روش صحیح مطالعه

روش صحیح مطالعه

مطالعه یک فن است و یک دانش آموز ماهر باید روش درست مطالعه را بداند تا بتواند بهتر یاد بگیرد ، بهتر امتحان بددهد ، از درس خواندن لذت ببرد و نهایتاً این که از عملکرد خویش احساس خوبی داشته باشد .

متخصصان ، روش های مختلفی را برای مطالعه ی مؤثر عنوان کرده اند که یکی از بهترین و موثرترین روش های مطالعه ، روش PQ4R است که در زبان فارسی « پس ختام » نام گرفته و شامل شش مرحله می باشد .

این مراحل عبارتند از :

1- پیش خوانی (Preview)

2- سوال گذاری (Ouestioning)

3- خواندن (Reading)

4- تفکر کردن (Remind)

5- از حفظ گفتن (Recite)

6- مرور کردن (Review)

 

 1- پیش خوانی

اگر می خواهید مطالب یک کتاب یا فصلی از یک کتاب را یاد بگیرید ، ابتدا به سرعت تمام آن فصل را یک بار از نظر بگذرانید تا یک برداشت کلی از موضوع ها و مفاهیم آن فصل به دست آورید . در این مرحله می توانید قسمت های مهم و اصلی را تشخیص بدهید تا در مراحل بعدی مطالعه بیشتر روی یادگیری آن قسمت ها تمرکز کنید . در مرحله ی پیش خوانی فقط به دنبال به دست آوردن مفاهیم کلّی و موضوع های اصلی فصل هستیم ، پس بهتر است تیترهای اصلی و فرعی را مطالعه کنید زیرا هدف های اصلی هر فصل را می توان در این تیترها پیدا کرد .

بسیاری از نکات کلیدی و اصلی هر پاراگراف را می توان در لغات Bold یا کلمات Italic پیدا کرد . مرحله ی پیش خوانی به شما کمک می کند کند علاوه بر یک آشنایی مقدماتی با موضوع فصل ، نکات اصلی و فرعی را تا حدّ بسیار زیادی تشخیص بدهید و برای ورود به مرحله ی بعدی یعنی سوال کردن آماده شوید .

 

 

 2- سوال کردن

بعد از پشت سر گذاشتن مرحله ی پیش خوانی و آشنایی کلی با مطالب فصل ، سعی کنید در رابطه با موضوع مطالعه سوال هایی طرح کنید . بهترین راه برای انجام دادن این کار این است که عناوین ، سرفصل ها و تیترهای اصلی را به سوال تبدیل کنید . برای مثال در رابطه با همین مطلبی که مطالعه می کنید می توانید بپرسید : روش پس ختام چیست ؟ چند مرحله دارد ؟ و … .

بهتر است شما تا حدّ امکان ساده و متناسب با برداشت سطحی شما در حین پیش خوانی باشند . در عین حال سعی کنید سوالات را با کلماتی از قبیل : چگونه ، چه کسی ، چرا ، چه چیزی ، بسازید . سوالات را حتماً یادداشت کنید تا در مراحل بعدی بتوانید پاسخ آن ها را به دست آورید . در بعضی مواقع با همین سوالات به ظاهر ساده می توانید به تعداد زیادی از سوالات امتحانی دست پیدا کنید . باز هم تکرار می کنیم ، سعی کنید تیترهای اصلی و یا فرعی را به سوال تبدیل کنید . سوال گذاری ممکن است وقت شما را بگیرد و کمی مشکل باشد ولی به طور چشم گیری تمرکز حواس ، دقت و سرعت عمل شما را افزایش می دهد و موجب سهولت یادگیری شما می شود .

 

 

 3- خواندن

همه ی ما وقتی درس می خوانیم منظورمان این است که درس را یاد بگیریم ، بفهمیم ، حفظ کنیم و به خاطر بسپاریم . برای همین سعی می کنیم خط به خط کتاب و جزوه را بخوانیم و حفظ کنیم و در ذهن خود تکرار کنیم . در صورتی که به گفته ی « تونی بوزان » از محقّقین بنام روش های مطالعاتی ، هدف از مرحله ی خواندن یادگیری و به خاطر سپردن مطالب نیست . هدف از مرحله ی خواندن فقط فهمیدن و انتقال اطلاعات از کتاب به یادداشت ها است .

