حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) فرزند ابوطالب شیخ بنی هاشم, عموی پیغمبر اکرم (ص) بود که پیغمبراکرم(ص) را سرپرستی نموده و در خانه خود جای داده و بزرگ کرده بود و پس از بعثت نیزتا زنده بود از آن حضرت حمایت کرد و شرّ کفار عرب و خاصه قریش را از وی دفع نمود. علی (ع) (بنا به نقل مشهور) ده سال پیش از بعثت متولد شد و پس از شش سال در اثر قطحی که در مکه و حوالی آن اتفاق افتاد, بنا به خواست پیغمبراکرم(ص) از خانه پدری به خانه پسر عموی خود پیغمبر اکرم (ص) منتقل گردید و تحت سرپرستی و پرورش مستقیم آن حضرت در آمد. پس از چند سال که پیغمبراکرم(ص) به موهبت نبوت نایل شد و برای نخستین بار در »غار حرا« وحی آسمانی به وی رسید وقتی که از غار رهسپار شهر و خانه خود شد, شرح حال را فرمود, علی(ع) به آن حضرت ایمان آورد و باز در مجلسی که پیغمبراکرم (ص) خویشاوندان نزدیک خود را جمع و به دین خود دعوت نموده فرمود: نخستین کسی که از شما دعوت مرا بپذیرد خلیفه و وصی و وزیر من خواهد بود, تنها کسی که از جای خود بلند شد و ایمان آورد علی(ع) بود و پیغمبراکرم(ص) ایمان او را پذیرفت و وعده‌های خود را درباره‌اش امضاء نمود و از این روی علی(ع) نخستین کسی است در اسلام که ایمان آورد و نخستین کسی است که هرگز غیر خدای یگانه را نپرستید. علی(ع) پیوسته ملازم پیغمبراکرم (ص) بود تا آن حضرت از مکه به مدینه هجرت نمود و در شب هجرت نیز که کفار خانه آن حضرت را محاصره کرده بودند و تصمیم داشتند آخر شب به خانه ریخته و آن حضرت را در بستر خواب قطعه قطعه نمایند, علی(ع) در بستر پیغمبراکرم (ص) خوابیده و آن حضرت از خانه بیرون آمده ورهسپار مدینه گردید. وپس از آن حضرت مطابق وصیتی که کرده بود, امانتهای مردم را به صاحبانش رد کرده, مادر خود و دختر پیغمبر را با دو زن دیگر برداشته به مدینه حرکت نمود. در مدینه نیز ملازم پیغمبراکرم(ص) بود و آن حضرت در هیچ خلوت و جلوتی علی(ع) را کنار نزد و یگانه دختر محبوبه خود فاطمه را به وی تزویج نمود. و در موقعی که میان اصحاب خود عقد اخوت مى‌بست او را برادر خود قرار داد. علی(ع) در همه جنگهای که پیغمبراکرم (ص) شرکت فرموده بود حاضر شد جز جنگ تبوک که آن حضرت او را در مدینه به جای خود نشانیده بود و در هیچ جنگی پای به عقب نگذاشت و از هیچ حریفی روی نگردانید و در هیچ امری مخالفت پیغمبراکرم (ص) نکرد چنانکه آن حضرت فرمود: »هرگز علی از حق و حق از علی(ع) جدا نمى‌شود«علی(ع) روز رحلت پیغمبراکرم (ص) 33 سال داشت و با اینکه در همه فضائل دینی سرآمد و در میان اصحاب پیغمبر ممتاز بود, به عنوان اینکه وی جوان است و مردم به واسطه خون هایی که در جنگها پیشاپیش پیغمبراکرم(ص) ریخته با وی دشمنند از خلافت کنارش زدند و به این ترتیب دست آن حضرت از شؤونات عمومی بکلی قطع شد. وی نیز گوشه خانه را گرفته به تربیت افراد پرداخت و 25 سال که زمان سه خلیفه پس از رحلت پیغمبراکرم(ص) بود, گذرانید و پس از کشته شدن خلیفه سوم, مردم با آن حضرت بیعت نموده و به خلافتش برگزیدند. آن حضرت در خلافت خود که تقریباً چهار سال و نه ماه طول کشید, سیرت پیغمبراکرم(ص) را داشت و به خلافت خود صورت نهضت و انقلاب داده به اصلاحات پرداخت و البته این اصلاحات به ضرر برخی از سودجویان تمام مى‌شد و از این روی عده‌ای از صحابه که پیشاپیش آنها ام‌المؤمنین » عایشه و طلحه و زبیر و معاویه« بودند, خون خلیفه سوم را دستاویز قرار داده سر به مخالفت برافراشتند و بنای شورش و آشوبگری گذاشتند.