آنوریسم آئورت شکمی به چه معناست؟

آنوریسم گشاد شدن غیر طبیعی رگ خونی به اندازه ۵۰ درصد بیشتر از اندازه نرمال خود بوده و از طرفی آنوریسم آئورت شکمی (AAA) به معنای گشادی غیر طبیعی آئورت شکمی بیش از ۳ سانتی متر است.

آنوریسم بخش ضعیف دیواره شریان است؛. فشار داخل سرخرگ به ضعیف شدن این ناحیه  و به خارج شدن به بیش از عرض طبیعی خود منجر خواهد شد.

آنوریسم آئورت شکمی، یک آنوریسم در بخش پایین آئورت بزرگ شکمی است که از کل بالاتنه رد می‌شود.

آئورت بزرگترین رگ خونی در بدن انسان است.

این رگ خون را از قلب به سر و بازو‌ها حمل می‌کند و در سمت پایین به شکم، پا‌ها و لگن می‌برد.

دیواره‌های آئورت در صورت ضعیف شدن متورم شده و همانند یک بادکنک کوچک بیرون زدگی پیدا می‌کنند.

از آنجایی که آئورت مهمترین تامین کننده خون است پارگی آنوریسم آئورت شکمی می‌تواند موجب خونریزی کشنده شود.1
 

علت آنوریسم آئورت شکمی

علت اصلی بروز آنوریسم تصلب شرایین است.

سیگار اصلی ترین عامل ابتلای افراد به آنوریسم آئورت شکمی است. علت اصلی بروز آنوریسم آئورت «سفت شدن شریان» است که به آن تصلب شرایین گرفته می شود. بسیاری از آنوریسم های آئورت در نتیجه تصلب شرایین اتفاق می افتد. زیرا تصلب شرایین دیواره های رگ آئورت را ضعیف کرده و افزایش فشار پمپاژ خون از داخل آئورت باعث ضعیف شدن لایه دیواره ای داخل آئورت و در نتیجه بروز آنوریسم خواهد شد.

دیواره آئورت سه لایه داخلی، میانی و خارجی دارد که این لایه ها باعث افزایش استقامت آئورت و خاصیت ارتجاعی آئورت شده و در نتیجه باعث می شود تا این رگ بتواند از پس فشار خون داخل خودش بر آمده و دچار آسیب نشود. حالا در صورتی که فشار خون داخل آئورت افزایش پیدا کند، لایه میانی آئورت آسیب دیده و به مرور زمان باعث اتساع و گشاد شدن رگ آئورت می شود.

علت اصلی بروز آنوریسم آئورت سیگار کشیدن است. مطالعات نشان می دهد که با افزایش نرخ مصرف کنندگان سیگار، نرخ آنوریسم آئورت نیز افزایش داشته است.
 

ژنتیک و موروثی بودن

ژنتیک نقش مهمی در بروز آنوریسم آئورت دارد. فردی که یکی از افراد خانواده یا بستگان درجه یک خود دچار آنوریسم آئورت باشد، احتمال ابتلای او به این بیماری تا حد زیادی افزایش می یابد.

آنوریسم آئورت ممکن است در افراد جوان بروز پیدا کرده و فرد را در معرض احتمال پارگی این رگ حیاتی قرار دهد.
 

بیماری های ژنتیکی

بیماری سندرم Ehlers-Danlos و سندرم مارفان (Marfan) دو بیماری بافتی است که ارتباط مستقیمی با بروز آنوریسم آئورت دارد.

ناهنجاری های بافت های پیوندی در لایه های دیواره ای آئورت ممکن است احتمال ضعیف شدن رگ آئورت را افزایش داده و در نتیجه فرد را در معرض ابتلا به آنوریسم قرار دهد.
 

پس از تروما

تروما نیز ممکن است باعث آسیب دیدگی دیواره های آئورت شده یا به مرور زمان باعث ضعیف تر شدن جدار این رگ شود.

آرتروز

التهاب رگ های خونی که در نتیجه بیماری تاکایاسو، آرتریت گیجگاهی یا بیماری relapsing polychondritis ایجاد می شود نیز می تواند احتمال بروز آنوریسم آئورت شکمی را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.

