دوست محترم! اموری وجود دارد که اگر رعایت شود موجب می شود که انسان از وساوس نفس رها شده وبرهوای نفسش تسلط پیدا کند! البته می توان دعایی را نیز بیان کرد که بسیار مؤثر است ، بنابراین پاسخ سؤال شما در دوبخش است : بخش اول : دعای رهایی از نفس     بخش دوم: راههای رهایی از نفس.
اما بخش اول راجع به دعا : شیخ ابن فهد در کتاب«عدّة الدّاعى»از امام رضا علیه السّلام روایت کرده:هرکس پس از نماز صبح این کلمات را ادا کند حاجتى نخواهد مگر آنکه برایش فراهم شود،و خداوند آنچه براى او اهمیت دارد برایش آماده سازد،و آن کلمات این است:
بِسْمِ اللَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ فَوَقَاهُ اللَّهُ سَیِّئَاتِ مَا مَکَرُوا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَ نَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کَذَلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ مَا شَاءَ اللَّهُ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ مَا شَاءَ اللَّهُ لا مَا شَاءَ النَّاسُ،مَا شَاءَ اللَّهُ وَ إِنْ کَرِهَ النَّاسُ حَسْبِیَ الرَّبُّ مِنَ الْمَرْبُوبِینَ حَسْبِیَ الْخَالِقُ مِنَ الْمَخْلُوقِینَ حَسْبِیَ الرَّازِقُ مِنَ الْمَرْزُوقِینَ حَسْبِیَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ حَسْبِی مَنْ هُوَ حَسْبِی حَسْبِی مَنْ لَمْ یَزَلْ حَسْبِی حَسْبِی مَنْ کَانَ مُذْ کُنْتُ لَمْ یَزَلْ حَسْبِی حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ.
به نام خدا،درود خدا بر محمد و خاندانش،کارهایم را تنها به خدا واگذار میکنم چه خدا به حال بندگان خویش آگاه است (غافر آیه 45)پس خدا او را از نیرنگ آنها نگاه داشت،معبودى جز تو نیست،پاک و منزهى،همانا من از ستمکاران بودم، پس به درخواست او(یونس)پاسخ گفتیم و او را از غم رهانیدیم و بدینسان مؤمنان را رهایى میبخشیم[انبیاء:8]خدا ما را بس است و نیکو وکیلى است پس همراه با نعمت و فضل خدا و درحالیکه هیچ آسیبى به آنها نرسیده بود بازگشتند:آنچه خدا بخواهد همان میشود،هیچ نیرو و توانى نیست جز آنکه به خدا متکى است.آنچه خدا بخواهد آن میشود نه آنچه مردمان بخواهند،آنچه خدا بخواهد خواهد شد گرچه مردمان خوش ندارند،(یاری) پروردگار مرا بس است ، از یارى پروردگان،( کمک )آفریدگارمرا بس است  از کمک آفریده ها، (روزی )خدای روزیدهنده مرابس است از لطف روزیخواران،(وتکیه گاه خداوندی ) مرابس است ، آن خدای یکتایی که پروردگار جهانیان است ؛ آن که به حقیقت مرا بس بوده است،مرا بس است! آن که همواره مرا بس بوده است؛ مرا بس است!  آن که همواره از آنگاه که بوده ام مرا بس بوده است،مرا بس است!
خدایى و معبودى جز او نیست، بر او توکل نمودم؛ و اوست پروردگار عرش بزرگ.
 
بخش دوم،راه کنترل نفس :
بدانید که راه رهایی از هواهای نفسانی ازراه خودتان وشناخت توانمندیهای نفستان وداشتن وبه دست آوردن اراده قوی برای کنترل نفستان ممکن ومیسور می شود!  خداوند، همچنانکه خواسته همه بندگانش را اجابت می کند ، خواسته شما رانیز اجابت کرده است؛ آیا به شما اراده وتوان وقدرت انجام کار نداده است؟ انسان می تواند به اراده خود، تمام قوای خودش را به کنترل وبه تسخیر خود در بیاورد ، تقوی وپرهیز کاری، انسان را آنچنان قوی می کند که نه تنها خودش را از آلودگی به گناه حفظ می کند ، بلکه حتی قادر خواهد بود امتی را از چنگال گناه برهاند!
راه کار اساسی ترک گناه :
تنها راه اساسی ترک گناه و مبارزه با هوا و هوس این است که ابتدا به خداوند معرفت پیدا کنیم و بعد با تسلیم شدن در برابر خدا و ارتباط با خدا لذت های معنوی را در درون خود تجربه کنیم, تا در نتیجه آن لذت گناه از وجودمان تخلیه شود. اگر خدا وارد شود, نفس و شیطان خارج خواهند شد.
راهکار آن هم این است که سعی کنید ابتدا اندیشه شما با معرفت توحیدی خداوند, الهی شود و بعد نیت های تان برای خدا و خدایی گردد و نیز تخلق به اخلاق الهی پیدا کنید و از اخلاق بشری و حیوانی خارج گردید و در کنار این ها عمل تان نیز مطابق اراده و خواست خدا شود.