یعنی خلاصه نویسی و یادگیری و به خاطر سپردن مطالب باید از روی خلاصه نویسی ها و در زمان های مرور صورت گیرد .

در این مرحله مطالب فصل را با دقت و به طور کامل مطالعه کنید . در حین مطالعه سعی کنید به سوالتی که قبلاً طرح کرده اید جواب دهید . در این مرحله باید بعد از مطالعه و تفکر در مورد موضوع هر بخش ، خلاصه برداری را فراموش نکنید . سعی کنید با خلاصه برداری کردن ـ به روشی که در مهارت خلاصه برداری گفته شده است ـ طوری مطالب خود را تنظیم کنید که در مراحل بعد بتوانید به راحتی حفظ کنید و به خاطر بسپارید . در این میان استفاده از خلّاقیت و مهارت های ابداعی بسیار مؤثر می باشد .

 

 

 4- تفکّر

به طور کلی این مرحله در همه ی مراحل مطالعه نقش کلیدی دارد . به خصوص در هنگام خواندن و طرّاحی سوال . بنابراین سعی کنید در هنگام خواندن در مورد مطالب و مثال ها فکر کنید و از مطالب تصویرسازی ذهنی داشته باشید . هم چنین سعی کنید بین آن چه که از قبل در مورد این مطالب می دانستید و آن چه می خوانید ارتباط برقرار کنید .

 

 

 5- از حفظ گفتن

پس از پشت سر گذاشتن دو مرحله ی قبل یعنی خواندن و تفکّر سعی کنید مطالب مهم آن را برای خودتان بازگو کنید . ضمناً سعی کنید به سوالاتی که قبلاً طرح کردید به زبان خودتان پاسخ دهید . بهتر است در این مرحله به جای استفاده از جملات کتاب از جملات ساخته ی خودتان استفاده کنید . درواقع سعی کنید مطالب مطالعه شدهرا به زبان خودتان و آن طور که راحت تر هستید بازگو کنید . سعی کنید خودتان را از قید و بند جملات کتاب آزاد کنید . از حفظ گفتن به شما کمک می کند که بخش هایی را که خوب یاد نگرفته اید تشخیص بدهید و آن ها را از نو بخوانید .

 

 

 6- مرور کردن

وقتی که تمام فصل را خواندید در فاصله های مناسب مطالب مطالعه شده را مرور کنید . بهترین راه برای مرور کردن این است که از خلاصه های خودتان استفاده کنید و سعی کنید سوالت هر فصل را (چه آن هایی که خودتان طرح کردید ، چه آن هایی که کتاب طرحکرده است) بدون مراجعه به مطالب متن درس پاسخ بدهید . بخش هایی را که نمی توانید به سوالات آن ها جواب بدهید ، از نو بخوانید یا این که با مراجعه به خلاصه های تان دوباره آن ها را مرور کنید . مرحله ی ششم را در فاصله های مناسب تکرار کنید تا تمامی مطالب مطرح شده را به خاطر بسپارید .

مهم ترین قسمت مطالعه که سبب ثب اطلاعات در لایه های زیرین ذهن می شود و جلوی فراموشی را می گیرد ، مرور کردن است . به طوری که پیشینیان معتقد بودند (الدرس حرف و التکرار الف) یعنی درس یک بار و تکرار هزار بار . خوش بختانه مطالعات دانشمندان علوم روان شناسی و یادگیری از جمله مطالعات آقای لایتنر این هزار بار را به 4 بار تقلیل داده است .

 

زمان های مرور

1- یک روز بعد        که فراموشی را تا یک هفته به تأخیرمی اندازد .

2- یک هفته بعد        که فراموشی را تا یک ماه به تأخیر می اندازد .

3- یک ماه بعد         که فراموشی را تا چهار ماه به تأخر می اندازد .

4- چهار ماه بعد       که فراموشیرا تا یک سال به تأخرمی اندازد .

 

 

منبع : مهارت های تحصیلی (اردشیر کیانی)

برچسب‌ها: مهارت مطالعۀ صحیح