جامعه زنان در فرهنگ و اندیشه اسلامی از جایگاه ممتاز و بی بدیل برخوردار می باشد، البته فارغ از جنسیت باید به این موضوع توجه داشت که کرامت و ارزش ذاتی و الهی که خدای متعال برای جامعه بشری قائل شده اختصاص به مردان نداشته و زن و مرد را به طور یکسان شامل شده است،[1] از طرفی برای کسب ارزش های اکتسابی نیز بسته به نوع اندیشه و تلاشی که جامعه زنان در پیش می گیرند، خود را به محاسن و فضایل بیشتری از حیث دینی، فرهنگی، علمی، اخلاقی، و مهارتی آراسته می نمایند. در این نوشتار تلاش داریم به مناسبت میلاد با سعادت صدیقه طاهره(سلام الله علیها) و روز زن تأملی در هویت حقیقی زن در فرهنگ قرآنی داشته باشیم و هویت الهی و قرآنی زنان نمونه را مورد واکاوی و تأمل قرار دهیم.

 
نقش و جایگاه زنان در دست یابی به سکوی افتخار و پیروزی

قبل از بیان هر نکته و مطلبی در خصوص ارزش و هویت واقعی زن باید به این موضوع توجه داشته باشیم که فارغ از مباحث جنسیت، این خود انسان است که در زندگی با انتخاب آزادانه و شاخص و با اختیار تصمیم می گیرد که به خود ارزش داده و خود را به مرتبه انسانیت برساند و به مقام مسجود ملائکه نزدیک شود.[2] و یا اینکه با دنبال کردن خواهش های نفسانی و تبعیت کردن از اوامر شیطانی از مقام انسانیت سقوط نموده به‌طوری که از مرتبه حیوانیت نیز پایین تر رود.[3] از این رو ملاک و معیار ارزش و منزلت نزد خدای متعال جنسیت مرد و زن بودن نیست، بلکه ملاک اعتبار و ارزش نزد خدای متعال رفتار و کردار نیکویی است که به انسان پَر پرواز به سوی سکوی افتخار را عطا می نماید و آن بر اساس آموزه های قرآنی چیزی جز تقوا و پارسایی نیست.[4]  

حضرت آسیه الگوی زنان شهادت طلب و انقلابی

آیات متعددی از قرآن کریم کرامت و هویت واقعی زن در نظام هستی را تبیین کرده است. آیاتی که به طور مشخص با جامعه زنان مرتبط بوده و برخی از آنها را به عنوان الگو و اسوه به جامعه انسانی معرفی کرده است. یکی از این زنان حضرت آسیه همسر فرعون است که خدای متعال با توصیف و مدح او این چنین از ایشان یاد می نماید: «وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لی‏ عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنی‏ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنی‏ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ؛[5] و خداوند براى مؤمنان، به همسر فرعون مثَل زده است، در آن هنگام که گفت: «پروردگارا! خانه ‏ای برای من نزد خودت در بهشت بساز، و مرا از فرعون و کار او نجات ده و مرا از گروه ستمگران رهایى بخش!»با کمی دقت و تأمل در آیاتی که در مقام بیان شأن و جایگاه همسر فرعون در قرآن کریم وارد شده است، به خوبی می توان درس های فراوانی از ایشان برای زن امروز  بیان کرد.

1-حفظ هویت انسانی با داشتن جایگاه مادی

 اولین و مهم‌ترین نکته ای که از الگوهای قرآنی زنان نمونه ای همچون حضرت آسیه می توان استفاده کرد، این است که حضرت آسیه با وجود اینکه در بهترین جایگاه اجتماعی و مادی قرار داشت، ولی با این وجود این جایگاه مادی و زندگی خاص دنیوی هیچ گاه موجب نشد که او چشمان خود را به روی حقیقت ببندد و حقیقت ایمان خود را از دیگران پنهان نماید، از این رو خدای متعال ایشان را به عنوان الگویی برای جامعه ایمانی معرفی نمود، «وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ آمَنُوا» ویژگی قرآنی که خدای متعال برای آسیه ذکر می نماید«معاد باوری است». در واقع او کسی بود که با وجود داشتن مال و مکنت فراوان دنیوی هیچ گاه حیات ابدی را فراموش نکرد، از این رو با ایمان واقعی و راسخ هویت الهی خود را به رخ همگان کشیده و حیات ابدی را از خدای متعال این چنین تمنا نمود: «إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لی‏ عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ، گفت: «پروردگارا! خانه‏اى براى من نزد خودت در بهشت بساز».
زنان نمونه در منطق و فرهنگ قرآن پیش از هر چیز، تلاش دارند عقربه های زندگی خود را بر اساس فرامین و دستورات خدای متعال تنظیم نمایند. آنها مطیع محض فرامین و دستوران خدای متعال هستند، هرگاه خدای متعال امر به انجام کاری نماید با ایمان کامل خود را تسلیم آن می نمایند و لحظه ای شک و تردید به خود را نمی دهند.

 
2-استکبار ستیزی و عدم سازش با کفر

یکی دیگر از خصوصیات بارز حضرت آسیه موضوع عدم همراهی و همکاری با جبهه کفر است او نه تنها همگام با فرعون نشد، بلکه با ابراز ایمان خود به خدای متعال  به نوعی به مبارزه علنی با فرعون پرداخت، موضوعی که در نهایت موجب کشته شدن وحشاینه او به دست فرعون شد. نمونه ای از استکبار ستیزی ایشان را به خوبی می توان در فرازی از آیات قرآن کریم مشاهده کرد زمانی که از فرعون ابراز برائت کرده و از خدای متعال خلاصی و نجات از دست او را تمنا نمود. «وَ نَجِّنی‏ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنی‏ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ؛[6] و مرا از فرعون و کار او نجات ده و مرا از گروه ستمگران رهایى بخش!».