امام هشتم (ع) در حدیث سلسله الذهب برای مردم نیشابور فرمود: خدا به پیامبرش فرمود: «کلمه لا اله اله الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی, بشرطها و شروطها و انا من شروطها». یعنی خدا فرمود: توحید حصن و پناهگاه من است پس کسی که داخل این پناهگاه شود, از عذاب من در آمان است, منتهی شرط آن ولایت است و شرایطی دارد که من یکی از این شروط هستم.
صراط مستقیم همان راه توحید است که باید به رهبری ولی زمان طی شود, این راه بدون شناخت ولایت و اعتقاد و پذیرش عملی آن طی نمی شود و موفقیت آمیز نیست, بنابراین سعی کنید ولی وامام غایب و حاضر زمان خود را نیز بشناسید و پیرو و گوش به فرمان او باشید. کسانی که از ولی زمان به خصوص در زمان غیبت امام معصوم(ع) که فتنه انگیز است, منحرف می شوند, هرگز روی فلاح و رستگاری را نخواهند دید. نمونه های آن در جامعه فراوان اند.
سر آن همه تاکیدی که نسبت به محبت اهل بیت عصمت و طهارت (ع ) در روایات و حتی آیات قرآن کریم شده است نیز در این است که تا انسان امام و رهبر خویش را از صمیم قلب دوست ندارد, قادر نخواهد بود حقیقتا شیعه و پیرو او خصوصا در مسیر پر حادثه ی زندگی ایمان و توحیدی باشد و نمی تواند سختی و مرارت دین داری و سلوک را تحمل نماید و از سر دنیا و لذات آن به راحتی بگذرد.
با این بیان روشن می شود که انسان بهر صورت اسیر هوی و احساس و عشق و دوست داشتن های خود است و تا زمانی که در جاذبه ی محبت کسی و یا لذت عملی قرار دارد, توان رهائی و خلاصی از دولت و سلطنت او را ندارد و یا حداقل بسیار دشوار است .
پس از ذکر این مقدمه و اصل , اکنون در مورد ترک گناه و معالجه ی اصرار بر گناه هستیم , سوال اساسی این است که به هرحال اگر انسان در جاذبه ی عمل زشتی قرار گرفت و خدای ناکرده با تکرار و ادراک لذت از آن , علاقه ی به آن گناه درجانش قوت گرفت چه کند ؟
لذت ترک گناه
– گناه، به سبب آن که در مسیر خواسته های نفسانی و وسوسه های شیطانی است، لذت بخش است. از این روست که بسیاری از مردم به سوی گناه کشیده می شوند و ترک گناه برای بسیاری سخت دشوار است. با این همه اگر انسان بداند که با ترک گناه به چه لذتی بزرگ و ماندگارو پایدار می رسد، شاید کم تر گرایش به گناه یابد. امیرمومنان علی(ع) می فرماید: ترک گناه سخت است ولی ترک بهشت سخت تر است؛(غررالحکم، ص 350) زیرا آن حضرت ارزش بهشت و لذت های پایدار و جاودانه اش را می داند و می شناسد؛ چرا که بهشت نوشی بی نیشی است که در لذت های دنیوی هرگز نمی توان آن را یافت؛ زیرا هر نوش دنیایی و شیرینی آن با نیش و تلخی همراه است.
البته برای انسان ترک لذت نقد برای لذت نسیه سخت است؛ چرا که باور مردمان بر این است که غوره نقد به از حلوای نسیه است؛ بنابراین اگر به جای غوره ترش، شیرینی اندک را بچشند، هرگز حاضر نمی شوند تا این حلوای شیرین اندک را به حلوای شیرین بی پایان بدهند. از این جاست که امام صادق(ع) می فرماید: خوشا به حال کسی که به خاطر موعودی که آن را ندیده دست از تمایلات و خواهش های حاضر بردارد.(وسایل الشیعه، ج 11، ص 244)
اما اگر انسان بداند که این شکیبایی وصبر در برابر خواهش های نفسانی چه پیامدها و برکاتی دارد، شاید این گونه عمل نکند؛ زیرا بسا شکیبایی یک ساعت که شادمادنی درازی به دنبال دارد و بسا لذت یک ساعتی که اندوهی دراز در پی خواهد داشت(مستدرک الوسایل، ج 2، ص 299) پس اگر انسان بخواهد حسابگرانه نیز بیاندیشد می بایست صبر کوتاه در دنیا را برای دست یابی به لذت بی پایان آخرت ترجیح دهد، تا خوشبختی و سعادت ابدی را درک کند. در حقیقت خوشبخت ترین مردم کسی است که برای لذت باقی از لذت فانی دست بردارد(غررالحکم، ص 198)، ولی افسوس که کم تر عاقل و خردمندی را می توان یافت که این گونه محاسبه کند و چنین به حسابرسی دقیق دست یابد؛ زیرا بسیاری از مردم به ظاهر دلبسته می شوند و حسابرسی را براساس لذت های زودگذر قرار می دهند و به جای لذت پاینده عبادت به لذت کوتاه معصیت رو می آورند. این در حالی است که هیچ عبادتی برتر و زیباتر از ترک شهوات و خواسته های نفسانی نیست (غرر الحکم، ص 351)
– پیامبر گرامی(ص) می فرماید: هفت کس را خداوند در روزی که سایه ای جز سایه او نیست، خود بر سرشان سایه می افکند. یکی از آن هفت کس، مردی است که زنی زیبا و دارای حسب او را به خود می خواهند و مرد بگوید که از پروردگار جهانیان می ترسم.(محجه البضیاء، ج 5، ص 185) یعنی کسی که بر لذت کوتاه چشم پوشد و لذت بهشت رضوان را بخواهد، چنین شخصی حسابرسی عاقل و خردمند است.
