بر اساس روایات حضرت عیسی(ع) قبل از فوتش نزول میکند. چنان که در بعضی روایات آمده که حضرت عیسی(ع) در آخر الزمان از آسمان میآید و یهود و نصاری در آن روز به وی ایمان میآورند.(ترجه المیزان، ج5، ص220 ذیل آیه 159 سوره نساء).(و ایمان به حضرت عیسی(ع) مصداق پیدا نخواهد کرد مگر زمانی که ایمان به پیامبر خاتم بیاورند. چون حضرت عیسی(ع) بشارت به آمدن وجود مبارک پیامبر اسلام داده بود.) این نزول از آسمان در زمان ظهور حضرت ولی عصر(ع) خواهد بود.روایات اشاره دارند که عیسای مسیح به وقت ظهور امام عصر، با حضرت همراهی خواهند کرد و هنگام اقامه نماز پشت سر امام خواهند ایستاد (این معنا اشاره به تبعیت حضرت عیسی (ع) از حضرت مهدی است)رسول گرامی اسلام(ص) فرمود:امامان بعد از من دوازده مرد از اهل بیت من هستند، اول آن ها علی و وسط ایشان محمد و آخر آن ها نیز محمد است. او است مهدی امت که عیسای مسیح پشت سرش نماز می گذارد.(- بحارالانوار، ج 36، ص 312، حدیث 157 ) . گویا حضرت مسیح(ع) که در دوره اوّل زندگی خویش بی همسر و خانمان میزیست پس از بازگشت در دوره ظهور امام عصر(ع) ازدواج میکند و در دوره استقرار و پس از سالها وزارت امام عصر(ع) دار دنیا را وداع میگوید و مراسم تدفین او را امام عصر(ع) انجام میدهند. ایشان در طول دوره دوم حیات خویش نقشی بسزا در ترویج اسلام و رهبری امام زمان(ع) در میان اهل کتاب و به خصوص مسیحیان ایفا میکنند.پس از آن امام زمان(ع) نیز پس از صدها سال زندگی در دوره غیبت و چند صد سال زندگی در دوره پس از ظهور مدتی پس از حضرت مسیح(ع) وفات مییابند.
چنان که گذشت در منابع اسلامی اعم از آیات و روایات، مطالب بسیاری پیرامون نزول حضرت عیسی(ع) آمده است : “وقولهم انا قتلنا المسیح عیسی بن مریم رسول الله و ما قتللوه و ما صلبواه ولکن شبه لهم و ان الذین اختلفوا فیه لفی شک منه ما لهم به علم الا الاتباع الظن وماقتلوا یقینا بل رفعه الله الیه وکان الله عزیزآ حکیما وان من اهل الکتب الاّ لیومنن به قبل موته و یوم القیمة یکون علیهم شهیدا”[2] و گفته ایشان که: “ما مسیح، عیسی بن مریم پیامبر خدا را کشتیم» و حال آن که آنان او را نکشتند ومصلوبش نکردند لیکن امر بر آنان مشتبه شد و کسانی که درباره او اختلاف کردند قطعآ در مورد آن دچار شک شده اند و هیچ علم بدان ندارند جزء آن که از گمان پیروی میکنند و یقینآ او را نکشتند. بلکه خدا او را به سوی خود بالا برد و خدا توانا و حکیم است. واز اهل کتاب کسی نیست مگر آن که پیش از مرگ خود حتمآ به او ایمان بیاورد و در روز قیامت ( عیسی نیز ) بر آنان شاهد خواهد بود.”
“و انه لعلم للساعه فلاتمترون بها و اطبعون هذا صراط مستقیم”[3] “و همانا آن نشانه ای برای ( فهم )رستاخیز است پس زنهار در آن تردید مکن و از من پیروی کنید این است راه راست.”
