سختی دینداری در آخرالزمان، دلایلی دارد که مهمترین آنها، میتواند دو عامل زیر باشد:
الف. تشخیص وظیفه
وظیفه یک مسلمان معتقد، آن است که تکالیف دینی خود را به خوبی بشناسد و به آنها عمل کند. هنگام حضور ظاهری امام در جامعه در میان مردم، امر تشخیص وظیفه، راحتتر است؛ چراکه فرد به خدمت امام عصر خود میرسد و کسب تکلیف میکند، ولی در زمان غیبت، این امر بهصورت کامل، بر عهده خود شیعیان است. طبیعی است که وظیفه، دوچندان میشود و کار مشکلتر میگردد؛ چراکه تشخیص وظیفه، مسأله بسیار مهمی است که امکان خطا و اشتباه در آن وجود دارد. البته امامان علیهمالسلام، شیعیان را به حال خود رها نکردهاند، بلکه از آنان خواستهاند که به عالمان و کارشناسان دین و اسلامشناسان فقیه مراجعه کنند و برای تشخیص وظیفه، از آنان مدد جویند.[۱] ب. ظواهر فریبنده دنیای امروز
شاید بهجرأت بتوان گفت، عامل اصلی و مهم در سختی دینداری دوره آخرالزمان، وضعیت فرهنگی دنیای مادی است. غولهای ارتباط جمعی و رسانهای از یک طرف به شدت با اسلام درگیر شدهاند و با انواع تخریبها و تحریفها و سیاهنماییها، سعی بر آن دارند که چهره خشن و سیاهی از اسلام نشان دهند. از سوی دیگر، ظواهر دنیای فریبنده را بهشدت زیبا جلوه میدهند و انواع فساد و فحشا را در جامعه اشاعه میکنند؛ بهگونهایکه مردم در کنترل کردن امیال و غرایز خود باید مجاهدت و تلاش فراوان بکنند.
بازار فسادهای مالی و اخلاقی، چنان گرم میشود که برخی همه چیز را به فراموشی میسپرند و حتی انسانیت را نیز زیر پا قرار میدهند و سخن از حیوان مدرن میگویند و معتقد میشوند که انسان، یکی از اقسام حیوانات است نه بیشتر. روشن است با فساد علنی دنیای امروز، حفظ دین و معنویت، بسیار مشکل است.
البته هرچند حفظ دین و عمل به وظیفه، در دنیای پرتلاطم و سراسر ظلم و فساد، کاری دشوار است، پاداش انسانهای متدین و دینمدار نیز افزون است.[۲]مؤمنان آخرالزمان، به فرموده امیر مؤمنان علی علیهالسلام، در کارها و فداکاریهای بزرگ مسلمانان صدر اسلام شریکند.[۳] اینان، کسانی هستند که پیامبر آنها را برادر خود خوانده و دیدار آنان را آرزو کرده است.[۴] افرادی هستند که خداوند، آنان را اولیای خود خوانده و پیامبر در حق آنان فرموده است: «خوشا به حال صابران در غیبت که اینان، حزبالله هستند».[۵] پینوشتها
۱. در توقیعی که از امام عصر صادر شده است، آمده است: «و امّا الحوادث الواقعة فارجعوا فیها الی رواة حدیثنا؛ فانّهم حجتی علیکم و انا حجة الله علیهم؛ و اما حوادثی که واقع میشود، پس در آنها به راویان حدیث ما (علما و فقهای اسلامشناس) رجوع کنید که آنان، حجت من بر شما هستند و من، حجت خدا بر آنان هستم»؛ کمالالدین، ج۲، ب ۴۵، ح۴.
۲. در روایتی پیامبر گرامی اسلام فرمود: «به زودی گروهی بعد از شما میآیند که یک نفر از آنان، اجر پنجاه نفر از شما [صحابه] را دارد». اصحاب گفتند: «یا رسولالله! ما با تو در بدر، اُحد و حُنین شرکت داشتیم و قرآن، میان ما نازل شد». پیامبر صلیالله علیه و آله فرمود: «اگر آنچه آنان تحمّل میکنند، بر شما وارد میشد، مانند صبر آنان، صبر نمیکردید». بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۳۰.
۳. همان، ص۱۳۱.