– البته برخی می گویند که از این لذت کوتاه بهره می بریم و سپس توبه می کنیم و پاک می شویم چنان که از مادر پاک و پاکیزه زاده شده ایم به طوری که گویی اصلا گناهی انجام نداده ایم، ولی می بایست دانست که ترک گناه، آسان تر از درخواست توبه است، چه بسا ساعتی که اندوهی دراز به همراه دارد.(وسایل الشیعه، ج 11، ص 451) به هر حال، ترک گناه آسان تر از درخواست توبه است(نهج البلاغه، صبحی الصالح ،ص 501)
براساس روایات، اگر انسان در میان دو راهی انجام کار نیک و ترک گناه گرفتار آید، دوری گزیدن از زشتی ها و بدی ها بهتر و سزاوارتر از انجام کار نیک است.(غررالحکم، ص 57)
– البته انسان های سالم و دارای فطرت پاک و خرد سلیم ، گرایش به نیکی ها داشته و بر اساس همین گرایش ذاتی است که از زشتی های گناه گریزان هستند؛ زیرا گناه جز زشتی چیزی نیست و انسان دوستدار زیبایی ها بدان گرایشی ندارد. از این روست که امیرمومنان در جایی دیگر می فرماید: هرکس نیکی ها را دوست داشته باشد، از حرام ها دوری می ورزد؛ زیرا حرام چیزی جز زشتی نیست که انسان طالب نیکی هرگز به آن سو نمی رود.(بحارالانوار، ج 77، ص 419)
– به هر حال، انسان عاقل انسانی است که لذت را در ترک گناه می جوید، چنان که زیبایی ها را در ترک آن می بیند و کار حرام را نه تنها به جهت بد بودن آن بلکه به سبب زشتی آن نیز ترک می کند؛ زیرا برای این افراد اگر چه عقل ایشان حکم می کند که این کار بد است، دل و احساس ایشان نیز حکم می کند که این کار زشت است. بنابراین، هم از نظر عقل و هم از نظر احساسات، گرایشی به گناه ندارند، زیرا آن را هم بد و هم زشت می یابند. این گونه است که از ترک گناه، در همین دنیا نیز لذت می برند، زیرا دوری از بدی ها و زشتی ها برای آنان لذت آفرین است.
– برخى گمان مى کنند که لذت ها منحصر در همین لذت هاى حسى مشترک انسان و حیوان است و لذایذ تصورى عقلى یا وجود ندارند یا در مقایسه با لذت هاى حسى ناچیزند. البته چنان که دانشمندان علم روانشناسى نیز گفته اند، لذایذ معنوى وجود داشته و نیز میزان اثر گذارى بالاترى از لذایذ جسمى دارند، ولى فقط کسانى مى توانند به درک آن برسند که روح و روان را از گناه و رذایل پاک کرده باشند. این لذت به لذت ترک گناه تعبیر مى شود.
اگر لذّت ترک لذت بدانى————————- دگر لذت نفس لذت نخوانى
سفرهاى علوى کند مرغ روحت ———————-گر از چند آزمایش آن را پرانى
– تنها راه درک لذایذ معنوى ، ترک انس با دنیا و گناه و به جاى آن انس گرفتن با دعا و نماز و کمک به محرومین و مستضعفین است . بدترین جزا و عذابى که خداوند براى گناهکار در نظر گرفته محروم شدن از حلاوت عبادت است .
– در حدیث قدسى آمده است که مردى به نزد موسى بن عمران علیه السلام آمد و گفت : به خدایت بگو من شخص گناه کارى هستم . چرا مرا عذاب نمى کند؟ خداوند فرمود: اى موسى ! به او بگو من بدترین بلا را بر سر تو آورده ام و تو را به بدترین عذاب دچار کرده ام (و تو نمى دانى ) و آن عذاب این است که شیرینى و حلاوت یاد و ذکر و مناجات مرا نمى چشى . نظیر همین احادیث در داستان پیامبران در خصوص حضرت شعیب است که مولوى آن را به نظم درآورده است :
آن یکى مى گفت در عهد شعیب ——————که خدا از من بسى دیدست عیب
چند دید از من گناه و جرم ها——————– وز کرم یزدان نمى گیرد مرا
حق تعالى گفت در گوش شعیب ——————-در جواب او فصیح از راه غیب
چند گیرم و تو بى خبر————————- در سلاسل مانده اى پا تا به سر
– همچنین از امام صادق علیه السلام روایتى نقل شده است که خلاصه روایت را صاحب کتاب«المراقبات » چنین آورده است :«هنگام نماز به قلبت نگاه کن ، اگر شیرینى عبادت را در آن مى یابى و دلت به مناجات با او شاد است ، بدان که در تکبیرت راست گفته اى ، ولى اگر لذت مناجات را در خود ندیده اى ، این دلیل بر آن است که در تکبیرت دروغ گفته اى و دلیل رانده شدن تو از درگاه خدا است.» با توجه به مفاد این حدیث هر کس به راحتى مى تواند خود را بسنجد که آیا به مقام ترک لذت گناه و درک لذت مناجات رسیده است یا خیر؟
غریزه جنسی را بهتر بشناسیم :
یکی از غرایزی که خداوند در وجود انسان به ودیعه گذاشته و برای بقای انسان لازم وضروری است، غریزه ی جنسی می باشد. که این غریزه بعد از دوران بلوغ بیدار شده ، فعالیت خود را آغاز می کند .آنچه مهم است تعدیل این غریزه می باشد نه سرکوب آن، بلکه باید آن را به نحوی هدفمند هدایت کرد، چرا که اگر کنترل نشود، و دائما در معرض تحریک باشد، باعث تباهی وسقوط انسان خواهد شد.چرا که این غریزه دارای قدرت سیری ناپذیری می باشد، وهر چه بیشتر به آن توجه شود مطالبات او از انسان بیشتر خواهد شد.
