با سلام؛
دوست عزیز؛ خداوند فرمود: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»؛ بقره(2)، آیه 183؛ دقت کنید فرمود «لعل» یعنی «شاید»! لذا هر روزه‌داری به تقوا نخواهد رسید؛ بلکه تنها کسانی به تقوا دست می‌یابند که روزه‌ی حقیقی بگیرند.
یکى از دستورات خداوند به انسان ها، روزه دارى است تا در سایه آن، انسان بتواند از هرگونه فساد و بیمارى مصون بماند و با رهانیدن خود از دام هاى شیطان، خود را در مسیر انبیا و ائمه(ع) قرار دهد. روزه، کلاس کسب تقوا است، تمرینى براى متقى شدن است.
مهم ترین اثر روزه تزکیه وتهذیب وخودسازی انسان ها است. انسان وارسته ومهذب شخصی است که اوامر الاهی را به تمام و کمال انجام دهد.
یکی از فلسفه های مهم روزه، تقوای الهی است؛ تقوایی که انسان را به کمال واقعی رسانده و در جوار محبوب قرار می دهد: «للذین اتقوا عند ربهم جنات تجری من تحتها الانهار»(آل عمران(3)، آیه 15). برای کسانی که تقوی ورزیده اند و در نزد پروردگارشان باغ های بهشتی است».روزه روح انسان را تلطیف، اراده او را قوى و غریزه هایش را تعدیل مى کند و به آدمى در مسیر تقوا و پرهیزگارى کمک مى کند؛ به شرط آنکه انسان حقیقتاً روزه بگیرد؛ یعنی در کنار گرسنگی و تشنگی، اعضاء و جوارح انسان نیز مطیع پروردگار باشند و معصیت الهی را نکنند.
بعنوان مثال: روزه زبان یعنی انسان زبانش را کنترل نموده و از بیان آنچه حرام است خودداری نماید.
روزه قلب یعنی انسان قفلی بر دروازه قلب خویش بزند و از ورود هرچه غیر خداست، جلوگیری کند.
امام علی (علیه السلام) می فرمایند: روزه تـن عـبـارت اسـت از خـوددارى با اراده و اختیار از خوردن غذاها به انگیزه ترس ازکیفر و رغـبـت بـه ثـواب و روزه نفس عبارت است از نگهداشتن حواس پنجگانه از دیگر گناهان و خالى کردن دل از همه عوامل بدى. (میزان الحکمه، ج7)
در حدیث فوق مراد از روزه تن، همان روزه شکم است.
روزه مراتبی دارد؛ روزه افراد عادی همان روزه شکم است که تنها از خوردن و آشامیدن و در اصطلاح فقه، هر آنچه ظاهر روزه را باطل می کند اجتناب می نمایند و به حقیقت روزه توجهی ندارند. اگر با موقعیت گناهی مواجه شوند آن را انجام می دهند و و برای این افراد روزه حاصلی جز تحمل تشنگی و گرسنگی ندارد.
حضرت علی ( علیه السلام) می فرمایند: «کم من صائم لیس له من صیامه الا الجوع والظما؛ بـسـا روزه دارى کـه بـهره او از روزه اش گرسنگى است.» (نهج البلاغه، حکمت145)
و در بیانی دیگر آقا امیرالمؤمنین (علیه السلام) می فرمایند: روزه دورى کـردن از حـرامـهـاسـت، هـمـچـنـان کـه مـرد از خوردن و آشامیدن خودداری می کند. (میزان الحکمه، ج7)
روزه افراد خاص، در مرتبه ای بالاتر قرار دارد و آنها نه تنها از خوردن و آشامیدن پرهیز می کنند بلکه اعضا و جوارح خود را از انجام معاصی باز می دارند و ازجمله ازگناهان زبان (غیبت و دروغ و…) اجتناب می نمایند. حضرت زهرا (سلام الله علیها) می فرمایند: اگر روزه دار زبان و گوش و چشم و اعضا و جوارح خود را نگه ندارد، روزه به چه کار او مى آید؟ (میزان الحکمه، ج7)
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هرگاه روزه گرفتى باید گوش و چشم و مو و پوست تو نیز روزه داشته باشند. (میزان الحکمه، ج7)
روزه برخی از خواص در مرتبه ای بالاتر از مرتبه قبل قرار دارد که آنها نه تنها اعضا و جوارح خود را تحت کنترل دارند بلکه قلب خود را از هرچه خطورات غیر الهی است باز می دارند.