و در آیات فوق اشاره به نزول حضرت عیسی(ع) در عصر ظهور شدهاست البته با کمک روایاتی که در مورد نزول حضرت عیسی در منابع روایی آمده است مثلاً در آیه نخست ابتدا، قرآن، کشته و مسلوک شدن حضرت عیسی را نفی میکند و بعد ادامه دهد که ایشان پیش خدا رفته و زنده است و در آیه بعدی به ایمان آوردن همه اهل کتاب به ایشان قبل از مرگش خبر میدهد از این جا است که برخی از مفسران، آن را حمل بر نزول حضرت عیسی در عصر ظهور میکنند مثلا در تفسیر نمونه چنین آمده است:
“منظور این است که تمام اهل کتاب به حضرت مسیح پیش از مرگ او ایمان میآورند یهودیان او را به نبوت میپذیرند و مسیحیان دست از الوهیت او میکشند واین به هنگامی است که مسیح طبق روایات اسلامی در موقع ظهور مهدی (عج ) از آسمان فرود میآید، و پشت سر او نماز میگذارد و یهود و نصا را نیز اورامی بیند و به او و مهدی (عج ) ایمان میآورد”[4] امام باقر (ع) فرموده است: “ان عیسی(ع)، قبل یوم القیامه، ینزل الی الدنیا فلا یبقی اهل ملة، یهودی ولاغیره الاّ آمن به قبل موته و یصلی خلف المهدی ( عج )”[5] ”به طور مسلم، عیسی(ع) پیش از قیامت به این جهان فرود خواهد آمد. پیرو هیچ آئینی از یهود و غیر آن در روی زمین نمی ماند جز این که پیش از وفاتش به او ایمان میآورد و او در پشت سر مهدی نماز میخواند.”
اما آیه اخیر که یکی دیگر از ویژگی های حضرت مسیح را مطرح میکند ،می فرماید: او ( عیسی) سبب آگاهی به روز قیامت است. «یعنی طبق بیان روایات متعدد اسلامی نزول حضرت عیسی(ع) در عصر ظهور امام مهدی دلیل بر نزدیک شدن قیامت میباشد !» [6] پیامبر اکرم در مورد نزول حضرت عیسی(ع) فرموده است: “کیف انتم اذا نزل ابن مریم فی کم وامامکم منکم”[7] “چگونه هستید هنگامی که حضرت عیسی(ع) نزول میکند و امامت و رهبری به عهده شماست”
باز فرموده است : ”لن تهلک امة انا فی اولها، و عیسی بن مریم فی آخرها والمهدی فی وسطها”[8] “امتی که من در اغاز آن، عسیی بن مریم در پایان آن، و مهدی در میان آن است هرگز هلاک نمی شود.”
بعد از آن ظهور و قیام امام مهدی و رخداد و نیز بهد از حرکت لشکریان ایشان از مکه به عراق و از عراق به سرزمین فلسطین و استقرار حضرت مهدی(ع) و سربازان ایشان در منظقه فلسطین در هنگام بر گذاری نماز صبح، فرودآمدن حضرت عیسی رخ خواهد داد .[9]یعنی آمدن حضرت عیسی(ع) بعد از ظهور امام مهدی(ع) خواهد بود پس در تفسیر روایت فوق چنین میتوان گفت که برای امت اسلامی اول بعثت پیامبر اکرم(ص) تحقق پیدا کرده و بعد ظهور امام مهدی(ع) و بعد از ظهور امام مهدی(ع)، نزول حضرت عیسی(ع) به وقوع میپیوندد .
چنان که گذشت در منابع اسلامی اعم از آیات و روایات، مطالب بسیاری پیرامون نزول حضرت عیسی(ع) آمده است : “وقولهم انا قتلنا المسیح عیسی بن مریم رسول الله و ما قتللوه و ما صلبواه ولکن شبه لهم و ان الذین اختلفوا فیه لفی شک منه ما لهم به علم الا الاتباع الظن وماقتلوا یقینا بل رفعه الله الیه وکان الله عزیزآ حکیما وان من اهل الکتب الاّ لیومنن به قبل موته و یوم القیمة یکون علیهم شهیدا”[2] و گفته ایشان که: “ما مسیح، عیسی بن مریم پیامبر خدا را کشتیم» و حال آن که آنان او را نکشتند ومصلوبش نکردند لیکن امر بر آنان مشتبه شد و کسانی که درباره او اختلاف کردند قطعآ در مورد آن دچار شک شده اند و هیچ علم بدان ندارند جزء آن که از گمان پیروی میکنند و یقینآ او را نکشتند. بلکه خدا او را به سوی خود بالا برد و خدا توانا و حکیم است. واز اهل کتاب کسی نیست مگر آن که پیش از مرگ خود حتمآ به او ایمان بیاورد و در روز قیامت ( عیسی نیز ) بر آنان شاهد خواهد بود.”