به منظور خلاصی از فشار تمایلات جنسی و حفظ خود از گناه، سه راهکار واقعی وجود دارد:
– راهکار ازدواج دائم:
اسلام دین جامع و کاملى است که به همه ابعاد وجودى انسان نظر دارد و کلیه نیازهاى مادى و معنوى آن را مورد توجه قرار داده است و انسان در صورتى مى تواند مسیر کمال را طى کند که بر اساس آموزه هاى دینى، کلیه نیازهاى خود را در حد اعتدال تأمین و ارضا کند. یکى از نیازهاى مهم انسان ارضاء غرایز جنسى و عاطفى است و اگر این غریزه به شکل صحیح ارضا نشود پیامد ها و ضررهاى زیادى به انسان وارد مى شود. بقاء نسل سالم به مخاطره مى افتد، انحرافات اخلاقى شیوع پیدا مى کند، کانون خانواده به عنوان اصیل ترین نهاد اجتماعى آسیب جدى مى بیند. بیمارى هاى روانى گسترش پیدا مى کند و به طور کلى آسیب هاى اساسى بر پیکر فرد و جامعه وارد مى شود. از این رو اسلام به نیاز هاى جنسى- عاطفى توجه خاص دارد و سنت ازدواج را به همین منظور طراحى کرده است تا جایى که در روایات آمده- هیچ بنایى و پیوندى به اندازه ازدواج نزد خدا محبوب و ارزشمند نیست و هیچ گسستن پیوندى نزد خدا ناخوشایندتر از طلاق نیست. از مزایاى ازدواج و ارضاء غرایز جنسى مى توان به موارد زیر اشاره کرد: 1. آرامش روحى 2. بهره مندى از لذت حلال 3. بقاء نسل سالم 4. پیشگیرى از انحرافات جنسى و اخلاقى 5. تأمین نیازهاى عاطفى 6. استحکام و تقویت نظام خانواده 7. تقویت حس همنوع دوستى 8. تسهیل در شکل گیرى نهادهاى اجتماعى سالم 9. پیشگیرى از انواع بیمارى هاى روانى از قبیل اضطراب، نگرانى،
– راهکار ازدواج موقت ،که به شرح آن در جای دیگری باید پرداخته شود.
– راهکار کنترل غریزه :
به نظر می رسد فردی که به هر حال امکان ازدواج دائم یا موقت برایش فراهم نباشد برای دوری از گناه و حفظ گوهر روح و شرافت خویش ، باید، این غریزه را با روشی صحیح کنترل نماید.
برای کنترل و مدیریت غریزه جنسی راهکارهایی بیان شده است که به 10 مورد آن اشاره می کنیم:
1ـ پرهیز از فکر و ترسیم صحنه هاى محرک در ذهن و خیال:
امام صادق(ع) می فرماید: عیسى به اصحاب خود گفت:… موسى به شما دستور داد که زنا نکنید و من به شما دستور مى دهم که فکر زنا هم در سر نپرورانید تا چه رسد به این که زنا کنید زیرا کسى که خیال زنا کند مانند کسى است که در خانه اى نقش و نگار شده، دود و آتش به پا کند. چنین کارى گرچه خانه را نمى سوزاند ولى زینت و صفاى آن را مکدر کرده و فاسد مى کند» فکر و خیال بسیاری از مواقع فرد را به سمت گناه می کشاند. برای این کار توصیه می شود همیشه موضوعات مورد علاقه ای برای فکر کردن آماده داشته باشید. موضوعاتی علمی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ورزشی و … . هرگاه افکار و وسوسه های شیطانی به ذهن و خیالتان هجوم آوردند، از موضوعات جایگزین استفاده نمایید.
