به دنبال کاهش اخیر بهای جهانی نفت که تاثیر زیادی بر اقتصاد برخی از کشورها گذاشته، کارشناسان سناریوهای متفاوتی را در این زمینه مطرح کرده اند که باید دید کدام یک از این سناریوها در این مقطع زمانی حساس برای خاورمیانه نزدیک به واقعیت است.

به گزارش الف، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی در این رابطه نوشت: کاهش چشمگیر اخیر بهای نفت مشکلاتی را در بودجه کشورهای صادرکننده نفت در سراسر جهان ایجاد کرده است. به خاطر این مسئله برنامه ریزی هایی برای کاهش هزینه ها در روسیه ای که اقتصادش از سوی غرب به دلیل تحریم های اخیر تحت فشار بوده، انجام خواهد شد. برای عراقی که در حال حاضر برای مقابله با تروریسم به بودجه بیشتری نیاز دارد نیز عملا چالشی امنتیتی ایجاد کرده است. این کاهش برای کشورهای صادرکننده نفت مشکلات متفاوت مالی ایجاد کرده است.

در این راستا کاهش بهای نفت نگرانی هایی را نیز برای ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه ایجاد کرده است. وی در نشست اخیر با حضور مقامات روسیه درخواست برای افزایش بودجه در یکسری از ردیف ها را رد کرد.

در این راستا سناریویی که بیشتر مطرح بوده اقدام عربستان در کاهش دادن بهای نفت است. برخی گمانه زنی ها از “بازی سیاسی” عربستان با نفت حکایت دارد. حال اینکه عربستان با این بازی سیاسی به دنبال چیست، چندان مشخص نیست. آیا عربستان تحت دستورات از سوی کاخ سفید به دنبال اعمال فشار به روسیه و ایران است؟

یک سخنگوی شرکت روس‌نفت روسیه اخیرا عربستان را به دستکاری در بهای جهانی نفت متهم کرد. ونزوئلا نیز اخیرا خواستار برگزاری نشست فوق‌العاده کشورهای صادرکننده نفت برای بررسی این چالش شد.

“جیسیون بوردوف” مدیر مرکز سیاست های امور انرژی جهان در نیویورک گفت: شدت این کاهش به ادامه روند آن بستگی دارد. اگر این کاهش بها ادامه داشته باشد، برای برخی کشورها چالش‌برانگیز خواهد شد. در این زمینه روسیه و عراق که در حال حاضر با مشکلات اقتصادی بیشتری روبرو هستند، با چالش‌های بیشتری روبرو خواهند شد.

برخی از تحلیل گران معتقدند که بازی سیاسی عربستان در این زمینه پیشتر نیز مشاهده شده بود اما در نهایت خود عربستان مجبور شده تا بازار جهانی نفت را سروسامان دهد. آنها به اتفاقات سال ۱۹۸۶ میلادی اشاره می کنند. در آن زمان قیمت نفت از ۳۰ دلار به حدود ۸ دلار کاهش پیدا کرد. این کاهش شدید قیمت نفت بازتاب تمایل آمریکا به ضربه زدن به اتحاد شوروی سابق بود. همین اتفاق هم افتاد و مسکو متحمل خسارت سنگینی شد. در آن زمان مبلغ این خسارت حدود ۲۰ الی ۳۰ میلیارد دلار برآورد شد.

البته لازم به گفتن است تنش‌هایی نیز در میان مقامات عربستان در مورد کاهش بهای نفت ایجاد شده است. اخیرا شاهزاده الولید طلال در نامه ای به وزیر نفت عربستان از وی به دلیل اعلام اینکه کاهش بهای نفت زنگ خطری برای عربستان نیست، انتقاد کرد. این انتقاد نشان می دهد که تنش‌هایی میان مقامات سعودی در پشت پرده وجود دارد. برخی تحلیل گران معتقدند، اقدام سیاسی عربستان برای کمک به کاهش بهای نفت در آینده خطراتی را برای اقتصاد این کشور به همراه خواهد داشت.

سناریوی دیگر کاهش بهای نفت، اعمال فشار به روسیه و ایران برای نرم تر کردن مواضع شان در قبال غرب است.

نشریه کوارتز در این باره نوشته کارشناسان معتقدند علیرغم اینکه کاهش سنگین بهای نفت سختی‌هایی را بر اقتصاد تهران وارد خواهد آورد اما به نظر نمی‌آید که این اتفاق موجب شود ایران برای دستیابی به توافق نهایی تا ضرب‌الاجل ۲۴ نوامبر سازش بیشتری از خود نشان دهد. این کارشناسان می‌گویند تنها در صورتی که مذاکرات تمدید شود و این کاهش قیمت ادامه پیدا کند ممکن است که ایران بیشتر از قبل سازش کند.

“فرانسوا سژنک” اقتصاددادن دانشگاه جروج تاون نیز گفت که این گونه موارد دور از ذهن سیاست گذاران عربستانی نبوده است.

با این حال برخی تحلیل گران اعلام کرده اند که این کاهش بهای نفت تاثیرات مقطعی بر اقتصاد روسیه خواهد داشت. “تیمور نیگماتولین” تحلیل گر امور اقتصادی می گوید: ممکن است این کاهش بهای نفت به صورت مقطعی تاثیر بگذارد اما برای نمونه اقتصاد روسیه آنقدر بزرگ است که تاثیر چندان فوری برای مسکو نخواهد داشت.

توماس فریدمن نیز در تحلیلی نوشته است: کاهش قیمت نفت در نتیجه کاهش سرعت رشد اقتصادی در اروپا و چین است. همچنین ایالات متحده هم به لطف تکنولوژی های جدید و استخراج نفت شیل، توانسته به عنوان یکی از بزرگترین تولید کننده های نفت مطرح شود.

این سناریو نیز مطرح است که در صورت ادامه روند کاهش بهای نفت، تنش ها در جهان افزایش خواهد یافت و حتی اقتصاد کشورهای جهان و به دنبال آن اقتصاد کل جهان دستخوش تغییرات ناگواری خواهد شد که ممکن است بار دیگر رکود را تجربه کند.

الف،29 مهر 93