راهکار قرآن در بهداشت روانی

امروزه علم روان پزشکي همان چيزهايي را تعليم مي دهد که پيامبران به مردم مي آموختند، زيرا پزشکان روان شناس دريافته اند دعا و نماز و داشتن يک ايمان محکم به دين نگراني، تشويش، هيجان و ترس را برطرف مي سازد.

ويليام جيمز پدر روان شناسي جديد در نامه اي به يکي از دوستانش يادآور شده که «هرچه بيشتر از سال هاي عمرش مي گذرد کمتر مي تواند بدون اعتقاد به خداوند زندگي کند».

دکتر کارل جونک يکي از معروفترين روان شناسان در يکي از کتاب هايش مي نويسد: «طي سي سال اخير مردماني از کشورهاي متمدن جهان به من مراجعه کرده اند، من صدها بيمار را معالجه نموده، در بين تمام اين بيماران که نيمه دوم حيات را مي گذرانند (يعني سنين بالاتر از سي و پنج) يکي پيدا نشده که مشکلش به عقائد مذهبي بازگشت نکند با اطمينان خاطر مي توانم بگويم که هريک از آنها از آن جهت مريض شده بودند که آنچه از اديان زنده هر عصر به پيروان خود عطا کرده اند از دست داده بودند، و آنهايي که عقيده ديني خود را بازنيافتند هيچکدام واقعاً درمان نشدند.»

گاندي رهبر بزرگ هند مي گفت: «اگر دعا و نماز نبود من مدت ها قبل ديوانه و مجنون شده بودم.» بسياري از ما وقتي از زندگي به ستوه مي آئيم و به آخرين حدّ نيروي خود مي رسيم در نا اميدي و يأس رو به سوي خدا بر مي گردانيم البته در موقع گرفتاري هيچ کس منکر خدا نيست قرآن کريم نيز به اين مطلب اشاره کرده مي فرمايد: «امن يجيب المضطر اذا دعاه و يکشف السوء…» (سوره نمل، آيه62) يا (کيست) آن کس که درمانده را چون وي را بخواند اجابت کند، و گرفتاري را برطرف مي گرداند؟

و با آنکه با اشاره به يکي از حالات انسان ها که عموماً شامل بيشتر آنها مي شود مي فرمايد: «فاذا رکبوا في الفلک دعوا الله مخلصين له الدين فلمّا نجاهم الي البرّ اذا هم يشرکون» (سوره عنکبوت،آيه 65) و هنگامي که بر کشتي سوار مي شوند خدا را پاک دلانه مي خوانند، و چون به سوي خشکي رساند و نجاتشان داد به ناگاه شرک مي ورزند.» اما چرا هر روز تجديد قوا نکنيم؟

آيکيس کارل نويسنده کتاب «انسان موجود ناشناخته» برنده جايزه نوبل در ضمن مقاله اي مي نويسد: قوي ترين قدرتي که ممکن است انسان توليد کند همان دعا و عبادت است. قدرتي که مانند نيروي جاذبه زمين و جود حقيقي و خارجي دارد، من در زندگي پزشکي خود به کساني برخورد کرده ام که هيچ يک از وسائل مداوا بر ايشان مؤثر نبوده است ولي به مدد عبادت و دعا نجات يافته اند.

فائده دعا اين است که بشر مي کوشد نيروي محدود خود را با توسل به نيروي نامحدود ديگري توسعه و افزايش دهد، وقتي ما دعا مي خوانيم خود را به قوّه محرک پايان ناپذيري که تمام کائنات را به هم پيوسته است متصل و مربوط مي کنيم، ما دعا مي کنيم که آن نيرو به حوائج ما توجه کند، همين درخواست کافي است که نقائص ما را مرتفع سازد و ما با حالي بهتر و قدرتي بيشتر از جا بر مي خيزيم. هر وقت ما با شور و حرارت خداوند را در دعا و نماز مخاطب مي سازيم روح و جسم خود را به وجهي احسن تغيير مي دهيم.» چرا ايمان به دين تا اين درجه آرامش و خون سردي و شکيبايي به ما مي بخشد؟