2ـ دورى از نگاه هاى حرام و مناظر تحریک آمیز:
در روایت آمده است که : «نگاه به نامحرم تیری است از تیرهای مسموم شیطان ». (1) که پیامدهای خطرناکی به دنبال دارد. نگاه به نامحرم و پرورش این عادت ناپسند و حرام باعث تحریک جنسی و اضطراب مداوم شده و زمینه را برای انحرافات اخلاقی ایجاد می کند. گاهی نیز ممکن است کار به جایی برسد که زندگی آرام فرد با مشکل روبرو شود و گاها آبروی او از بین برود یا مشکلات قانونی و کشمکش بر سر مسائل ناموسی اتفاق افتد. که همه اینها می توانند در زندگی خانوادگی، اجتماعی، شغلی و تحصیلی فرد تاثیر منفی بگذارند. بسیار اتفاق افتاده است که دانشجو در اثر نگاه های آلوده و به تبع آن روابط دوستی با نامحرم دچار افت تحصیلی و ترک تحصیل شده است. این مساله گاها باعث به وجود آمدن انتظارات بالا و از بین رفتن موقعیت های ازدواج از خود یا طرف مقابل می گردد. یکی دیگر از عواقب نگاه های آلوده، دوری از خدا و رحمت او و سلب توفیقات است. شیطان دشمن قسم خورده انسان هر لحظه در کمین است و هر کسی را به طریقی از خداوند دور می سازد. همانگونه که در توصیه ابلیس به موسی نبی (ع ) آمده است. ابلیس به موسی گفت: ای موسی هر گاه با نامحرمی خلوت کردی به خدا پناه ببر که من تو را وسوسه خواهم کرد. (2)پس بنابراین ما باید مراقب توطئه های شیطان باشیم و با پیشگیری از نگاه های آلوده زمینه را برای گناه های بعدی ببندیم.
این نکته قابل ذکر است که به همان اندازه که نگاه به نامحرم و چشم چرانی ضرر و زیان دارد، بیشتر از آن چشم پوشی و ندیدن صحنه های حرام، پاداش و ثواب دارد. خداوند به بنده جوانش که در اوج جوانی و عطش شهوت، خود را از حرام حفظ کند، افتخار می کند.
برای کنترل نگاه از گناه ،راهکارهایی وجود دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
– حاضر و ناظر دانستن خداوند:
خداوند در قرآن می فرماید: «تَعلمُ خائِنَة الاَعیُن؛ خدا از خیانت چشم ها آگاه است.» و در حدیثی در تفسیر آیه می خوانیم: «منظور نگاهی است که شخص، در حال نگاه وانمود کند که نگاه نمی کند، خدا از این نگاه (آلوده) نیز با خبر است.»
– توجه به آثار فروبستن چشم: اگر انسان بداند کنترل نگاه چه آثار و برکاتی دارد، قطعاً بر ادامه آن تشویق خواهد شد. آثار و فوائدی که بر چشم پوشی مترتب است، عبارتند از:
الف) راحتی دل: کسی که چشمش را فرو بندد، دلش را آرام کرده است. با چشم چرانی انسان احساس آرامش نمی کند، زیرا احساسات و غرایز شهوانی تمام ناشدنی و سیری ناپذیر است. و نفس اماره انسان را به بدی و زشتی هر چه بیشتر وادار می کند. امام علی(ع) می فرماید: «کسی که چشم فرو بندد، دلش را صفا داده است».( 5)
ب) کشف حقایق: رسول اکرم(ص) می فرماید: «چشمتان را فرو بندید تا عجائبی را ببینید».(6)
ج) شیرینی عبادت را حس کردن: پیامبر اسلام(ص) می فرماید: مسلمانی چشم خود را از زن نامحرم فرو نمی بندد مگر آن که خداوند شیرینی عبادتش را در دل او ایجاد می کند.(7)
د) تزویج حور العین: امام صادق(ع) می فرماید: «کسی که نگاهش به زن نامحرمی بیفتد، پس چشمش را به سوی آسمان افکند و یا نگاهش را فرو بندد، خداوند حورالعین را به ازدواج او در می آورد».(8)
– توجه به عواقب چشم چرانی: کسی که بداند چشم چرانی چه پیامدهای ناگواری دارد، قطعاً به ضرر خود اقدام نخواهد کرد و نگاهش را کنترل خواهد کرد. رسول اکرم(ص) می فرماید: کسی که چشمش را از حرام پر کند، خداوند روز قیامت چشمش را از آتش پر خواهد کرد، مگر آن که توبه کند و برگردد».
– طرد افکار شیطانی: برای کنترل نگاه، باید اندیشه را از نفوذ افکار شیطانی دور نگه داشت، زیرا گام نخست در انحراف، فکر کردن درباره آن است. امام علی(ع) می فرماید: «کسی که در اطراف گناه بسیار بیندیشد، سرانجام به آن گناه کشیده خواهد شد».
– پرهیز از عوامل تحریک زا: تخیّلات تحریک کننده، رفت و آمد در جاهایی که نامحرم است، گفت و گو با نامحرم، دیدن فیلم ها و عکس های مبتدل، زمینه را برای چشم چرانی فراهم می کند.
– دقت در دوست یابی: بررسی ها نشان می دهد که نوجوانان، اوّلین قدم های انحراف و تباهی را به کمک دوستان ناباب برداشته، سپس در سراشیبی سقوط قرار گرفته اند. آلودگی و انحراف، به سرعت از طریق دوستان نا اهل به افراد پاک و سالم سرایت می کند و چشم چرانی از این قاعده مستثنا نیست. امام علی(ع) می فرماید: «از معاشرت با مردم فاسد بپرهیز که طبیعت تو، ناخودآگاه ناپاکی را از طبع آن ها سرقت می کند».
