با سلام و عرض ادب و تشکر از ارتباط شما با این مرکز
1. در هیچ روایتی بیان نشده که دلسوزی برای دیگران موجب گرفتار شدن انسان به درد و بلای آن فرد می شود . آنچه در روایات امده این مطلب است که نباید انسان مومن را به خاطر خطا و گناهی که مرتکب شده سرزنش کرد و به اصطلاح به او سر کوفت زد زیرا اگر چنین کنیم خود به گناه او گرفتار می شویم .
در روایتی از امام صادق ع از رسول خدا ص آمده است : ….و مَنْ عَیَّرَ مُؤْمِناً بِشَیْ ءٍ لَمْ یَمُتْ حَتَّى یَرْکَبَهُ ؛ کسی که مومنی را به خاطر چیزی سرزنش کند نمی میرد تا خود مرتکب آن شود .
الکافی 2 356 باب التعییر
2. 3 مرتبه گفتن جمله « الحمدلله الذی عافانی ممابتلاک به و لو شاء فعل » اختصاص به بیمار ندارد و تعبیر روایت دیدن فرد مبتلی است .
امام باقر ع در روایتی به ابو بصیر می فرماید :
قَالَ تَقُولُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ إِذَا نَظَرْتَ إِلَى الْمُبْتَلَى مِنْ غَیْرِ أَنْ تُسْمِعَهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی عَافَانِی مِمَّا ابْتَلَاکَ بِهِ وَ لَوْ شَاءَ فَعَلَ قَالَ مَنْ قَالَ ذَلِکَ لَمْ یُصِبْهُ ذَلِکَ الْبَلَاءُ أَبَداً
وقتی فردی مبتلا و گرفتار را دیدی بدون اینکه آن فرد بشنود سه مرتبه بگو : الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی عَافَانِی مِمَّا ابْتَلَاکَ بِهِ وَ لَوْ شَاءَ فَعَلَ ؛ هر کس چنین بگوید هر گز به آن بلا گرفتار نمی شود .
بنا بر این گفتن این عبارت هنگام دیدن هر فرد گرفتاری جایز است و اختصاصی به دیدن بیمار ندارد .
3. خواندن 11 مرتبه سوره توحید و مانند آن علت تامه برای عدم انجام گناه نیست بلکه زمینه ساز آن است و باید شرایط دیگری مانند مراقبت و مواضبت از نفس و اعمال را رعایت نمود تا علت کامل شود و گناهی صورت نگیرد .
4. جلوگیری از عجب و غرور
ریشه غرور و خودبینی، عدم شناخت صحیح و کافی از خداوند و نیز عدم شناخت انسان از خودش است؛ زیرا اگر به این نکته توجه شود که انسان یک موجود ممکن و ضعیفی است که از خودش چیزی ندارد و آن قدر ضعیف است که در قرآن هیچ موجودی با صفت ضعف یاد نشده مگر انسان: خُلِقَ اَلْإِنْسانُ ضَعِیفاً (نساء، آیه 28). از طرف دیگر اگر عظمت پروردگار عالم و این که هر چه هست از اوست روشن شود دیگر جایی برای غرور و عجب باقی نمی ماند؛ چون می فهمد که اگر علمی و دانشی دارد از اوست و ابزار درک و فهم آن علم را خدا داده است و اگر قدرتی دارد از اوست و اگر عبادت و نیایشی می کند آن هم به توفیق اوست و… و نیز اگر بداند که خداوند با اندک، اشاره ای می تواند همه این سرمایه ها و قدرت ها را از انسان سلب کند و بگیرد همیشه خودش را بدهکار او می بیند و عجب و غرور را از وجود خویش دور می کند. البته رسیدن به این مرحله از معرفت، کار ساده ای نیست و مجاهده با نفس لازم دارد. دقت در آیات قرآن، سرنوشت انسان های مغرور، (چون شیطان، قارون، فرعون ها و…) و نیز دقت در روایات و تاریخ اسلام، کمک خوبی برای شناخت راه درست و مبارزه با این صفت رذیله است.
برای مطالعه بیشتر ر.ک:
1) معراج السعادة، مرحوم نراقی.
2) قلب سلیم، شهید دستغیب.