زایمان زودرس یا زایمان پیش از موعد

زایمان زودرس به اندازه‌ی سقط جنین خطرناک و بسیار ناراحت‌کننده است. زایمان زودرس به تولد زود هنگام کودک به مدت حداقل سه هفته قبل از تاریخی که پزشک تعیین کرده است، گفته می‌شود.

هرچه زمان تولد به 37 هفته نزدیک‌تر باشد، مشکلات کودک بعد از تولد کمتر خواهد بود. اما خبر خوب این که در صورت بروز علائم زایمان زودرس پزشکان با استفاده از روش‌هایی می‌توانند تولد نوزاد را به تعویق بی اندازند.1
 

عوامل مؤثر در زایمان زودرس

در حدود نیمی از موارد، علت مشخصی برای زایمان پیش از موعد وجود ندارد. اگر فرد سابقۀ یک زایمان پیش از موعد داشته باشد، احتمال داشتن زایمان زودرس دیگر نیز بالاست. سایر مواردی که می‌تواند احتمال زایمان زودرس را افزایش دهد شامل موارد زیر است:

فشار خون بالا در بارداری یا پره‌اکلامپسی

بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های کلیوی، قلبی یا دیابت

بارداری چندقلو

مشکلات رحم یا دهانۀ رحم

بارداری پیش از ۱۷ سالگی یا بعد از ۳۵ سالگی

وجود عفونت‌ها

کمبود وزن شدید در زمان بارداری

مصرف دخانیات

سابقۀ سقط ناخواسته یا سقط کردن جنین

دریافت نکردن خدمات پزشکی مناسب

عفونت دهانۀ رحم

مشغول به کار بودن در شغل‌هایی با فعالیت فیزیکی سنگین

استرس زیاد؛ خشونت خانگی یا فوت یکی از عزیزان

صدمۀ فیزیکی یا تروما (trauma).2
 

از جمله نشانه‌های تولد زودهنگام می‌توان به موارد زیر اشاره کرد

– جثه بدنی کوچک با سر بزرگ

– پوشیده بودن بدن نوزاد با موهای بسیار نازک

– پایین بودن دمای بدن به ویژه بلافاصله پس از تولد

– مشکل تنفسی

– عدم واکنش برای مکیدن شیر یا بلع آن.3
 

تشخیص زایمان پیش از موعد

با آغاز انقباضات رحمی در هفته‌های ۲۰ تا ۳۷ بارداری و به دنبال آن تغییر، باز و نازک شدن دهانۀ رحم مادر باردار، پزشک تشخیص زایمان پیش از موعد می‌دهد.

اگر دچار انقباضات رحمی شوید، پزشک ممکن است با استفاده از لمس کردن دهانۀ ‌رحم، شما را معاینه کند. معاینات واژن زمانی انجام می‌شود ‌که مادر باردار دارای هر یک از علائم زیر باشد:

انقباضات رحمی

فشار لگنی غیرمعمولی یا کمردرد

لکه‌بینی یا خونریزی از واژن

دردهای کرامپی شبیه قاعدگی

بیشتر یا رقیق‌تر شدن حجم ترشحات واژن

تغییر رنگ در ترشحات واژن؛ مایل به صورتی یا قهوه‌ای روشن

اگر انقباضات طی یک دورۀ چند ساعته ادامه پیدا کند، ممکن است میزان باز و نازک شدن دهانۀ رحم به صورت دوره‌ای بررسی و معاینه شود. اگر انقباض رحمی وجود داشته، اما دهانه رحم تغییری نداشته باشد، تشخیص پزشک معمولاً زایمان پیش از موعد نخواهد بود.

در صورت احتمال زایمان پیش از موعد، پزشک با معاینات واژینال و لگنی موارد زیر را بررسی خواهد کرد:

میزان باز و نازک شدن دهانۀ رحم

میزان حرکت کودک به سمت کانال یا مسیر تولد

برسی ترشحات واژن برای خروج مایع آمنیوتیک یا پاره شدن کیسۀ آب

درصورتی‌که کیسۀ آب زودتر از موعد پاره شود، پزشک برای جلوگیری از خطر عفونت جنین، تا حد امکان معاینات واژن را انجام نخواهد داد.3
 

عوارض و مشکلات زایمان زودهنگام برای کودک

مشکلات تنفسی

کودکی که زودتر از زمان مقرر به دنیا آمده ریه ناکاملی دارد و اغلب دچار مشکلات تنفسی می‌شود. بلافاصله بعد از تولد برای این نوزادان ماسک اکسیژن وصل می‌کنند. آپنه تنفسی و تنفس متناوب از دیگر مشکلات تنفسی است که در کودکانی که پیش از هفته 34 بارداری به دنیا آمده‌اند رخ می‌دهد.
 