ويليام جيمز مي گويد: امواج خروشان سطح اقيانوس هرگز آرامش اعماق آن را به هم نمي زند کسي که متکي به حقائق بزرگ معنوي است از تغييرات و فراز و نشيب هاي زندگي دست خوش تشويش و نگراني نخواهد شد بنابراين يک شخص واقعاً متدين، تزلزل ناپذير و فارغ از دغدغه و تشويش است و براي انجام هر گونه وظيفه اي که روزگار پيش آورده با خون سردي آماده و مهيا مي باشد.»

قرآن کريم با اشاره به آيه «الا بذکر الله تطمئن القلوب» (سوره رعد، آيه 28) به سرچشمه همه کمالات و خوبي ها که در سايه سار آن انسان به آرامش دست مي يابد اشاره مي نمايد، و نيز با بيان «ما اصاب من مصيبةٍ في الارض ولا في انفسکم الا في کتاب من قبل ان نبرآها انّ ذلک علي الله يسير؛ لکيلا تاسوا علي ما فاتکم ولا تفرحوا بما آتاکم والله لا يحب کلّ مختار فخور» (سوره حديد، آيات22و23) هيچ مصيبتي نه در زمين و نه در نفس هاي شما [به شما] نرسد مگر آنکه پيش از آنکه آن را پديد آوريم در کتابي است. اين [کار] بر خدا آسان است تا بر آنچه از دست شما رفته اندوهگين نشويد و به [سبب] آنچه به شما داده است شادماني نکنيد و خدا هيچ خود پسند فخر فروشي را دوست ندارد.»

قرآن کريم با بيان اين آيه به يکي از اصولي که روان شناسان امروزه به آن رسيده اند اشاره مي نمايد و آن اصل عبارتست از اينکه «حوادث را آن طور که هست بپذيريد و خود را آماده سازيد که همان طور قبولش کنيد، زيرا پذيرش آنچه اتفاق مي افتد اولين قدم در مغلوب کردن نتايج و مصائب و بدبختي ها است.» و هدف آفرينش شما اين بوده که شما دلبسته و اسير زرق و برق اين جهان نباشيد. و گذرگاه که نامش دنيا است دلبستگي به آن، بزرگترين دشمن سعادت شما است و به سوي خدا رفتن سه نياز روحي که مردم دنيا، اعم از مؤمن و مشرک در آن سهيم هستند را بر مي آورد:

1. به هنگام دعا چيزهاي را که موجب زحمت ما است به زبان مي آوريم و اين به زبان آوردن در حکم يادداشت کردن است هرگاه چيزي از ابهام در آيد و معلوم گردد حلّ آن آسان مي شود.

2. هنگام دعا اين احساس به ما دست مي دهد که شريک غمي پيدا کرده ايم و تنها نيستيم بعضي مواقع نگراني هاي ما به قدري جنبه خصوصي و محرمانه دارد که نمي توانيم به نزديک ترين افراد خانواده و دوستان خويش در ميان گذاريم آن وقت دعا کردن و رفتن به سوي خدا مشکل ما را حل مي کند هنگامي که گرفتار تألّمات و هيجانات فشرده در سينه و تألم روحي هستيم لازم است مشکلات و گرفتاري هاي خود را براي کسي بگوئيم و هنگامي که ما نمي توانيم به کس ديگري بگوئيم خداوند بايد محرم اسرار ما باشد.

3. دعا انسان را وادار به کار مي کند و نخستين قدم به سوي عمل مي باشد. نمي شود باور کرد شخصي روزها به درگاه خدا دعا مي کند و نتيجه نگيرد زيرا استمداد از خدا نيروي در ما به وجود مي آورد که از نيروهاي ذخيره خويش بهره برداري مي کنيم. دکتر کارل مي گويد: «دعا قوي ترين نيروي است که بشر مي تواند به وجود آورد.»

نویسنده : مهناز رحيم پور