– تقویت اراده: چشم چرانی اگر به صورت عادت در آمده باشد، همچون خصایص طبیعی و ذاتی، دامنه دار و پر نفوذ می گردد و به منزله طبیعت دوم در می آید.در این حال رهایی از این عادت ناپسند، نیاز به تصمیم و عزمی راسخ دارد. آن چه در شروع کار مهمّ است، خواستن و انگیزه داشتن است.
– بستن چشم :چشم اگر آزاد هر صحنه را دید، با انتقال آن به مغز و دل، مرتب قوه شهوانی انسان را تحریک می کند که به نگاه خویش ادامه دهد. بنابراین به منظور درمان چشم چرانی، در حد امکان از دیدن چهره زنان و صحنه های محرک بدن زن پرهیز شود خود نگاه نکردن و یا کم نگاه کردن زمینه ترک این عادت شوم را فراهم می کند.
لذا قرآن کریم می فرماید: «قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم و یحفظوا فروجهم ذلک ازکی لهم إن الله خبیر بما یصنعون × و قل للمؤمنات یَغْضُضْنَ من ابصارهن و یحفظن فروجهن و لایبدین زینتَهُنّ الا ما ظهر منها؛ به مؤمنان بگو چشم های خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گیرند و عفاف خود را حفظ کنند این برای آنان پاکیزه تر است. خداوند از آن چه انجام می دهند آگاه است و به زنان با ایمان بگو چشم های خودرا (از نگاه هوس آلود) فروگیرند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را، جز آن مقدار که نمایان است آشکارننمایند».
– نماز خواندن و عبادت :
علی(ع) فرمود: «اذا رأی أحدکم إمرأة تعجبه فلیأت أهله، فإنّ عند اهله مثل ما أری و لایجعلن للشیطان الی قلبه سبیلا و لیصرف بصره عنها؛ هر گاه یکی از شما زنی را دید که (جمال … ) او شما را به تعجب وا داشت (و جذب کرد) پس نزد همسرش آید که همان را در او می یابد و نباید (با نگاه و ادامه آن) برای شیطان بر خود راهی قرار دهد و باید چشم خود را از آن برگرداند».
«فإن لم تکن له زوجة فلیصل رکعتین و یحمد الله کثیرا و یصلی علی النبی و آله ثم یسأل الله من فضله فإنّه یبیحه له برأفته ما یغنیه؛ پس اگر همسری برای او نبود دو رکعت نماز گذارد و فراوان خدا را ستایش کند و بر نبی و‌ آلش صلوات بفرستد آن گاه از فضل الهی درخواست کند (که همسری نصیب او نماید) پس خداوند با مهربانی خود چیزی را برای او مباح می کند که بی نیازش کند.»
– نگاه نکنند تا نگاه نکنند! بین رفتارهای انسان ها و جز او عکس العمل های آن رابطه مستقیمی وجود دارد از جمله عکس العمل های مسائل ناموسی است. اگر خدای نکرده کسی به ناموس کسی خیانت و اهانت کرد به ناموس او خیانت و اهانت می شود، اگر کسی به ناموس دیگران با دید حرام و چشم چرانی نظر کرد، به ناموس او به این دید نظر می شود. بزرگی می گفت: همسرم به من گفت تو در کوچه و خیابان به ناموس دیگران نگاه و نظر نمی کند، گفتم: از کجا می دانی، گفت: چون هیچ گاه نامحرم به من نگاه و نظر نمی کند. این مسأله هم در منابع دینی هم ریشه دارد. برای مبارزه با چشم چرانی باید دو کار انجام گیرد:
الف) به خواسته نفس پاسخ مثبت داده نشود،
ب) عادت پسندیده ای جایگزین گردد
و خود را به کارهای پسندیده مانند مطالعه کتاب و ورزش مشغول سازد.
3- تنظیم خواب:
تحقیقات نشان می‌دهد که بیشتر انحرافات به خصوص در زمینه مسایل جنسی از فکرهای ناسالم و خیال‌پردازی‌هایی که جوانان قبل از خواب رفتن دارند، ناشی می‌شود. اگر جوان قبل از آن که به خواب برود، فکرش به خودش و یک سری مسایل و موضوعات مربوط به دورة جوانی، معطوف گردد، کم کم به انحرافات کشیده خواهد شد. بنابراین، یکی از روش‌های پیشگیری از انحرافات این است که برنامة خواب به صورت دقیق تنظیم شود و تا زمانی که خواب بر شما غالب نشده به رختخواب نروید. وقتی به رختخواب بروید که کاملاً خسته و آمادة خواب هستید. لازمة این کار این است که در طول روز مشغول فعالیت‌های مهم بوده و به اندازة کافی کار کرده باشد. طبیعی است اگر جوان با خستگی به رختخواب نرود، به ناچار مدت زمانی را در بستر بیدار خواهد ماند تا به تدریج به خواب رود و چون افکار و اندیشه‌های شهوانی و تحریک‌آمیز معمولاً در این مواقع به سراغ جوان می‌آیند، تنظیم ساعات خواب برای جوان، ضرورت خاصی می‌یابد.