عفونت قارچی

عفونت قارچی یا مایوتیک ممکن است با نقص ایمنی، سیفیلیس، سوء مصرف مواد مخدر یا جراحی دریچه قلب همراه باشد.2
 

علائم و نشانه ها

اکثر مردم از داشتن آنوریسم آئورت شکمی خود بی اطلاع هستند چرا که در بسیاری از موارد، هیچ علامتی ندارند. علایم آنوریسم عبارتند از

بزرگ شدن ضربان دار و یا احساس یک توده دردناک توسط پزشک به هنگام انجام معاینه فیزیکی

درد در پشت، شکم و یا کشاله ران که ممکن است طولانی مدت بوده و با تغییر موقعیت یا داروهای ضد درد تسکین نیابد

آنوریسم آئورت شکمی پاره شده معمولا درد ناگهانی و شدید و علائمی مانند از دست دادن هوشیاری یا شوک، بسته به محل آنوریسم و میزان خونریزی تولید می کند. آنوریسم آئورت شکمی پاره شده نیاز به درمان اورژانسی دارد.3
 

تشخیص آنوریسم آئورت شکمی

آنوریسم آئورت شکمی در طول یک معاینه فیزیکی معمول یا درطی یک تصویر برداری اشعه ایکس هنگامی که برای دیگر نگرانی های سلامتی آزمایش میشوید تشخیص داده میشود.

هنگامی که به وجود یک آنوریسم آئورت شکمی گمانه زنی میشود، آزمایشهای زیر ممکن است برای تعیین اندازه، محل آنوریسم آئورت شکمی، و گزینه های درمانی مورد استفاده قرار گیرند :
 

– سونوگرافی

امواج صوتی با فرکانس بالا، که برای گوش انسان نامفهوم میباشند، از طریق بافت های بدن منتقل می شوند. پژواک حاصل از امواج صوتی ثبت و به تصاویر ویدئویی یا عکس تبدیل میشود.

– سی تی اسکن

توموگرافی کامپیوتری، که معمولا به عنوان یک CT اسکن شناخته میشود، با استفاده از اشعه X و کامپیوتر تصاویر مقطعی از بدن تولید میکند.
 

– تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

امواج مغناطیسی، امواج رادیویی، و یک کامپیوتر برای تولید تصاویر روشنی از بدن استفاده می شوند. این روش شامل استفاده از امواج اشعه ایکس نمیشود.
 

– آنژیوگرام

آزمایشی که در آن یک لوله نازک (کاتتر) به یک رگ خونی وارد شده و ماده حاجب برای قابل مشاهده شدن رگ های خونی درزیر اشعه ایکس تزریق میگردد. این روش به ندرت برای تشخیص آنوریسم آئورت شکمی استفاده می شود اما ممکن است به درمان آنوریسم کمک کنند.4
 

درمان آنوریسم آئورت شکمی 

باید به این نکته توجه داشته باشید که بیماری آنوریسم آئورت شکمی به مرور زمان گسترش یافته  و شدت می گیرد. بیماران مبتلا به آنوریسم شکمی هر کدام شرایط خاص خود را داشته و درمان و ترمیم نیز با توجه به سایز و اندازه آنوریسم، سن بیمار و شرایط و سلامتی بیمار متفاوت خواهد بود.

هرچه قدر اندازه آنوریسم آئورت فردی بزرگ شود، احتمال پارگی و مرگ او افزایش خواهد یافت. آنوریسم های سایز کوچک را می توان با استفاده از عکس برداری و سونوگرافی مکرر تشخیص داد.
 

جراحی آنوریسم آئورت شکمی 

به طور کلی برای درمان و ترمیم آنوریسم دو راه حل وجود دارد:
 

روش جراحی سنتی

ابتدا شیوه قدیمی و سنتی که عمل جراحی است.

برای انجام این عمل جراحی برشی بزرگ در داخل شکم ایجاد شده و اقدام به تشخیص و شناسایی آنوریسم آئورت می کنند. سپس این قسمت را از داخل شکم خارج می کنند.

قسمت برداشته شده از آئورت نیز با استفاده از گرافت مصنوعی جایگزین خواهد شد.
 

پیوند درون عروقی

برای اینکار یک سوند یا لوله در داخل شریان فمورال(ران) در داخل کشاله ران قرار داده و گرافت در محل مورد نظر قرار می گیرد تا از توسعه و پیشرفت آنوریسم جلوگیری کند.

نوع درمان انتخابی باید بر اساس محل آنوریسم، اندازه و شکل آن باشد.
 

روش های درمان غیر جراحی

به محض تشخیص آنوریسم در بدن بیمار، هدف پزشک جلوگیری از رشد و بزرگ شدن این ائوریسم است.

کنترل عوامل خطرناک یکی از مهم ترین کارهایی است که برای جلوگیری از این رشد می توان در پیش گرفت.

کنترل ها شامل موارد زیر می شود:

کنار گذاشتن سیگار

کنترل میزان کلسترول خون

تحت کنترل قرار دادن بیماری دیابت

جلوگیری از بالا رفتن فشار خون

داروهای بتا بلاکر می تواند به کنترل فشار خون و کاهش فشار خون در داخل آنوریسم کمک زیادی کند.2

پینوشتها
1.www.yjc.ir
2.www.pezeshket.com
3.www.gums.ac.ir
4.www.drhsnajafi.com