“و انه لعلم للساعه فلاتمترون بها و اطبعون هذا صراط مستقیم”[3] “و همانا آن نشانه ای برای ( فهم )رستاخیز است پس زنهار در آن تردید مکن و از من پیروی کنید این است راه راست.”
و در آیات فوق اشاره به نزول حضرت عیسی(ع) در عصر ظهور شدهاست البته با کمک روایاتی که در مورد نزول حضرت عیسی در منابع روایی آمده است مثلاً در آیه نخست ابتدا، قرآن، کشته و مسلوک شدن حضرت عیسی را نفی میکند و بعد ادامه دهد که ایشان پیش خدا رفته و زنده است و در آیه بعدی به ایمان آوردن همه اهل کتاب به ایشان قبل از مرگش خبر میدهد از این جا است که برخی از مفسران، آن را حمل بر نزول حضرت عیسی در عصر ظهور میکنند مثلا در تفسیر نمونه چنین آمده است:
“منظور این است که تمام اهل کتاب به حضرت مسیح پیش از مرگ او ایمان میآورند یهودیان او را به نبوت میپذیرند و مسیحیان دست از الوهیت او میکشند واین به هنگامی است که مسیح طبق روایات اسلامی در موقع ظهور مهدی (عج ) از آسمان فرود میآید، و پشت سر او نماز میگذارد و یهود و نصا را نیز اورامی بیند و به او و مهدی (عج ) ایمان میآورد”[4] امام باقر (ع) فرموده است: “ان عیسی(ع)، قبل یوم القیامه، ینزل الی الدنیا فلا یبقی اهل ملة، یهودی ولاغیره الاّ آمن به قبل موته و یصلی خلف المهدی ( عج )”[5] ”به طور مسلم، عیسی(ع) پیش از قیامت به این جهان فرود خواهد آمد. پیرو هیچ آئینی از یهود و غیر آن در روی زمین نمی ماند جز این که پیش از وفاتش به او ایمان میآورد و او در پشت سر مهدی نماز میخواند.”
اما آیه اخیر که یکی دیگر از ویژگی های حضرت مسیح را مطرح میکند ،می فرماید: او ( عیسی) سبب آگاهی به روز قیامت است. «یعنی طبق بیان روایات متعدد اسلامی نزول حضرت عیسی(ع) در عصر ظهور امام مهدی دلیل بر نزدیک شدن قیامت میباشد !» [6] پیامبر اکرم در مورد نزول حضرت عیسی(ع) فرموده است: “کیف انتم اذا نزل ابن مریم فی کم وامامکم منکم”[7] “چگونه هستید هنگامی که حضرت عیسی(ع) نزول میکند و امامت و رهبری به عهده شماست”
باز فرموده است : ”لن تهلک امة انا فی اولها، و عیسی بن مریم فی آخرها والمهدی فی وسطها”[8] “امتی که من در اغاز آن، عسیی بن مریم در پایان آن، و مهدی در میان آن است هرگز هلاک نمی شود.”
بعد از آن ظهور و قیام امام مهدی و رخداد و نیز بهد از حرکت لشکریان ایشان از مکه به عراق و از عراق به سرزمین فلسطین و استقرار حضرت مهدی(ع) و سربازان ایشان در منظقه فلسطین در هنگام بر گذاری نماز صبح، فرودآمدن حضرت عیسی رخ خواهد داد .[9]یعنی آمدن حضرت عیسی(ع) بعد از ظهور امام مهدی(ع) خواهد بود پس در تفسیر روایت فوق چنین میتوان گفت که برای امت اسلامی اول بعثت پیامبر اکرم(ص) تحقق پیدا کرده و بعد ظهور امام مهدی(ع) و بعد از ظهور امام مهدی(ع)، نزول حضرت عیسی(ع) به وقوع میپیوندد .
پی نوشت ها:
[2] نساء آیه 157-158 159
[3] زخرف آیه 61
[4] مکارم، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، ج4 ص 204
[5] مجلسی، محمد باقر، بحر النوار ،ج 53 ص 50
[6] همان مدرک، ج21 ص 100
[7] صحیف النجاری، ج 4 ص 143، صحیح مسلم، ج 1 ص 94
[8] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 51 ص85
[9] مسلم، صحیص مسلم، ج1 ص 107، عسقلانی، ابن هیثم ، صوائق العرفه . ص162