خوشحالیم شما مخاطب ما هستید امیدواریم راهنمای خوبی در رابطه با این موضوع برای شما باشیم.همانطور که می دانید مقطع تحصیلی،نوع رشته تحصیلی و قوت و ضعف در بعضی از دروس و روش مطالعه هر درس و… نکات مهمی هستند که در مشاوره از آنها جهت راهنمایی موثرتر کمک می گیرند .در اینجا بحث روش مطالعه را بصورت کلی خدمتتان بیان می داریم.همانطور که می دانید یادگیری و یادآوری به موقع حاصل مطالعه بیش از اندازه نیست. بلکه صحیح خوانی فرد را در یادگیری و یادآوری یاری میکند. مطالعه بیشتر و موثر با به کار گرفتن شیوههای مطالعه حاصل میشود. هر چه بیشتر مطالعه شود روشهای بهتری در مطالعه به دست میآید و به کتابها و منابع زیادتری دسترسی پیدا میشود.عادت به مطالعه صحیح یک امر اکتسابی است یعنی همانطور که یک انسان خواندن و نوشتن را یاد میگیرد میتواند راه صحیح مطالعه کردن را هم یاد بگیرد. متناسب با هدفی که فرد از مطالعه دارد و حتی به تناسب محتوا و نوع مطلب روشهای مختلفی در مطالعه کردن وجود دارد. این روشها عبارتند از: 1- روش عبارت خوانی
روشی را گویند که به چشم عادت میدهد تا به جای توقف بر روی یکایک کلمات تمرکز بر روی گروه کلمات انجام گیرد. در این صورت میدان دید وسیعتر میگردد و چشم حرکت سریعتری خواهد داشت، در نتیجه با نگاه کردن به سطور متوجه مجموعه های بزرگتری از کلمات و عبارات که حاوی معانی بیشتری هستند میشویم. با تمرین این روش هر دانش آموز معانی و مفاهیم مطالب خواندنی را با حرکت کند چشم از کلمهای به کلمه دیگر هدر نمیدهد. به طور مثال از کتابهای ساده شروع تا به کتابهای عمیق و حجیم برسد.
2- روش اجمالی
هدف از این روش دست یافتن به نکات و مطالب مهم کتاب در یک زمان کوتاه و با سرعت زیاد است تا بتوان یک آشنایی کلی نسبت به نوشته به دست آورد. در این روش از جزئیات صرف نظر میگردد، به عناوین، جداول و نمودارها توجه میشود و به کلماتی که با حروف درشت یا کج نوشته شده دقت بیشتری میگردد.
در مطالعه اجمالی در پی آن است که بداند:
1- چرا این کتاب نوشته شده است؟
2- مؤلف را از لحاظ سابقه، تجربه و سبک نوشتن بشناسد.
3- اهمیت مطالب و نکات مهم را دریابد.
4- دشواری و سادگی مطالب چگونه است؟
5- وقت لازم جهت مطالعه را حدس بزند.
3- روش دقیق خوانی
هدف از به کار گرفتن این روش، درک کامل مطالب خوانده شده و نگهداری آنها به طریق منظم و منطقی در حافظه است که یادآوری و بازشناسی مطالب برای استفاده های بعدی میسر باشد. دقیق خوانی را به روشی گفته میشود که مطالعه کننده در هنگام مطالعه به حاشیه نویسی و علامت گذاری بپردازد. نکات مهم با دایره یا با خط کشیدن مشخص میشود و در مواردی هم خلاصه نویسی انجام میگیرد.
آیا به نظر شما برای یادگرفتن درسی باید چندین بار آن را خواند؟
آیا تا به حال از دانش آموز خود شنیدهاید که شکایت کنند و بگویند چند بار یک مطلب را میخوانند ولی یاد نمیگیرند یا زمان امتحان با اینکه آن مطلب را چند بار خواندهاند، توانایی پاسخگویی کامل به پرسش را ندارند یا این که پرسش برایشان آشنا است ولی پاسخ آن را به خاطر نمیآورند. دانش آموزانی هستند که با خواندن زیاد، در یادگیری مطالب ضعف دارند و در مقابلشان هم دانش آموزانی دیده میشوند که با یکی، دو بار خواندن تسلط کامل بر روی درس را پیدا میکنند. برای یادگیری نیاز به تکرار بیش از حد مطالب نیست بلکه باید شیوه صحیح مطالعه کردن را فراگرفت.
 4- روش کلید برداری
روش دیگر که جزو بهترین شیوه های مطالعه است روش کلید برداری یا کلمه کلیدی است، در این روش یک مفهوم خوانده میشود و سپس بعد از درک آن یک کلمه کوتاه و پرمعنا که تداعی کننده آن مطلب است انتخاب، سپس جایگزین آن میگردد. استفاده از کلمه کلیدی نسبت به روشهای دیگر مناسبتر و کاملتر است. کلمه کلیدی کلمهای است که با دیدن آن معنی و مفهوم جمله در ذهن تداعی میشود. حتما هم نباید کلمات کلیدی عین جمله باشند بلکه میتوان کلمهای را برای آن انتخاب کرد که جدای مطالب باشد ولی بتوان به گونهای به آن ربط داد. به طور مثال برا ی به خاطر سپردن کتابهای نظامی گنجوی که شامل (مخزن الاسرار، لیلی و مجنون، خسرو و شیرین، هفت پیکر و اسکندرنامه) است، کلمه کلیدی برای آن کلمه ملخها رامیتوان انتخاب کرد.