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:روزه دل، بهتر از روزه زبان است و روزه زبان، بهتر از روزه شکم است. (میزان الحکمه، ج7)
امام علی (علیه السلام) می فرمایند روزه (و خوددارى) نفس از لذتهاى دنیا، سودمندترین روزه است. (میزان الحکمه، ج7)
بنابراین روزه، به ویژه در روزهای گرم و طولانی تابستان که فشار تشنگی طاقت فرسا می شود به طور چشمگیری به انسان صبر و مقاومت می بخشد و تحمل رنج و سختی را بر آدمی آسان می سازد. قرآن کریم با توجه به همین اثر، از روزه به صبر تعبیر کرده است: «و استعینوا بالصبر و الصلوه — از صبر (روزه ) و نماز کمک بگیرید…»امامان معصوم (علیهم السلام) صبر را در این آیه به روزه تفسیر کرده اند و پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز ماه رمضان را ماه صبر نامیده اند: «شهر الصبر و ان الصبر ثوابه الجنه—رمضان ماه صبر است و پاداش صبر بهشت است»(الکافی،ج4، ص66)؛ لذا مؤمن با تمرین صبر در ماه مبارک رمضان می‌تواند به تقوا دست یابد.
دوست عزیز؛ در ادامه به راههای کسب تقوا اشاره می‌کنیم.
روش تحصیل تقوا:
عوامل حصول ملکه تقوی و تحکیم آن عبارت است از:
1. تقویت باور دینی (ایمان): بر طالب تقوی و قرب الهی فرض است که باور دینی و ایمان خویش را به خدای متعال و حقانیت بعثت انبیاء و دین الهی و کتاب آسمانی از طریق مطالعه و تفکر در حوزه های معرفتی و بینش دینی تقویت نماید. رعایت تقوا عملی است که برخاسته از ایمان انسان است و آدمی تا ایمان قوی و شناخت شفافی نسبت به حقایق هستی و اعتقادات دینی نداشته باشد ضامن اجرایی نخواهد داشت حوزه های معرفت دینی عبارتند از خداشناسی، خودشناسی، معادشناسی، فلسفه دین و جهان شناسی.
2. دین آشنایی: دیگر از لوازم این راه آشنایی با حلال و حرام الهی است. بر طالب تقوی لازم است که با احکام اخلاقی و عملی دین از طریق مطالعه و تحصیل کتب اخلاقی و رساله های عملیه آشنا باشد و راه عملی اطاعت خدای متعال را بداند و از بایدها و نبایدهای این مسیر اطلاع کافی داشته باشد. به خصوص شناختن گناهان و پی آمدهای سوء دنیوی و اخروی آن، نقش و تأثیر بسیار سازنده ای در حصول تقوی و تحکیم آن در انسان مؤمن دارد.
3. تمرین و ممارست: حصول هر مهارتی نیاز به تمرین، ممارست، مداومت و ایستادگی دارد. برای طالب تقوی نیز لازم است که در این مسیر از هر طریقی که ممکن است به تدریج عادت های بد خود را ترک و آنها را تبدیل به عادت های مثبت نماید. تمرین عملی و عادت نمودن به ترک گناهان و انجام واجبات الهی به تدریج زمینه حصول ملکه تقوی را در نفس آدمی فراهم خواهد آورد.
4. تلاوت قرآن کریم: از مداومت در تلاوت قرآن کریم همراه با تدبر در آیات الهی و فهم هدایت های قرآنی نباید غفلت نمود. قرائت و تلاوت پیوسته این کتاب مقدس همراه با فهم معانی آن به تدریج تأثیر بسیار سازنده ای در تقویت و تحکیم ایمان و عمل خواهد داشت.
5. شرکت در مجالس و محافل مذهبی، همراهی مؤمنان، همنشینی با عالمان ربانی، مطالعه سیره عملی رهبران معصوم(ع), امامان هدایت و اسوه های تقوا و همچنین مطالعه زندگی و سیره عملی عالمان وارسته, اهل تقوی و سلوک، همچنین سرگذشت گناهکاران و سرانجام منحرفان از راه خدا و تقوی همگی راه هایی هستند که به تقویت بعد معنوی انسان خواهد انجامید.
6. شیطان شناسی: شناختن شیطان، حیله ها و وسوسه هایی که برای اهل تقوی دارد و دام هایی که در راه خدا گسترده است، ضرورتی است که نباید از آن غافل ماند.
موفق و مؤید باشید.