نزول دفعی بر طبق آیات قرآن کریم در ماه مبارک رمضان و در شب مبارک قدر اتفاق افتاده است و بر فرض پذیرش نظریه نزول دفعی بر قلب شریف پیامبر اسلام(ص)، این نزول یا در شب قدر همان سال بعثت بوده یا قبل از آن و یا بعد از آن. و هر کدام که فرض شود به نسبت قدرت و مشیت الهی استبعاد ندارد. واما این که فلسفه این نزول چیست؟ و چگونه بوده چندان بر ما روشن نیست.آن جا که مفاهیم و حقایق قرآن بر قلب رسول(ص) فرود آمده، نزول «دفعی» است و آن جا که مفاهیم در قالب الفاظ عربی در مدت بعثت رسول(ص) شکل گرفته و بر آن حضرت فرود آمده، «نزول تدریجی» است. فیض کاشانی، ابو عبداللّه زنجانی و علامه طباطبایی این نظر را تأیید کرده اند. دلیل فیض کاشانی، احادیث رسیده در این زمینه است. علاّمه نیز یکی از دو دلیل زیر را بیان کرده است: 1. فرق بین انزال و تنزیل؛ «انزال» نزول دفعی و یک مرتبه فرود آمدن چیزی و «تنزیل» نزول تدریجی چیزی را گویند. آیه 1 سوره «هود» و آیه 2 سوره «یوسف» این مطلب را تأیید می کند. 2. آیه های قرآن بیانگر این نکته است که گاهی رسول خدا(ص)، در قرائت قرآن عجله داشتند. از این بیان روشن می شود که مفاهیم و معانی در نزد آن حضرت بوده که می توانستند در قرائت عجله کنند. آیه 16 سوره «قیامت» و آیه 114 سوره «طه»، مؤید این مطلب است.
جهت اطلاع بیشتر ر.ک: تاریخ قرآن، ابوعبدالله زنجانی، ص 10؛ تفسیر صافی، فیض کاشانی، ج 1، ص 41؛ تفسیر المیزان، ج 18، ص 132؛ التمهید، محمد هادى معرفت، ج 1، ص 113؛ درسنامه علوم قرآنی، حسین جوان آراسته.