4- قطع ارتباط با دوستان منحرف:
دوستان انسان در شخصیت او نقش جدی دارند. اگر دوستانی دارید که نسبت به انجام گناه بی تفاوتند و برایشان مهم نیست که غریزه جنسی شان را از چه راهی ارضا کنند حتما از این افراد فاصله بگیرید تا از تاثیرات سوء این افراد در امان بمانید. البته چون به دوست و همدم نیاز دارید طبیعتا باید دوستان همسالی برای خودتان پیدا کنید که به همدیگر انگیزه بدهید و یکدیگر را یاری دهید.
5-دوری از محیط‌های آلوده و ناسالم:
یکی از علل و عوامل انحرافات جنسی و به طور کل انحرافات اخلاقی، محیط آلوده و محرک‌های شهوانی است. محیط از طریق وارد نمودن عناصر محرک، منجر به طغیان غریزة جنسی در جوان می‌شود. مسایلی از قبیل بدحجابی، روابط ناسالم و آزاد دختر و پسر، برخی از سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های خارجی و هم چنین استفادة نادرست از اینترنت و یا ماهواره در تحریک شهوت و غریزة جنسی جوان مؤثر است. اگر واقعاً می‌‌خواهید از جوانی‌تان به خوبی استفاده کنید و در راه درست و سالم گام بردارید، سعی کنید از محیط‌های آلوده فاصله بگیرید و خودتان را در معرض تحریک کننده های جنسی قرار ندهید. این کار اگر چه سخت است ولی با برنامه ریزی و تمرین می توانید این راهکار را عملی کنید.
6-استفاده درست و مطلوب از اوقات فراغت:
حتماً برای اوقات بیکاری و فراغتتان برنامه ای داشته باشید. خیلی از گناهانی که انسان مرتکب می شود به علت بیکاری و نداشتن برنامه است. اگر برای تمام زمان های فراغتتان برنامه ریزی کنید خیلی راحت تر می توانید با فشارهای غریزه جنسی کنار بیایید. شرکت در فعالیت های فرهنگی، هنری، سیاسی، ورزشی و … می تواند به شما کمک زیادی بکند.
7- اجتناب شدید از موسیقی:
برای کنترل غریزه جنسی باید از گوش دادن به آوازها و موسیقى هاى تحریک کننده و مبتذل و همچنین گوش سپردن به سخنان تحریک آمیز جلو گیری کرد.
8- اعتدال در خوردن:
پرخورى و خوردن برخی غذاها،(5) شهوت آدمی را تحریک می کند. در حدیثى پیامبر گرامى(ص) پس از آن که جوانان را به ازدواج ترغیب مى کنند، مى فرمایند: «هر کس قدرت بر ازدواج ندارد، روزه بگیرد زیرا روزه نیروى غریزه او را تضعیف مى کند»(6) اگر می توانید هفته ای یک یا دو روز روزه بگیرید( البته به شرطی که برایتان ضرر نداشته باشد) و اگر نمی توانید میزان غذایتان را کمتر وفاصله بین وعده های غذایی تان را بیشتر نمایید.
9- تلاوت قرآن:
بى شک انس با قرآن، تلاوت، تدبر و تفکر در مضامین آن و پند گرفتن از آیات نورانی آن بسیار کارگشا است.
10- پرورش تقوا و معنویت در وجود خویش:
همة آنچه بیان شد، به نحوی می‌تواند در پیشگیری از انحرافات اخلاقی و طغیان شهوت و غریزة جنسی نقش داشته باشند، اما آن چه بیش از همه ضروری است و به صورت زیربنایی در شخصیت و رفتار جوان مؤثر است پرورش معنویت و تقویت ایمان و تقوای الهی است. ما در عصری زندگی می‌کنیم که جهان به شدت در مادیات فرو رفته و یک سره غرق در جاذبه‌های نفسانی و امور شهوانی گردیده است. در شرایط کنونی، خلأ عظیم و هولناکی از اخلاق و معنویت پدید آمده و تمامی مشکلات انسان‌ها نیز از همین جا ناشی شده است. اگر با تقویت ایمان و نیروی اراده، باورها و اعتقادات جوان تقویت گردد، بدون شک بخشی از مشلکات وی به ویژه در زمینة مسایل اخلاقی و شهوت و غریزة جنسی درمان می‌شود. اگر جوان از ته دل باور نمود که تمام اعمال و رفتار او را خدا می‌بیند و بر اساس عملکرد افراد به آن‌ها پاداش می‌دهد و اساساً سعادت و خوشبختی انسان به دست خودش می‌باشد، در این صورت احتمال اینکه مرتکب گناه نشود بسیار زیاد است.‌ یقین داشته باشید، تا زمانی که نیروی ایمان و تقوا در وجود انسان بارور و تقویت نگردد، هیچ ضمانتی ازکنترل شهوت و انحرافات اخلاقی وجود ندارد. به خصوص در وضعیت کنونی که عوامل تحریک کننده بسیار زیاد است. بنابراین قبل از هر چیزی سعی کنید نیروی ایمان و تقوا را در وجود خویش بارور کنید.