5- سازماندهی مطالب
روش دیگری که از مؤثرترین روشها به شمار می‌رود، به کارگیری طرح شبکه ذهنی یا ایجاد یک طرحواره ذهنی است. بهترین شیوه برای به خاطر سپردن، درک و فهمیدن مطالب، سازماندهی و دسته بندی آنهاست. بنابراین در هنگام مطالعه یک مبحث در ابتدا باید موضوع مشخص شود بعد نکات اصلی و سپس نکات فرعی شناسایی گردد. اگر اطلاعات را به صورت شبکهای درآوریم و آن را سازماندهی کنیم، در به یادآوری اطلاعات سرعت عمل بیشتری خواهیم داشت. به جای اینکه کلمات کلیدی را پشت سر هم بیاوریم میتوانیم آنها را از طریق طرح شبکهی ذهنی خود گسترش دهیم و همچنین به صورت شبکهای ترسیم نماییم. مطالب باید خوانده شود و پس از درک کامل آن مشخص شود که چند نکته اصلی در آن وجود دارد. نکات اصلی شامل سر فصلهای مهم درس و موضوع اصلی درس میباشد. سپس آنها را به صورت شبکه مشخص میکنیم.
الف: موضوع اصلی: موضوعی که تمامی مطالب را در بر می‌گیرد و بقیه مطالب حول و حوش آن می‌چرخد.
ب:نکته‌های اصلی: خطوط و اندیشه‌های اصلی و مهم هستند که در مجموع موضوع اصلی را می‌سازند و از صراحت بیشتری برخوردار است.
ج:نکات جزئی: اطلاعات جزئی‌تر هستند که بصورت مثالها ، نمونه‌ها ، عکس و تصویر اطلاعات واقعی مطرح می‌گردند.
6- روش پس ختام
این روش یکی از مهمترین و معروفترین روشهای بهسازی حافظه است. نام این روش همانند نام انگلیسی آن (PQ4R) متشکل از حروف اول شش مرحله آن است.
1- مراحل پیش خوانی
در این مرحله کتاب یا مطلب بصورت یک مطالعه اجمالی و مقدماتی مطالعه شود. از جمله موارد این مرحله خواندن عنوان فصلها ، خواندن سطحی فصل ، توجه به تصاویر ، بخشهای اصلی و فرعی و خلاصه فصلها می‌باشد. هدف در این مرحله یافتن یک دید کلی نسبت به کتاب و ارتباط دادن بخشهای مختلف کتاب با یکدیگر می‌باشد.
2-مرحله سؤال کردن
پس از مطالعه اجمالی موضوعات و نکات اصلی ، به طرح سؤال در مورد آنها بپردازید. این کار باعث افزایش دقت و تمرکز فکر و سرعت و سهولت یادگیری می‌گردد.
3- مرحله خواندن
در این مرحله به خواندن دقیق و کامل مطالب کتاب پرداخته ، که هدف فهمیدن کلیات و جزئیات مطالب و نیز پاسخگوی به سؤالات مرحله قبل می‌باشد. در مرحله خواندن برای فهم بهتر مطالب می‌توان از کارهایی مثل یادداشت برداری ، علامت گذاری و خلاصه نویسی بهره جست.
4- مرحله تفکر
در این مرحله هنگام خواندن ، ساختن سؤالها ، و ایجاد ارتباط بین دانسته‌های خود ، درباره مطلب فکر کنید. در این مورد نیز مهمترین اصل همان بسط معنایی است. بسط معنایی ممکن است در مراحل پنجم و ششم نیز یعنی در مراحل از حفظ گفتنی و مرور کردن نقشی داشته باشد.
5- مرحله از حفظ گفتنی
در این مرحله باید بدون مراجعه به کتاب و از حفظ به یادآوری مطالب خوانده شده پرداخته شود و بار دیگر به سؤالاتی که خود فرد طرح کرده بود پاسخ دهد. در اینجا باید مطالب آموخته شده را در قالب کلمات برای خود کرده ، در غیر اینصورت لازم است که مجددا به خواندن مطالبی که آموخته نشده پرداخته شود. مرحله از حفظ گفتنی در پایان هر بخش انجام می‌گیرد و وقتی بخشهای یک فصل به اتمام رسید به مرحله بعد ، یعنی مرور کردن یا آزمون وارد می‌شویم.
6-مرحله مرور کردن
این مرحله ، که مرحله آزمون نیز می‌باشد، در پایان هر فصل انجام می‌گیرد. در اینجا به مرور موضوعات اصلی و نکات مهم و نیز ارتباط مفاهیم مختلف به یکدیگر پرداخته و در صورت برخورد با موضوعات مورد اشکال به متن اصلی یا مرجع مراجعه شود. یکی از راههای کمک به این مرحله پاسخگوئی به سئوالات و تمرینات پایان فصل است: اجرای این مرحله می‌تواند مقداری از اضطراب امتحان را کاهش دهد.
منابع بیشتر
1. آشنایی با اصول صحیح و روش‌های نوین مطالعه(جدیدترین روش‌های مطالعه و یادگیری)/ تالیف فاطمه رضایی
2. آشنایی با مهارت تندخوانی و روش‌های صحیح مطالعه / تالیف و گردآوری بتول ملک‌پور
3. آنچه که یک دانش آموز باید بداند/ رضا سلیمی‌فامنینی
4. آئین مطالعه: (روش‌ها، اصول، آسیب‌ها)/تالیف اصغر صمدزاده
5. اصول و روش صحیح مطالعه / تالیف محمد حیدری