بروز عفونت

 سیستم ایمنی نوزاد نابالغ، به طور کامل شکل نگرفته و مدام در معرض آلودگی و ابتلا به انواع عفونت‌ها قرار دارد.
 

تنظیمات دمایی

 نوزادانی که زودتر از موعد متولد می‌شوند، کوچک‌تر هستند و بدن توانایی گرم نگه داشتن نوزاد را ندارد. این اتفاق به دلیل کمبود چربی بدن رخ می‌دهد و اغلب نوزاد را در محفظه نگه می‌دارند تا بتواند به مرور دمای بدنش را به تنهایی تنظیم کند.
 

مشکلات قلبی

 احتمال بروز نارسایی و مشکلات قلبی نورادانی که زودتر از موعد به دنیا آمده‌اند وجود دارد. این مشکلات ممکن است با درمان‌های دارویی و یا روش‌های مبتنی بر کاتتر و جراحی برطرف شوند.
 

مشکلات بینایی

 اغلب نوزادانی که پیش از هفته 30 بارداری به دنیا می‌آیند در وضعیتی به نام رتینوپاتی زودرس قرار دارند که در آن ممکن است رگ‌های خونی چشم از شبکیه چشم جدا شوند و نیاز به درمان سریع وجود دارد.
 

خونریزی مغزی

 خونریزی مغزی در نوزادانی که زودتر از هفته 28 بارداری به دنیا آمده‌اند انواع متفاوتی دارد. برخی از این نوزادان خود به خود خوب می‌شوند و برخی دچار آسیب‌های شدید مغزی می‌شوند.1
 

پیشگیری از وقوع زایمان زودرس

دلایل وقوع زایمان زودرس کاملاً شناخته‌شده نیست، اما نکات مهمی برای پیشگیری از آن وجود دارد که رعایت کردن و عمل به آنها، تأثیر بسزایی در جلوگیری از تولد نوزادی زودتر از مدت زمان لازم برای یک بارداری طبیعی دارد. این نکات شامل موارد زیر است:
 

پرهیز از چاق شدن و اضافه وزن بیش از حد در بارداری

مادران باردار نیاز به اضافه کردن وزن دارند، اما این اضافه وزن باید در محدودۀ طبیعی و مناسب وزن‌گیری هنگام بارداری باشد تا مشکلی برای آنها و کودکشان به وجود نیاید.
 

پرهیز از مصرف سیگار و دخانیات

شما در دوران بارداری هرگز مجاز به کشیدن سیگار نیستید، زیرا مصرف سیگار و سایر محصولات دخانی، علاوه بر وقوع زایمان زودرس، خطرات دیگری برای شما و کودکتان به دنبال خواهد داشت. همچنین باید از قرار گرفتن در محیط‌هایی با حضور افراد سیگاری خودداری کنید.
 

پیشگیری از عفونت‌های دهان و دندان

به مراقبت‌های دهان و دندان قبل از اقدام به بارداری اهمیت بدهید. بعد از باردار شدن نیز بهداشت دهان و دندان خود را بیشتر از قبل رعایت کنید و حداقل دو بار با مراجعه به دندان‌پزشک در طول بارداری، از سلامت دهان و دندان‌های خود اطمینان پیدا کنید.
 

پیشگیری و درمان عفونت‌های ادراری

عفونت‌های مجاری ادرار از عفونت‌هایی است که می‌تواند در دوران بارداری اتفاق بیفتد. برای پیشگیری از عفونت‌های مجاری ادرار، لازم است در طول روز به میزان کافی آب بنوشید، نیاز به ادرار کردن را نادیده نگیرید و بهداشت ناحیۀ تناسلی خود را رعایت کنید.

در صورت ابتلا به این عفونت‌ها نیز باید تحت درمان قرار بگیرید، زیرا درمان نکردن به موقع آنها، احتمال زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. بنابراین با وقوع علائمی مثل سوزش و درد هنگام ادرار کردن، ابتلا به تب یا لرز، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
 

مراقبت‌های پزشکی دوران بارداری

پزشک شما در طول بارداری با انجام معاینات لازم، سلامت شما و کودکتان را تحت نظر می‌گیرد. پس فراموش نکنید که در تمام جلسات ملاقات با پزشک حضور داشته باشید و آزمایش‌های درخواستی مراحل مختلف بارداری را به موقع انجام دهید.2

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.madarsho.com
3.www.isna.ir