ذکر صفات یاران امام عصر(ع) در آیه ۵۴ سوره مائده

باتوجه به اینکه ریشه اصلی تفکر مهدویت در قرآن در بیش از یکصد آیه بیان شده است، لزوم توجه به آیات مهدوی بیش از پیش احساس می شود، درحالی که در تفسیر این آیات، روایات فراوانی بر پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) نقل شده است که بنابر آنها، حکومت امام مهدی(ع) در آخرالزمان همان حکومت مستضعفان و صالحانی است که در قرآن به آن بشارت داده شده است.

تفسیر مهدوی آیه 54 سوره مائده به کارشناسی حجت الاسلام علی محمدباقی.

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مَن یَرْتَدَّ مِنکُمْ عَن دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَلاَ یَخَافُونَ لَوْمَةَ لآئِمٍ ذَلِکَ فَضْلُ اللّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ ﴿54﴾

اى کسانى که ایمان آورده اید هر کس از شما از دین خود برگردد به زودى خدا گروهى [دیگر] را مى آورد که آنان را دوست مى دارد و آنان [نیز] او را دوست دارند [اینان] با مؤمنان فروتن [و] بر کافران سرفرازند در راه خدا جهاد مى کنند و از سرزنش هیچ ملامتگرى نمى ترسند این فضل خداست آن را به هر که بخواهد مى دهد و خدا گشایشگر داناست (54)

” اکسیر عشق زیباترین هدیه خدا به یاران خاتم الاوصیاء است. آنانکه تحت عنایت بلندترین جاذبه های عشق الهی هستند، چراکه هم محبوب و معشوق ازل و ابدند و هم محب او، آنها در اقیانوس جوشن کبیر متصل به نام حبیب و محبوب شده اند. آنجا که می خوانیم “یا خیر حبیب و محبوب” منشا این عشق اطاعت از ولی خداست.

این آیه از آیات مهم درخصوص مهدویت است، به این معنا که مفاهیم بلند و قابل تامل دارد. واژه “ارتداد” در این آیه به معنای ارتداد علمی نیست یعنی ارتداد به این معنا که شخص به طور کامل از خدا برگردد و منکر او شود و یا از اسلام و دینش برگردد، نیست. زیرا در آیات قبل این ارتداد معنا شده و در حقیقت ارتداد در این آیه دوستی با دشمنان خداست ولو اینکه شخص به ظاهر مسلمان باشد علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان این مسئله را اثبات کرده است.

همانطوری که در حدیث داریم، مردم بعد از پیامبر مرتد شدند. به جز اندکی چون بسیاری از مردم بعد از پیامبر(ص) محبت غیر اهل بیت(ع) را بر خود مقدم دانستند. ولی به ظاهر مسلمان بودند پس اگر ارتداد را به معنای بازگشت از دین معنا کردند و دین هم طبق حدیثی از امام صادق(ع) به جز محبت چیزی نیست، بنابراین کسی که از محبت امام روگرداند، در حقیقت از دین بازگشته است و به نوعی مرتد محسوب می شود.

در بحث محبت باید خاطرنشان شود که محبتی که از ما خواسته شده و مورد قبول خداست محبتی است که کامل و خالص باشد و محبتی که خالص است که فقط به یک جهت معطوف باشد چون قرآن فرمود ما بر یک انسان دو قلب قرار ندادیم.

بنابراین اگر کسی در کنار محبت به خدا و اولیای او کوچکترین محبتی به دشمن خدا داشته باشد، در حقیقت دینش کامل نیست. به همین جهت بحث بغض نسبت به دشمنان خدا و اهل بیت در فرهنگ دینی ما پررنگ است.

در حدیث دیگری داریم که آیا دین به جز محبت و بغض چیز دیگری هم است بنابراین کسانی که دین کامل دارند و کسانی که حقیقتا مومن به دین هستند و کوچکترین ارتدادی در دینشان وجود ندارد، به شدت عاشق خدا و امام عصر هستند. در عین حال بغضشان نسبت به دشمنان خدا و امام کامل است.

پس به هر میزان که محبت کامل شود، بغض نسبت به دشمن نیز کامل می شود و به هر میزان که محبت کم شود بغض نیز کم می شود، معنای کم شدن بغض نسبت به دشمن محبت به اوست چون بغض و محبت متمم و مکمل هم می باشند به همین دلیل قران بعد از جمله من یرتد منکم…. می فرماید فسوف …. و بعد از بحث ارتداد بحث محبت را مطرح کرده است.

در اینجا قرآن می فرماید: اول ما محبت می کنیم و سپس آنها به ما محبت می کنند یعنی اول محبت از جانب خدای متعال به مومنین است و سپس مومنین توفیق عشق و محبت الهی و اولیای او را پیدا می کنند.

کسی که از دین برگردد و محبت غیر اولیای خدا را در دل جای دهد، بداند که خداوند در آینده افرادی را می آورد که آنها هیچ محبتی از دشمنان خدا در دل ندارند این تعبیر در روایتی از امام علی به اصحابشان و در حدیث دیگری به امام عصر به اصحابشان تطبیق شده است در حقیقت خدا خبری از غیب به آینده در این آیه می دهد.

از این قسمت صفات یاران امام عصر(ع) مشخص می شود. آنها مبرا از رذایل هستند، به وسیله عصمت الهی و یا به وسلیه مغفرت الهی از این صفات جدا هستند، قرآن می فرماید ما اصحاب مهدی را دوست می داریم. آنها صفات محسن متقی و صابر دارند.

قرآن در آیات متعددی به بیان رذایل اخلاقی می پردازد و بحث محبت را مطرح می کند، اصحاب امام عصر(ع) در این آیه محبوب خدا هستند، این افراد از این رذایل نیز مبرا می باشند، منتظران امام عصر(ع) باید این ویژگی ها را داشته باشند تا مورد محبت خدا واقع شوند و عشق به خدا در دل آنها جای گیرد.

این افراد هم حبیب هستند و هم محبوب و به رازهای جوشن کبیر رسیده اند قرآن کسانی که این ویژگی ها را داشته باشند متقی، صابر و محسن می خواند که در مقابل نباید مستکبر و اهل خیانت و غیره باشند، این افراد وارثان زمین هستند چراکه فرمود عاقبت و پایان زمین برای اهل تقوی است.

یاران امام زمان(ع) نسبت به مومنین متواضع و نسبت به کافران سرسخت هستند. به همین دلیل در راه خدا جهاد می کنند و اگر گوشه ای محبت از کافران داشته باشند، نمی توانند با آنها جهاد کنند، ملامت ملامتگران روی این افراد تاثیر نمی گذارد، خودشان ثابت قدم و استوارند.

خداوند می فرماید که تمام ریشه این ویژگی ها از محبت من به آنهاست و این ویژگی ها لطف اضافی من به آنهاست به این که خودشان مستحق این لطف نبودند ولی خداوند به هر کس که شایسته و قابل باشد این لطف را عطا می کند. این قابلیت بنده با استمداد الهی و توفیقات الهی به دست می آید.

فضل و احسان خدا گسترده است و خدای متعال علیم می باشد که منظور اعطای فضل خداست. خدا می فرماید درست است که رحمت من گسترده است اما من با علم کاملم می فهمم که چه کسی لیاقت استفاده از فضل من را دارد.