۴. همان، ص۱۳۲.
۵. همان، ص۱۴۳.
الف. تشخیص وظیفه
وظیفه یک مسلمان معتقد، آن است که تکالیف دینی خود را به خوبی بشناسد و به آنها عمل کند. هنگام حضور ظاهری امام در جامعه در میان مردم، امر تشخیص وظیفه، راحتتر است؛ چراکه فرد به خدمت امام عصر خود میرسد و کسب تکلیف میکند، ولی در زمان غیبت، این امر بهصورت کامل، بر عهده خود شیعیان است. طبیعی است که وظیفه، دوچندان میشود و کار مشکلتر میگردد؛ چراکه تشخیص وظیفه، مسأله بسیار مهمی است که امکان خطا و اشتباه در آن وجود دارد. البته امامان علیهمالسلام، شیعیان را به حال خود رها نکردهاند، بلکه از آنان خواستهاند که به عالمان و کارشناسان دین و اسلامشناسان فقیه مراجعه کنند و برای تشخیص وظیفه، از آنان مدد جویند.[۱] ب. ظواهر فریبنده دنیای امروز
شاید بهجرأت بتوان گفت، عامل اصلی و مهم در سختی دینداری دوره آخرالزمان، وضعیت فرهنگی دنیای مادی است. غولهای ارتباط جمعی و رسانهای از یک طرف به شدت با اسلام درگیر شدهاند و با انواع تخریبها و تحریفها و سیاهنماییها، سعی بر آن دارند که چهره خشن و سیاهی از اسلام نشان دهند. از سوی دیگر، ظواهر دنیای فریبنده را بهشدت زیبا جلوه میدهند و انواع فساد و فحشا را در جامعه اشاعه میکنند؛ بهگونهایکه مردم در کنترل کردن امیال و غرایز خود باید مجاهدت و تلاش فراوان بکنند.
بازار فسادهای مالی و اخلاقی، چنان گرم میشود که برخی همه چیز را به فراموشی میسپرند و حتی انسانیت را نیز زیر پا قرار میدهند و سخن از حیوان مدرن میگویند و معتقد میشوند که انسان، یکی از اقسام حیوانات است نه بیشتر. روشن است با فساد علنی دنیای امروز، حفظ دین و معنویت، بسیار مشکل است.
البته هرچند حفظ دین و عمل به وظیفه، در دنیای پرتلاطم و سراسر ظلم و فساد، کاری دشوار است، پاداش انسانهای متدین و دینمدار نیز افزون است.[۲]مؤمنان آخرالزمان، به فرموده امیر مؤمنان علی علیهالسلام، در کارها و فداکاریهای بزرگ مسلمانان صدر اسلام شریکند.[۳] اینان، کسانی هستند که پیامبر آنها را برادر خود خوانده و دیدار آنان را آرزو کرده است.[۴] افرادی هستند که خداوند، آنان را اولیای خود خوانده و پیامبر در حق آنان فرموده است: «خوشا به حال صابران در غیبت که اینان، حزبالله هستند».[۵] پینوشتها
۱. در توقیعی که از امام عصر صادر شده است، آمده است: «و امّا الحوادث الواقعة فارجعوا فیها الی رواة حدیثنا؛ فانّهم حجتی علیکم و انا حجة الله علیهم؛ و اما حوادثی که واقع میشود، پس در آنها به راویان حدیث ما (علما و فقهای اسلامشناس) رجوع کنید که آنان، حجت من بر شما هستند و من، حجت خدا بر آنان هستم»؛ کمالالدین، ج۲، ب ۴۵، ح۴.
۲. در روایتی پیامبر گرامی اسلام فرمود: «به زودی گروهی بعد از شما میآیند که یک نفر از آنان، اجر پنجاه نفر از شما [صحابه] را دارد». اصحاب گفتند: «یا رسولالله! ما با تو در بدر، اُحد و حُنین شرکت داشتیم و قرآن، میان ما نازل شد». پیامبر صلیالله علیه و آله فرمود: «اگر آنچه آنان تحمّل میکنند، بر شما وارد میشد، مانند صبر آنان، صبر نمیکردید». بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۳۰.
۳. همان، ص۱۳۱.
۴. همان، ص۱۳۲.
۵. همان، ص۱۴۳.