نکته خیلی مهمی که در باب تقویت معنویت، باید رعایت کنید،این است که به نمازهایتان اهمیت خاصی دهید، ودر هیچ شرایطی آن را ترک نکنید، خصوصا نماز اول وقت، چرا که نماز، ضامن کنترل انسان از گناه است و نیروی که می تواند، انسان را در برابر قوه شهوت و غضب حفظ کند نماز است، همانطور که خداوند متعال در قرآن به این نکته اشاره دارد که: (اَقمِ الصلوةِ اِنَّ الصّلوةَ تنهى عَن الفحشاءِ والمنکرِ)(7) نماز را بپا دار، که همانا نماز انسان را از پستى و پلیدى باز مى دارد.
طبق بعضی از تفاسیر فحشاء اشاره به قوه شهوت است و منکر اشاره به قوه غضب دارد، بنابراین نماز این قدرت را دارد که انسان را در برابر شهوت مقاوم کند، به شرط اینکه با حضور قلب یاشد.
در آخر توجه شما را به چند توصیه کاربردی در زمینه تقویت اراده وکنترل نفس، جلب می کنیم.
– گناه، یکباره به صورت «عادت» درنیامده ، بلکه با تکرار، به صورت «عادت » درآمده است،و انجام گناه ،یک بار یک بار ودفعه به دفعه بوده است! وشخص میتواند با اراده قوی ،هر دفعه ای آن را انجام ندهد وهر دفعه به دفعه با توکل واستمداد ازخدا ، نیروی ترک آن را قوی تر کند واگر احیانا غیر اختیاری آن گناه را انجام داد ، فوری توبه کند ودوباره هر دفعه که زمینه آن گناه پیش آمد آن را به استمداد الهی ترک کند واین کار را آنقدر تکرار کند وهر باری که مرتکب گناه شد توبه کند تا بالاخره عادت اواز«گناه»به عادت بر«عبادت» منقلب شود
– از گفتگو با جنس مخالف مگر در مواقع ضروری و در حد ضرورت اجتناب کنید.
– از پوشیدن لباس های تنگ که موجب تحریک شهوت جنسی می شود خودداری کنید.
– هر شب، اعمال خود را محاسبه کنید. رفتارهای ارادی که باید انجام می دادید را در صورت انجام یادداشت کنید و رفتارهایی که باید ترک می کردید را نیز در صورت موفقیت یادداشت کنید.
– با کسانی همنشینی و معاشرت کنید که دارای اراده قوی و نظم در انجام مسئولیت ها و تکالیف خود هستند و از معاشرت با افراد سست اراده و ضعیف الایمان که اهل معصیت اند جدا خودداری کنید.
– روزه نقش عجیبی درکنترل شهوات وتقویت اراده دارد سعی کنید در صورت امکان هرهفته حداقل یک روز روزه بگیرید.
– مواظب نگاه خود باشید و از تماشای مناظر شهوت برانگیز مثل فیلم های مبتذل و قرار گرفتن در محیط هایی که آلوده به گناه است اجتناب کنید. بسیاری از گناهان از یک نگاه ساده آغاز می شود.
– هرگاه در کنترل شهوات با شکست مواجه شدید اولا خود را جریمه کنید سپس بدون یأس و ناامیدی از درگاه خداوند توبه نمائید و آنگاه تصمیم بر جبران آن بگیرید.
– همواره با یک مشاوره اخلاقی در ارتباط باشید و در انجام مراحل فوق با او مشورت کنید.
– ورزش و کارهای فکری در کاهش امیال شهوانی بسیار مؤثرند.از این رو، ورزشکاران و یا آنها که همیشه کارهای فکری می کنند ، به امور جنسی چندان علاقه مند نیستند ؛ زیرا این گونه سرگرمی ها ، تخیّلات و کارهای یکنواخت هم مقداری از نیروی شهوانی را زایل می کند و هم مانع از این می شود که تخیّلات شهوانی به انسان دست بدهد ، بر همین اساس است که پزشکان متخصص در بیماری های تناسلی به اشخاص پر شهوت توصیه می کنند به ورزش ، سیاحت ، سوارکاری و خواندن کتابهای تاریخی بپردازند تا تخیلات شهوانی شان کاهش یابد .
– سعی کنید در طول روز با وضو باشید و از نورانیت آن استفاده کنید.
مطالعه این کتابها نیز در این زمینه مفید است:
1- هفت روش پیشگری از انحراف جنسی؛ نوشته هادی حسینخانی – انتشارات موسسه آموزشی پژهشی امام خمینی.
2- جوان،هیجان وخویشنداری؛ نوشته گروه نویسندگان حدیث زندگی- موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث
3- آرامش در پرتو نیایش نوشته علی احمد پناهی – انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
http://akhlagh.porsemani.ir این آدرس را به خاطر بسپارید واز برنامه های آن نیز بهره مند شوید.
——————————-
(1) – وسائل الشیعه، ج 14، ص 240
(2)- نور/ آیه 30
(3) – نور/ آیه 31
(4) – الاخلاق، سید عبدالله شبر، قم، انتشارات بصیرتى، ص 127
(5) – خوردنی های پرانرژی مثل خرما، فلفل، پیاز، سوسیس و کالباس و … .
(6) – مستدرک الوسائل، ج 2، ص 531
(7) – عنکبوت: 45