رابطه نزول قرآن و وجوب روزه در ماه مبارك رمضان

سوره بقره- آيه 185: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ …»

خداوند ماه رمضان را به نزول قرآن در آن معرفي مي‌كند؛ «شَهرُ رَمَضانَ الَّذِي اُنزِلَ فيهِ القُرءان» پس عظمت اين ماه به لحاظ روزه نيست، بلكه معرّف حقيقي ماه رمضان، «ظرف نزول قرآن بودن» آن است؛ قرآني كه حاوي معارف و احكام فراواني است كه يكي از آنها روزه است؛ قرآني كه هدايت انسانها را برعهده دارد و شواهد هدايت و فرق بين حق و باطل در آن تعبيه شده است.

ذكر ظرف نزول قرآن در خلال آيات روزه براي ايجاد انگيزه بيشتر در مكلفان است كه به شوق ادراك معارف قرآن از روزه اين ماه نيز بهره‌مند شوند، هرچند خود روزه نيز طبق بركات فراواني كه بر آن مترتّب است شايان توجّه خواهد بود، چنان كه اگر مقصود از ﴿شَهرُ رَمَضانَ الَّذِي اُنزِلَ فيهِ القُرءان﴾ اين باشد كه «ماه رمضان چيزي است كه درباره وجوب روزه آن قرآن فرود آمد»، نه آنكه قرآن در اين ماه نازل شد، محوريّت صوم براي ارزش بخشيدن به اين ماه روشن مي‌شود.

برخي معتقدند چون قرآن كه بزرگ‌ترين آيات ربوبي است در اين ماه نازل شد، روزه كه بزرگ‌ترين آيات عبادي است در اين ماه واجب شد[1]. طبق تحليلي ديگر در اين باره، تفريع جمله «فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهر» بر قبل براي آن است كه بفهماند حال كه ماه رمضان ماه نزول قرآن است، بر شماست كه در اين ماه از غير خدا و از خواسته‌هاي نفساني امساك كنيد تا نسيم معنويت بر شما بوزد و درِ غيب به رويتان بازگردد[2]. حديث «لولا انّ الشياطين يحومون علي قلوب بني آدم لنظروا إلي ملكوت السموات»[3]؛ (اگر شياطين، گرد دلهاي آدميان نمي چرخيدند، هر آينه آنان ملكوت آسمان‏ها را مى ‏ديدند.) نيز بيانگر اين تناسب است.[4]

پي نوشت: —————–

[1]  التفسير الكبير، مج3، ج5، ص89. [2]  تفسير بيان السعاده، ج1، ص173.
[3] بحار الاَنوار، ج60، ص332 و ج67، ص59. [4] تسنيم، ج 9، ص 326.