آن حضرت برای خوابانیدن فتنه, جنگی با ام‌المومنین عایشه و طلحه و زبیر در نزدیکی بصره کرد که به » جنگ جمل« معروف است و جنگی دیگر با معاویه در مرز عراق و شام کرد که به جنگ » صفین« معروف است و یک سال و نیم ادامه یافت و جنگی دیگر با خوارج در نهروان کرد که به جنگ »نهروان« معروف است و به این ترتیب , بیشتر مساعی آن حضرت در ایام خلافت خود, صرف رفع اختلاف داخلی بود و پس از گذشت زمان کوتاه, صبح روز نوزدهم ماه رمضان سال چهلم هجری در مسجد کوفه, در سر نماز به دست بعضی از خوارج ضربتی خورده و در شب 21 همان ماه شهید شد. علی (ع) در علم و دانش, داناترین یاران پیغمبراکرم(ص) و سایر اهل بیت اسلام بود و نخستین کسی است در اسلام که در بیانات علمی خود, در استدلال و برهان را باز کرد و در معارف الهیّه بحث فلسفی نمود و در باطن قرآن سخن گفت و برای نگهداری لفظش دستور زبان عربی را وضع فرمود و تواناترین عرب بود در سخنرانی.علی(ع) در شجاعت ضرب المثل بود در آن همه جنگها که اضطراب از خود نشان نداد و با اینکه بارها و ضمن حوادثی مانند جنگ احد و جنگ حنین و جنگ خبیر و جنگ خندق, یاران پیغمبراکرم(ص) و لشکریان اسلام لرزیدند و یا پراکنده شده فرار نمودند, وی هرگز پشت به دشمن نکرد و هرگز نشد که کسی از ابطال و مردان جنگی با وی درآویزد و جان به سلامت برد و در عین حال با کمال توانایی ناتوانی را نمى‌کشت و فراری را دنبال نمى‌کرد و شبیخون نمى‌زد و آب به روی دشمن نمى‌بست. از مسلمات تاریخ است که آن حضرت در جنگ خیبر در حمله‌ای که به قلعه نمود, دست به حلقه در رسانیده با تکانی در قلعه را کنده به دور انداخت. و همچنین روز فتح مکه که پیغمبراکرم(ص) امر به شکستن بتها نمود, بت »هبل« که بزرگترین بتهای مکه و مجسمه عظیم الجثه‌ای از سنگ بود که بر بالای کعبه نصب کرده بودند, علی(ع) به امر پیغمبر(ص) پای روی دوش آن حضرت گذاشته بالای کعبه رفت و »هبل« را از جای خود کند و پایین اندخت.علی(ع) در تقوای دینی و عبادت حق نیز یگانه بود, پیغمبراکرم(ص) در پاسخ کسانی که نزد وی از تندی علی(ع) گله مى‌کردند مى‌فرماید: »علی را سرزنش نکنید؛ زیرا وی شیفته خداست«. ابودردای صحابی پیکر آن حضرت را در یکی از نخلستهان های مدینه دید که مانند چوب خشک افتاده است, برای اطلاع, به خانه آن حضرت آمد و به همسر گرامی وی که دختر پیغمبر(ص) بود, درگذشت همسرش را تسلیت گفت, دختر پیغمبر(ص) فرمود: » پسر عم من نمرده است بلکه در عبادت از خوف خدا غش نموده است و این حال برای وی بسیار اتفاق مى‌افتد«. علی در مهربانی به زیر دستان و دلسوزی به بینوایان و بیچارگان و کرم و سخا به فقرا و مستمندان, قصص و حکایات بسیار دارد. آن حضرت هر چه را به دستش مى‌رسید در راه خدا به مستمندان و بیچارگان مى‌داد و خود با سخت ترین و ساده‌ترین وضعی زندگی مى‌کرد. آن حضرت کشاورزی را دوست مى‌داشت و غالباً به استخراج قنوات ودرختکاری و آبادکردن زمینهای بایر مى‌پرداخت ولی از این راه هر ملکی را که آباد مى‌کرد و یا هر قناتی را که بیرون مى‌آورد و قف فقرا مى‌فرمود و اوقاف آن حضرت که به صدقات علی معروف بود در اواخر عهد وی , عواید سالیانه قابل توجهی(24 هزار دینار طلا) داشت.شیعه در اسلام ص 199،علامه سید محمد حسین طباطبائیبه نقل از سایت تبیان