 
3-صبر و استقامت انقلابی

از دیگر خصوصیات انقلابی حضرت آسیه، صبر و استقامت ایشان بود. برخی از مفسران قرآن کریم شیوه به شهادت رسیدن ایشان را بسیار وحشتناک ذکر کرده اند به گونه ای که برخی از مفسران این چنین بیان داشته که فرعون برای اینکه او را مجازات نماید به سادگی او را نکشت، بلکه دستور دارد که ابتدا دست و پای او را به میخ‌هایی (اوتاد) بسته و بدنش را به انرازه ای در آفتاب سوزان نگه دارند که سوخته شود و در نهایت سنگ بزرگی بر سر او فرود آورند که در اثر همین شکنجه‌ها،‌ کشته شد.[۷] ولی آسیه با این همه زجر و شکنجه و عذاب نه تنها ذره ای از ایمان و باور خود به خدای متعال عقب نشینی نکرد، بلکه به عنوان اسوه ایستادگی و استقامت معرفی شد.

حضرت مریم اسوه نجابت و پاکدامنی

یکی از زنان نمونه و اسوه ای که خدای متعال در آیات متعددی به بزرگی و نیکی از او یاد کرده حضرت مریم(سلام الله علیها) است. اوصاف و شاخص های اخلاقی و معنوی که خدای متعال برای حضرت ذکر می فرماید در نوع خود تحسین برانگیز است. او تنها زنی است که نام مبارکش در قرآن کریم ذکر شده است. خدای متعال این اسوه زنان نمونه را با شاخص هایی بسیار زیبا مدح کرده است.

1-مطیع و تسلیم فرمان الهی بودن

زنان نمونه در منطق و فرهنگ قرآن پیش از هر چیز تلاش دارند عقربه های زندگی خود را بر اساس فرامین و دستورات خدای متعال تنظیم نمایند. آنها مطیع محض فرامین و دستوران خدای متعال هستند، هرگاه خدای متعال امر به انجام کاری نماید با ایمان کامل خود را تسلیم آن می نمایند و لحظه ای شک و تردید به خود را نمی دهند و از مناطق ممنوعه ای که خدای متعال مشخص کرده است پرهیز می نماید، حضرت مریم(سلام الله علیها) از جمله زنان اسوه قرآنی است که خدای متعال در مدح و معرفی ایشان ویژگی اطاعت پذیرش را پررنگ می نماید و می فرماید: «وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتینَ؛[8] و از مطیعان فرمان خدا بود!».

2-بسیار راستگو و صادق

راستگویی و صداقت یکی از فضایل بسیار ارزشمندی است که انسان را به سوی بالاترین درجات اخلاقی سوق می دهد. خدای متعال این زن نمونه را با شاخص «صدیقه» به معنای بسیار راستگو معرفی کرده است. «وَ أُمُّهُ صِدِّیقَة؛[9] مادرش، زن بسیار راستگویى بود». در فرهنگ روایات صدق و راستی به عنوان مایه نجات معرفی شده است. صداقت دارای کاربرد فراوانی است. نوعاً این فضیلت اخلاقی عامل نفوذ در قلب ها می شود و جایگاه ممتازی را در میان مردم نصیب دارنده  خود می نماید، این فضیلت اخلاقی بخصوص در محیط خانوادگی می تواند امنیت و آرامش را برای همسر و اعضای خانواده به ارمغان آورد. چرا که روح و باطن صداقت دوری از هر گونه نفاق و چند رویی است.

3-نجابت و پاک‌دامنی

نجابت و پاک دامنی یکی دیگر از خصوصیات برجسته زنان قرآنی است. نجابت و پاک دامنی از چنان جایگاه و اهمیتی برخوردار است که حتی غیر هم کیشان نیز به طور فطری و خدادادی به اهمیت و ارزش آن معترف بوده و هر کسی که از این سجیه اخلاقی برخوردار است را به بزرگی و نیکی یاد می کنند. «وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتی‏ أَحْصَنَتْ فَرْجَها؛[10] و همچنین به مریم دختر عمران که دامان خود را پاک نگه داشت‏». علی رغم اهمیت و ارزش حیا و پاک دامنی در حیات بشری، متأسفانه رسانه های غربی تلاش دارند هویت غیر واقعی از زن را به عنوان الگو و اسوه به جهان معرفی نمایند. هویت شیطانی که تلاش دارد، بی حیایی، هرزگی، سکس و برهنگی را به جامعه زنان قالب نماید این در حالی است که هیچ کدام از خواسته های شبکه های غربی مطابق فطرت و سعادت جامعه انسانی نبوده و چیزی جز تباهی و شقاوت مادی ومعنوی را برای جامعه انسانی به دنبال ندارد.  
 
پی نوشت ها:
[1]. سوره مبارکه اسراء آیه 70. «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ؛ ما آدمیزادگان را گرامی داشتیم».  
[2]. سوره مبارکه اعراف، آیه 11. «وَلَقَدْ خَلَقْنَاکُمْ ثُمَّ صَوَّرْنَاکُمْ ثُمَّ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ لَمْ یَکُنْ مِنَ السَّاجِدِینَ».
[3]. سوره مبارکه اعراف، آیه 179. « أُولَٰئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ».
[4]. سوره مبارکه حجرات، آیه 13. « یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثَىٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ».
[5]. سوره مبارکه تحریم آیه 11.
[6]. همان.
[7]. طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۷۳۹.
[8]. سوره مبارکه تحریم آیه 12.
[9]. سوره مبارکه مائده، آیه 75.
[10]. سوره مبارکه تحریم آیه 12.