت فراوانش در این آیه فرموده است :
‚فَکُلِی و اشرَبی و قَرِّی عَیناًƒ[1]از جمله عجیب‌ترین کشف‌های علمی این است که خرما دارای ماده‌ای است که به انقباض رحم
کمک می‌کند و حجم آن در هنگام تولد از 5/2 سانتی‌متر مکعب به 750 سانتی‌مترمکعب افزایش می‌یابد. و در زیر آن غشا وجود دارد. غشا به رگهای خونی مادر متصل است. چنانچه جنین به طرف پایین حرکت کند غشا نیز به همراه آن حرکت خواهد کرد و به پایین فرو می‌ریزد و این رگها پاره و باز می‌شوند چنانچه این رگها در چنین حالتی باقی بمانند مادر خونریزی [شدیدی] خواهد کرد و جان خود را از دست خواهد داد. به همین دلیل خداوند – سبحانه و تعالی – به علت داشتن حکمت فراوانی رحم را طوری خلق کرده است که [پس از زایمان] به شدت جمع می‌شود. به طوری که دیوارة رحم همانند سنگ سفت و محکم می‌شود. چنانچه ماما به رحم مادر دست بزند و آن را سفت بیابد از صحت زایمان اطمینان پیدا می‌کند. رحم با انقباض و جمع شدن شدید همة شریان‌ها و رگ‌های باز را می‌بندد و بدین ترتیب خونریزی متوقف می‌شود. خرما دارای ماده‌ای است که به انقباض رحم کمک می‌کند. به همین دلیل در آیه 26 سورة مریم خداوند خطاب به او در هنگام درد زایمان می‌فرماید : «فکلی» «پس [از این خرمای شیرین] بخور».
در خرما ماده تمیزکننده و نرم‌کننده‌ای وجود دارد که به حرکت و جریان یافتن غذا در روده‌های خشن و زبر کمک می‌کند. پزشک یا ماما از هر زنی که در حال وضع حمل باشد می‌خواهد که معده و روده‌هایش از غذا خالی باشد. تا پر بودن آنها خروج جنین از رحم را مشکل نسازد. خرما دارای مادة نرم‌کننده و پاک کننده‌ای است که به ویژه برای روده‌های خشن و زبر مفید است.
مسأله دیگر اینکه درد زایمان بسیار جانفرساست. گاهی ممکن است تعداد ضربان قلب به بیش از 100 بار در دقیقه برسد. یا از 80 بار به 180 بار افزایش پیدا کند. قلب برای مقاومت در برابر این افزایش شدید ضربان به غذا نیاز دارد، تحرکات عضلات به غذا نیاز دارد. به همین دلیل جذب خرما از دهان تا خون بیش از 10 دقیقه طول نمی‌کشد. پس خرما به علت تبدیل سریع آن از غذا به انرژی، زودهضم‌ترین و ساده‌ترین غذا برای هضم شدن است.
مواد موجود در خرما به صورت بسیار فشرده‌ای در آن آفریده شده‌اند. به همین دلیل نیاز به مایعی دارد تا در آن حل و جذب آن آسان شود. به همین دلیل می‌فرماید : «فَکُلی وَ أَشْرَبِی» «پس [از این خرمای شیرین] بخور و [از آن آب گوارا] بنوش».
چرا انسان بعد از خوردن شیرینی به نوشیدن آب نیاز دارد؟ اساس ساختار او چنین است. زیرا مواد شیرین به مایعی نیاز دارند تا در آن حل و هضم آن آسان شود. به همین دلیل نوشیدن آب برای زنی که در آستانه وضع حمل قرار دارد، ضروری است. وضعیت سلامت روحی او یک عامل اساسی در تولد نوزاد است. همچنین باید غذای مادر قبل از زایمان چهار چیز باشد : موادی که به انقباض رحم کمک کند، موادی که مانع خونریزی شود، موادی که روده‌ها را تمیز و نرم نماید و موادی که فرد بتواند در آسان‌ترین راه و کوتاه‌ترین زمان ممکن از آن تغذیه کند.[2]این قرآن کریم که سخن پروردگار جهانیان است، کلماتی را در لابه‌لای یک قصه ذکر می‌کند، اما چنانچه در آن تأمل کنیم، امور عجیبی را درمی‌یابیم : «فکلی و اشربی و قری عیناً» پس باید غذا و نوشیدنی مخصوص میل کند و آرامش خاطر داشته باشد. [1]. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 381، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق.
[2]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 89، ص 292، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[3]. «خدایا! اى آفریننده نفسى از نفس دیگر و بیرون آورنده نفس از نفسى دیگر و اى نجات دهنده نفس از نفسى دیگر! بگشاى از ما اندوه ما را و رهایى ده ما را از سختی‌هاى ما»؛ کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح (جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 159، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، 1405ق.
[4]. شرح، 5 – 6.
[5]. حج، 1.
[6]. حج، 22.
[7]. ابنا بسطام، عبد الله، حسین، طبّ الأئمة(ع)، محقق، مصحح، خرسان، محمد مهدی، ص 35 – 36، قم، دار الشریف الرضی، چاپ دوم، 1411ق.
[8]. «مریم فرزند زنده‌ای زایید، بشتاب اى زنده به سوى زمین؛ همین الآن به اذن خداوند بشتاب»؛ هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محقق، مصحح، انصاری زنجانی خوئینی، محمد، ج 2، ص 955، قم، نشر الهادی، چاپ اول، 1405ق.
[9]. زمر، 75.
[10]. «خدایا اى گشاینده اندوه، و بر طرف کننده غم، و بخشنده دنیا و آخرت، و مهربان هر دو جهان! رحم کن به فلان دختر فلان (اسم دختر گفته شود)، رحمتى که او را از رحمت همه بندگانت بی‌نیاز کنى، محنتش را به آن بگشایى، و غمش را برطرف نمایى، و زایمانش را آسان فرمایى، و میان ایشان به حق حکم شد، و به ایشان ستم نشد، و گفته شد: ستایش خداى را که پروردگار جهانیان است»؛ مکارم الاخلاق، ص 409.
[11]. احقاف، 35: «روزى که آنچه را وعده داده می‌شوند بنگرند، گویى که آنان جز ساعتى از روز را [در دنیا] نمانده‌اند».
[12]. نازعات، 46: «روزى که آن‌را می‌بینند، گویى که آنان جز شبى یا روزى درنگ نکرده‌اند».
[13]. آل عمران، 35: «چون زنِ عمران گفت: پروردگارا! آنچه در شکم خود دارم نذر تو کردم تا آزاد شده [از مشاغل دنیا و پرستشگر تو] باشد؛ پس، از من بپذیر که تو خود شنواى دانایى».
[14]. ابن ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محقق، موسوی، حسن بن احمد، ابن مسیح، ابو الحسن، ج 3، ص 598، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1410ق.
[15]. غافر، 67.
[16]. شرح، 5 – 6.
[17]. طب الأئمة علیهم السلام، ص 307؛ محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 15، ص 210، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1408ق.
[18]. مریم، 23 – 25.
[19]. نحل، 78.
[20]. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، تحقیق، رسولی محلاتی، سید هاشم، ج 3، ص 329، قم، انتشارات اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1415ق.
[21]. مکارم الأخلاق، ص 393.